De kuur

Geschreven bij De kuur

In drie delen wordt het verhaal van hoofdpersonage Yves Altman (zakenman, 59) vader van Gabriel, Jean, Kick, Billy, ex van Vera en Ank verteld. Van huis uit heeft hij zijn liefde voor 'De Toverberg' van Thomas Mann meegekregen. Ook de kinderen zijn ermee opgegroeid en vooral Kick leeft zich uit in typetjes, citaten en aangepaste kleding. In huize Altman wordt regelmatig gedineerd zoals in sanatorium Berghof in het Zwitserse Davos. Yves wil zijn zestigste verjaardag 'daarboven' vieren met de kinderen en nieuwste vlam Barbara.

Thomas Mann had heel wat te stellen met z'n kinderen, aanleg voor melancholie, depressie en homoseksualiteit leidden tot zelfdestructieve handelingen zoals overmatig drugsgebruik en suïcide (pogingen). 'De Kuur' heeft een heel eigen karakter, maar is sterk verweven met 'De Toverberg'. De citaten zijn cursief gedrukt, verwijzingen haalt de lezer er zelf wel uit.

Citaat:
'Mann had geen kuur voor de ziekelijke onzekerheid van zijn eigen kinderen, hij deed zijn best een goede vader te zijn'
'Bleef hij trouw aan zijn overtuiging dat de magische toverberg in Davos de sublieme setting was voor een ontmoeting van de juniore Altmannen met zijn nieuwe je-weet-wel-wie?'

De reis wordt niet gezamenlijk ondernomen, Barbara gaat vooruit en heeft onderweg opmerkelijke ontmoetingen. De naam toverberg komt doordat 'daarboven' nog wel tijd bestaat, maar door de monotonie is het besef van de tijd verdwenen. Het 'daarboven en daarbeneden' is een van de vele begrippen uit het Berghofjargon. De spanning wordt opgebouwd door verschijning van de kinderen en loopt parallel aan en/of wordt verweven met spookachtige toevalligheden. Zo wordt er geslaapwandeld, opvallend vaak over deuren gesproken, je hoort iemand hoesten, allemaal zaken die beelden oproepen uit 'De Toverberg'. Tel daarbij de namen van de obers, het opnemen van een film, het Schwyzerdütsch en het plaatje is compleet.
Het verhaal ontspint zich. Liefde, onbegrip, zwangerschap, vraatzucht, ziekte, hebzucht zorgen voor actie en vragen om oplossing.

In het motto, een citaat uit 'De Toverberg' wordt verwezen naar de bestemming. Daarmee wordt 'daarboven' bedoeld . 'Dit zou gezien kunnen worden als een metafoor voor de hemel'. 'Daarboven' heb je zicht op verlossing. Hierbij kan de achternaam van Barbara, Engel, geen toeval zijn.
Het decor waarin zich alles afspeelt is adembenemend. Zo is het hoofdstuk waarin de Schatzalp het woord neemt een fijn en ontroerend rustpunt in het verhaal.

Motieven
Kapitalisme versus socialisme -Multinationals versus Thomas Piketty-Kapitaal in de 21ste eeuw. In 'De Toverberg' Naptha de scholasticus versus humanist Settembrini

Afhankelijkheid, navelstreng-Minette is zwanger van Gabriel, Brie. Allebei kogelrond. De kabelbaan die boven en beneden met elkaar verbindt. 'Financiële autonomie versus denigrerende afhankelijkheid. Mocht een kind een ouder op zijn vermogen aanspreken?'

Vraatzucht-Gabriel, de lobbes. De chocolade beren in Schneider’s, patisserie en chocolaterie Davos

Tijd- 'Geen tijd voor onzin', de kerkklokken in het dal, dure horloges

Thema
Relationele betrekkingen in een samengestelde familie

Fijn dat er verwezen wordt naar 'De Toverberg', maar het kan ook afleiden. 'De Kuur' dwingt de lezer teug te grijpen naar 'De Toverberg' zodat twee verhalen elkaar kunnen versterken maar ook verwarren.

