De rest van de dag

Als fervente lezer keek ik jaarlijks uit naar de toekenning van de Nobelprijs literatuur. Keek ja, want de toekenning van deze voor mij belangrijke prijs aan Bob Dylan het afgelopen jaar trof me als een slag in mijn gezicht. Het gevolg was dat ik mij voor nam in de toekomst toch wat nuchterder te kijken naar al die toegekende prijzen en hun winnaars. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan en dus volgde ik – weliswaar maar met een half oog- toch ook dit jaar de toekenning van deze prijs. De gelukkige was de Brits-Japanse schrijver Kazuo Ishiguro. Dat zei me niets. Toch even googlen naar wat hij geschreven had. Ah, daar had je hem weer die cover met dat meisje in het blauwe kleed. Hoeveel keren heb ik in boekhandels en bibliotheken dit boek niet in mijn handen gehad en toch weer niet mee naar huis genomen. Oh, en hij was ook de schrijver van het verfilmde boek ‘The remains of the day’. Er zat niets anders op, ik zou Kazuo Ishiguro gaan lezen, en kijken of hij voldeed aan mijn verwachtingen over wat een schrijver in petto moest hebben om een Nobelprijswinnaar waardig te zijn.

Neen, ik ben niet begonnen met het lezen van zijn met de Booker Prize bekroonde en verfilmde roman “De rest van de dag”. Ik begon met het boek dat ik al ontelbare keren in mijn handen had gehad: “Laat me nooit alleen”. Ik was verkocht. Snel daarna las ik “Toen wij wezen waren”. Ook weer een klasse roman. Nu wou ik toch wel eens weten of zijn meest bekende roman “De rest van de dag” de beide eerder genoemde romans nog kon overklassen?!

Het antwoord is zonder meer positief. Dit is literatuur zoals literatuur voor mij moet zijn. Aan de inhoud van het verhaal ga ik geen woorden vuil maken. Deze is genoegzaam gekend: “ Ouder wordende butler blikt terug op zijn leven in dienst van de hogere Engelse klasse”.
Wat als eerste opvalt als je een roman van Ishiguro begint te lezen is zijn ingetogen manier van schrijven. Zijn personages zijn steevast zorgelijke personen welke hun lot eerder gelaten aanvaarden. Ze nemen het leven heel ernstig, ze schieten te kort op het vlak van relativering. Zij lijken steeds te berusten in wat hen overkomt, ze zijn toegewijde plichtsbewuste personen.

Specifiek voor zijn roman “De rest van de dag” is het taalgebruik. Het statige, het onderdanige, het waardige wat je toeschrijft aan een butler blijkt uit elk woord, uit elke zin. De taal zorgt dat je je als lezer waant in de jaren dertig en veertig in Groot-Brittannië. Je gaat op in de sfeer, de etiquette die bij deze tijdsgeest horen. Je doorkruist het huis samen met zijn bewoners. Je ziet de eetkamer, de tuin, de slaapvertrekken van de bediendes werkelijk voor je. Je ontvangt samen met de Butler de gasten. Je laat je meevoeren met wat niet uitgesproken is, je geniet van het suggestieve dat de taal bij je oproept. Want de taal geeft de emotie van de hoofdpersonages op een prachtige manier weer. Een verdienste die we in de eerste plaats mogen toeschrijven aan de vertaler Bartho Kriek. Om het in het hedendaagse taalgebruik te benoemen, hij leverde puik werk.

Geschreven bij De rest van de dag

Prachtig boek. Slow reading en met een rijk taalgebruik in deze goede vertaling. Besproken in onze leesclub en tegelijkertijd de film bekeken (ook een aanrader).
Het verhaal van de butler en "zijn" lord die naar beste eer en geweten achteraf het verkeerde ideaal nastreefde, heeft een diepe gelaagdheid. Het stelt de vraag of we altijd zuiver kunnen zijn. En dat het met de wijsheid achteraf gemakkelijk oordelen is.

Het is omdat Kazuo Ishiguro dit jaar (2017) de Nobelprijs voor Literatuur kreeg, maar anders was ik niet begonnen aan zijn 'De rest van de dag' uit 1989. Een butler die terugkijkt op zijn dienst bij een Engelse lord in de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw, prikkelt mijn nieuwsgierigheid niet. Maar wat een fantastisch boek bleek dit te zijn!

Ishiguro, geboren in Nagasaki in 1954, woont sinds zijn vijfde in Engeland, laat het verhaal vertellen door de butler van Darlington Hall, mr. Stevens. Die gaat een paar dagen op reis, op aanraden van zijn nieuwe werkgever, een Amerikaan. Stevens accepteert het aanbod alleen omdat hij vergissingen in zijn werk is gaan maken. Fouten die, meent hij, het gevolg zijn van een verkeerde werkindeling. Waar Stevens voorheen een ploeg aanstuurde van 28 mannen en vrouwen, moet hij het nu met drie assistenten doen. Hij verwacht dat als juffrouw Kenton, die jaren onder hem heeft gewerkt, terugkeert als vijfde personeelslid, het allemaal weer goed zal gaan. Sprak er ook niet uit haar brief een heimwee naar Darlington Hall? Tijdens het uitstapje kan hij haar bezoeken om te vragen of ze weer in dienst wil treden.

