De Sinterklaas razzia van 1944

In de winter van 1944/45 hield de Duitse bezetter razzia's in tal van steden in her westen van Nederland. In wezen waren alle mannen tussen zeventien en veertig jaar vogelvrij. Wehrmacht en Grüne Polizei stroopten huizen en straten af en wisten tienduizenden mannen te pakken; alleen al bij de eerste razzia in Rotterdam in november 1944 waren dat er niet minder dan vijftigduizend. Haarlem en omgeving waren op 6 december aan de beurt. Met opzet hadden de Duitsers die datum gekozen, omdat veel mannen, die elders waren ondergedoken, voor de sinterklaasavond even naar huis waren gekomen. Omstreeks dertienhonderd man kregen ze te pakken. Samen met opgepakte Hagenaars, Delftenaren en Apeldoorners kwamen ze in kampen vlak bij Emmerich terecht: Rees, Bienen en Praest. Hier moesten ze bij de Rijn verdedigingswerken voor de Wehrmacht aanleggen. Dick Verkijk (1929), wiens vader bij die Sinterklaasrazzia werd opgepikt, volgt de lotgevallen van die dertienhonderd man van minuut tot minuut en toont aan dat Rees en Bienen in werkelijkheid geen werkkampen maar vernietigingskampen waren. Van de in totaal drieduizend Nederlanders die in die kampen verbleven, zijn er naar Verkijks berekening in een paar maanden tijd minstens 320 omgekomen door mishandeling, ziekte en moedwillige uithongering. Minstens 81 van hen waren slachtoffers van de Haarlemse Sinterklaasrazzia. Een grootse reddingsoperatie in februari/maart 1945 vanuit Kennemerland en de Achterhoek, zowel legaal als illegaal, heeft voorkomen dat er niet honderden doden meer zijn gevallen. Verder toont Verkijk aan dat de Heemstedenaar Geer van der Eem, de in Bienen is omgekomen, al zestig jaar lang ten onrechte als 'fouterik' staat gebrandmerkt en daarom nooit een laatste rustplaats op een ereveld van de Oorlogsgravenstichting heeft gekregen. Zijn lichaam is in het niets verdwenen. Geïllustreerd met unieke, veelal nooit eerder gepubliceerde foto's en documenten en schitterende tekeningen van de ex-dwangarbeider Anton Akkerman, geeft Verkijks boek een indrukwekkend beeld van een stuk Haarlemse geschiedenis.