De kuur voert je mee naar de familie Altman, een hecht gezin waarvan de volwassen kinderen nog bij hun vader wonen. Hij is een enorme fan van De Toverberg van Thomas Mann en heeft zijn enthousiasme overgedragen op zijn kinderen. Denk niet dat je als lezer kunt achteroverleunen met dit boek. Nee, je moet aan de bak om de geniaal spitsvondige en sprankelende dialogen te volgen, na te denken over wat met dit zinnetje wordt bedoeld, waar deze gedachtesprong vandaan komt, of waar dit fragment naar verwijst. En daar word je als lezer ruimschoots voor beloond. De aandacht die het boek van je vraagt, is namelijk precies wat het zo meeslepend maakt. Je bent erbij. Je staat midden in de kamer terwijl de kinderen Altman elkaar plagen en hebt het gevoel alsof je ze kunt aanraken. De gedachten, gesprekken, overpeinzingen zijn niet per se lineair, maar dat is het echte leven ook niet. Het zorgt ervoor dat er een enorme levenskracht en vaart in het boek zit. Maar ook liefde, de bijzondere ‘wij samen tegen de wereld’-liefde die gezinsleden voor elkaar kunnen hebben. Aan het einde hou je van alle Altman-kinderen evenveel als hun vader Yves van hen houdt.

Het is inderdaad ingewikkeld om je per hoofdstuk weer te verplaatsen in een ander personage, maar de familie Altman is nu eenmaal een grote familie met complexe onderlinge verbanden. neem alleen al de verhouding van Yves tot zijn twee exen, en zijn nieuwe vlam. En dat alles speelt in de historisch boeiende en mooie omgeving van Amsterdam-Zuid en het pittoreske, doch van het geld bulkende Davos. De details, daar hou ik wel van: tafelschikking, woonomgeving, dashboard in auto, indeling van de botanische tuin, etc.

Er is ook een filosofisch aspect in dit boek. Zelf hou ik wel van romans, sprookjes en verhaen die je dieper laten nadenken over het leven en levensvisies (van Brederode, Camus, Hesse, Mann, Palmen, Wilde), dus precies waar ik van hou.

Tenslotte nog de opmerking dat ik heb genoten van de interactieve boekpresentatie met muziek in de Athenaeum Boekhandel en de sessie (met bespreking en voorlezen door Michiel van Zuylen en een voordracht door de auteur zelf) bij C&H Art Gallery.

Soms heb je boeken waar je van te voren hele hoge verwachtingen hebt en die dan eigenlijk niet uitkomen. Misschien juist wel omdat je zulke hoge verwachtingen had, of misschien omdat je op dat moment niet ‘in the mood’bent voor het boek. De kuur van Emily Kocken is helaas voor mij zo’n boek gebleken.
Ik vond het taalgebruik te wollig en daardoor las het voor mij persoonlijk niet prettig. Het verhaal werd vanuit verschillende perspectieven geschreven en ook dat vond ik erg verwarrend. Als zelfs de lift en de berg zelf een stem krijgen wordt het wat ingewikkeld. Ik wil hier absoluut niet mee zeggen dat het een slecht boek is, het is alleen geen boek dat mij aansprak tijdens het lezen.

Wie de Kuur leest, beklimt eigenlijk een berg. Het is een fikse klim, eentje waar je wel goed warm voor moet draaien. Maar als je eenmaal de juiste tred te pakken hebt, ga je genadeloos mee in een raak geobserveerd portret van de familie Altman. Geen lichte kost, al blijkt auteur Emily Kocken veel met fijne korrels humor en ironie te strooien waardoor er altijd licht twinkelt in het soms zo duister verblijf op de Toverberg. Het geeft ook lucht in de soms adembenemende klim die je als lezer maakt. Wie weleens bergen beklimt/ bewandeld weet dat je gedurende de tocht omhoog heel veel met details bezig bent. Hoe zet ik de volgende stap, wat zijn er toch veel verschillende soorten stenen en rotsen en hoe veranderd het weer? Ook in het boek raak je meer en meer in de ban van uiteenlopende details. Maar daaronder stroomt een rivier naar boven, de berg op. Het klinkt tegenstrijdig, maar wie 'De Kuur' gelezen heeft weet wat ik bedoel. Ik wens ieder een boeiende tocht!

Aanrader van echte Thomas Manss fans (die alles van Thomas Manns zelf al lang gelezen hebben)