Na deze proloog ontwikkelt het verhaal zich in de zes dagen van de reis. De voorvallen van elke reisdag roepen herinneringen op aan al die jaren van butler zijn. Ishiguro bouwt meesterlijk de spanning op door heel subtiel informatie te doseren. Het begint met iemand die Stevens aanraadt een wandeling te maken een heuvel op voor het mooiste uitzicht van Engeland. “U krijgt er spijt van als u niet even naar boven loopt.” Het zijn gebeurtenissen die elke toerist meemaakt. Pas aan het eind van het boek besef je het belang ervan. En dat geldt ook voor de herinneringen. Ze vullen het verleden van de butler in en schetsen ook een vergeten beeld van de jaren dertig waarin aristocratische Engelsen geen gevaar zien in de opkomst van de Nazi's in Duitsland.

Loyaliteit, werk versus privé, politieke idealen of pragmatisch handelen, het verhaal van de butler is een verhaal over keuzes zoals iedereen die maakt in zijn leven. Tegen de tijd dat de tragiek, die vanaf het begin achter het verhaal schuilt zonder dat je er de vinger op kunt leggen, volledig tot je doordringt, zijn we al in de avond van de laatste dag. Ishiguro zorgt voor een verrassend slotakkoord dat maakt dat de titel van het boek voor altijd bij je blijft.

Atlas Contact gaf me de kans het boek De rest van de dag van Kazuo Ishiguro te lezen en te recenseren, waarvoor dank. Kazuo Ishiguro is meermalen onderscheiden en mijn inziens heeft hij voor De rest van de dag de Booker Prize terecht verdiend. In prachtige, melodieuze zinnen laat hij Het verhaal vertellen door Mr. Stevens, een zeer bezielde butler, die jaren gediend heeft onder lord Darlington. Mr. Stevens blikt terug op de jaren 30 en 40 van de vorige eeuw, waarbij hij onvoorwaardelijk achter zijn lord bleef staan.

De centrale thema’s van deze roman zijn de waardigheid van een dienend persoon en de vraag in hoeverre werk en persoonlijkheid met elkaar verweven zijn. Op een tragische wijze wordt duidelijk gemaakt dat je tijdens het leven voor situaties geplaatst wordt, die je achteraf gezien anders zou beoordelen. En het is nog maar de vraag of iemand de benodigde kennis om een oordeel te vellen wel tot zijn beschikking heeft.

Er valt nog veel over dit boek te vertellen, maar dan ga ik teveel van de inhoud verklappen en dat zou zonde zijn. Dit boek is het echt waard gelezen te worden zonder teveel kennis vooraf.

De butler spreekt.
Deze van oorsprong Japanse schrijver, Nobelprijswinnaar 2017, heeft zich met dit boek perfect ingeleefd in de Engelse cultuur van de aristocratische Engelse huizen, waar de butlers de scepter zwaaien.
Het boek: ‘De rest van de dag’ is geschreven in de ik-vorm, het is een lange monoloog van de butler van Darlington Hall. Opvallend is dat deze monoloog dermate boeit dat je het verhaal wordt ingezogen en geïntrigeerd raakt door de historische gebeurtenissen.
De beeldende beschrijvingen brengen je naar Darlington Hall, een landgoed van de aristocraat Lord Darlington. Dit is het Huis waar Stevens, de butler, het bewind voert over een hele schare bedienden.
In de jaren voor de 2e Wereld Oorlog vinden hier op uitnodiging van Lord Darlington veel bijeenkomsten plaats. Deze geheime ontmoetingen worden door Stevens niet op het juiste gehalte in geschat, gewaardeerd. Zijn rol, benadrukt hij steeds zelf, is plichtsgetrouw te zijn en opofferingsgezind ten opzichte van zijn Lordschap. Met andere woorden: de Lord denkt na, ik volg! Zelfs als de jeugdige meneer Cardinal hem wijst op de gevaren van de meetings, volhardt Stevens in zijn ‘onderdanige’ houding, vasthoudend aan zijn rigide opvattingen over het klassenverschil tussen butler en Lordschap.
Waardigheid is heel belangrijk voor Stevens. Hij wijdt er veel gedachten en overwegingen aan. Zijn vader leerde hem wat echte waardigheid is: je onder alle omstandigheden kunnen beheersen en professioneel blijven handelen.
Ishiguro laat zijn hoofdpersoon terugblikken op het verleden dmv flash backs. Stevens gaat op reis naar een vroegere bediende, maar hij gaat ook op reis in zijn eigen geschiedenis, zijn eigen leven. Hij blikt terug op zijn keuzes van destijds, die ons nu als zeer discutabel voor komen. Betekent dit dat hij zijn leven heeft vergooid? Dat hij zijn liefde is misgelopen?
Een roman die je ‘de rest van de dag’ laat onderdompelen in de historie van Lord Darlington en zijn butler Stevens.

Kennismaking met het oeuvre van de bekroonde Ishiguro. Ik had het gevoel een soort mini-odyssee te lezen, waarin een butler tijdens een autotocht mijmert over het verleden. Al wordt het verhaal uitgesmeerd over zes dagen, door de vele zijpaden in het brein van deze meneer Stevens krijgt de lezer zijdelings de Britse geschiedenis vanaf de jaren 1920 mee. Daardoor gebeurt er tegelijkertijd veel en niet veel in het boek, maar Ishiguro heeft dat zodanig opgeschreven dat de lezer er met een meanderende cadans in meegevoerd wordt.

Het boek verhaalt van de butler die op aandringen van zijn nieuwe werkgever voor zijn plezier een autotocht zal maken. Men merkt direct aan zijn gedachten dat het idee alleen al hem tegenstaat. Hij is immers gewend altijd klaar te staan voor de bewoners van het vooraanstaande Darlington Hall (hier wordt de connectie met Downton Abbey snel gelegd).
Toch vindt hij een doel voor deze tocht, namelijk het bezoeken van een eerdere huishoudster, juffrouw Kenton. Het blijkt dat ze een wispelturige werkrelatie hebben gehad, waarin Stevens niet altijd goed wist hoe met Kenton om te gaan.

Aangezien de vertelvorm vanuit Stevens is, krijg je vanzelfsprekend een vertekend beeld van bepaalde situaties en zijn relaties met personen. Aan de ene kant spelen bij hem de vragen ‘Wat is waardigheid?’ en ‘Wat is een groot butler?’ een rol, aan de andere kant blijkt de grote butler vrij ongevoelig voor familiale zaken. Ook is hij goed in het opblazen van futiele gebeurtenissen en spreekt hij over ‘grote wendingen’.
Nadat alle ooit gedane zaken gedurende de reis zijn overdacht en met enkele mensen is gefilosofeerd, vraagt de lezer zich meer dan de butler af of zijn leven met één invoelende zin toch anders had kunnen zijn.

Dat een schrijver een dergelijk rustig verhaal zo prachtig kan opschrijven, met rijk taalgebruik, verdient een goede waardering. De plank met Ishiguro mag snel aangevuld worden!

Via de Club van Echte Lezers ontving ik het boek “De rest van de Dag”, het boek dat de nobelprijs voor de literatuur 2017 heeft gewonnen. De auteur Kazuo Ishiguro is een Britse schrijver van Japanse afkomst.
Het verhaal kent twee verhaallijnen. Stevens, butler op Darlington Hall tijdens de eerste Wereldoorlog (verleden) en Stevens, butler bij Lord Farraday (heden). Deze twee verhaallijnen lopen door elkaar heen.
Stevens was samen juffrouw Kenton werkzaam op Darlington Hall. Ze voelden veel voor elkaar, maar hebben dit nooit aan elkaar toegegeven. Op een bepaald moment is juffrouw Kenton getrouwd en vertrokken uit Darlington Hall.
Stevens krijgt de beschikking over de auto van Lord Farraday en besluit juffrouw op te zoeken.
Het is echt een boek uit de vorige eeuw voor wat betreft omgangsvormen. Juffrouw Kenton en Stevens blijven elkaar aanspreken met ‘juffrouw’ en ‘mijnheer’ ondanks het feit dat ze elkaar beter leerden kennen.
Het verhaal is in ‘waardige taal’ beschreven, de taal van butler Stevens. De thema’s onzekerheid en het bewaren van de waardigheid spelen een belangrijke rol in het boek. Evenals trouw aan zijn werkgever. Tijdens de terugkijk op zijn werkzame leven blijkt dat hij de ware aard van de gebeurtenissen verkeerd heeft ingeschat. Dit wordt de auteur op een boeiende en begrijpende manier beschreven. De auteur gebruikt korte zinnen, afgewisseld met mooie literaire passages. Hierdoor blijf je, ondanks het wat ouderwetse thema in het boek, geboeid verder lezen.
Kortom: een boeiend boek met een toch wel tragische ontknoping.

Geschreven bij De rest van de dag

Prachtig geschreven boek

Mooi boek. Leuk geschreven en leest makkelijk.

Geschreven bij De rest van de dag

Prachtige klassieker met veel vakmanschap en geschreven.