De solist roman

Het boek is een combinatie tussen een liefdesverhaal en een heel beeldend beschreven tragische oorlogssituatie. Wanneer je het leest zie je een vaak heftig en gedetailleerd verhaal voor je ogen afspelen.

Je wil eigenlijk continue doorlezen, omdat je wil weten of Valentin zijn geliefde nog zal terugvinden of dat het wellicht een volledig andere wending krijgt. En is hij in staat om in een verwoest Berlijn, dat bezet wordt door vaak schofterige russen, een concert te geven met een volledig orkest?
En kunnen zijn vrienden hem eigenlijk nog wel helpen tijdens zijn emotionele en radeloze zoektocht?

Dat het boek op ware verhalen is gebasseerd is doet je realiseren hoe heftig die tijd moet zijn geweest en dat zet je ook wel echt aan het denken over het hier en nu.

Absoluut een aanrader!

Recensie De solist – Rob Waumans

Bijzonder is de proloog, waarin wordt verteld hoe Chopin met zijn vrouw en twee kinderen afreist naar Mallorca om daar 24 preludes te schrijven. Dit lijkt los te staan van het boek, maar valt later op zijn plaats in het verhaal van Valentin Grossman, een Joodse musicus, de hoofdpersoon.

Valentin keert na zijn onderduikjaren terug naar een verwoest, door de Russen bezet, Berlijn op zoek naar zijn vrouw Elise Heise. Hij gaat naar zijn vrienden Leo en Rita, waar Elise het laatst geweest is. Leo is uit Rusland gevlucht, tot Duitser geneutraliseerd en werd dirigent van de Berliner Philharmoniker. In 1935, toen de fascisten aan de macht kwamen, werd hij vanwege zijn Russische afkomst gewantrouwd en moest weg bij het orkest. Hij heeft nu goede kontakten met de Russen en kan Valentin helpen.

De muziek in zijn hoofd houdt Valentin op de been. Hij miste de piano zo dat hij op zijn onderduikadres in een lange dwarsbalk pianotoetsen maakte door met een mes toetsen in de balk te kerven. Hij heeft de zwarte met dubbele lijnen het effect van diepte gegeven. De lijnen tussen de witte sneed hij zo diep uit dat hij het verschil tussen de toetsen kon voelen.

Als hij teruggaat naar zijn oude huis wordt hij bezocht door drie Russische soldaten. Hij wordt door 1 van hen in elkaar geslagen als hij heeft gezegd: jullie moeders zullen trots zijn. Valentin spreekt Russisch omdat zijn grootouders uit Rusland naar Duitsland zijn gevlucht.

Valentin wil de Berliner Philharmoniker weer bij elkaar halen in de hoop zo Elise te bereiken. Zij zal, als ze de affiches ziet, beslist op komen dagen. Een en ander vereist de nodige organisatie, want er moet een zaal komen en instrumenten en musici. Leo weet van de Russen toestemming en medewerking te krijgen.

Valentin maakt iets mee, dat ik niet zal verklappen, maar waardoor het verhaal een extra lading en spanning krijgt.

Rob Waumans schrijft zo beeldend dat je je in Berlijn waant en door wilt lezen of Valentin erin slaagt een concert te geven en Elise weer te vinden. Tegelijkertijd beschrijft hij ook zulke gruwelijke scenes, dat ik het boek even weg moest leggen om bij te komen en afstand te nemen.
Het is een heel knap geschreven verhaal, zeker als je in de verantwoording leest dat sommige gebeurtenissen werkelijk hebben plaatsgevonden.

‘De solist’ van Rob Waumans begint als een kale schets en eindigt als een indrukwekkend schilderij. Laagje na laagje krijgt het meer diepgang en substantie totdat de werkelijkheid tenslotte levendig van het doek afspat. ‘De solist’ weet de lezer zowel emotioneel te ontroeren als te vermorzelen met zijn indringende realiteit. Het lezen van dit boek is een indrukwekkende belevenis die stemt tot nadenken en enige bezinking vergt.

Valentin Grossman is vijf jaar en drieëntwintig dagen geleden uit Berlijn weggevlucht en ondergedoken. Nu de Tweede Wereldoorlog voorbij is keert hij terug naar Berlijn op zoek naar zijn huis en zijn vrouw. Zijn joodse familie heeft de oorlog niet overleefd maar zijn huis blijkt nog overeind te staan. Zijn vrouw is echter afwezig en de stad zit vol met Russische soldaten die de bevolking op brute wijze bejegenen. Samen met een oude vriend probeert hij de Berliner Philharmoniker nieuw leven in te blazen in de hoop dat de muziek zijn vrouw Elise terug zal brengen. Ondertussen zoekt hij haar overal in Berlijn. Zullen ze elkaar weer terugvinden?

Het verhaal is beeldend geschreven, de zinnen zijn kort en nooit te lang en het taalgebruik is eenvoudig. De mooie metaforen verbeelden de sfeer in de stad en de gemoedstoestand van de hoofdpersoon.

‘De klank van een toetsaanslag deed hem opstijgen, maakte alles licht in zijn hoofd en hij reisde er ver mee zoals een vogel zweeft op thermiek’

In het begin komt het verhaal een beetje kaal en vlak over. Het maakt het voor de lezer moeilijk om geboeid te blijven. Dit komt door de persoonlijkheid van Valentin die wanneer de werkelijkheid hem niet bevalt, vlucht in muzikale droombeelden of in gedachten aan vroeger. Zijn herinneringen geven een beeld van zijn leven. We zien hoe hij opgroeit, hoe hij zijn vrouw leert kennen en we ondergaan zijn gerichtheid op zijn eigen behoefte, de muziek. Alles moet wijken voor zijn carrière, ook de werkelijkheid van de dreigende oorlog.
Hoewel deze vorm van dissociëren hem hielp tijdens het onderduiken, leidt zijn gedrag na terugkomst in Berlijn tot gevaarlijke en onverwachte situaties. De werkelijkheid rukt op en Valentin kan deze steeds minder goed buiten zijn beleving houden. Gevoelens van schuld spelen op.


‘De krampachtige greep waarin hij het verleden vasthoudt begint steeds meer slachtoffers te eisen’

Het verhaal krijgt nu steeds meer diepgang en wordt steeds fascinerender. Zijn verlangen naar een beter leven, ingevuld wordt door zijn (muzikale) fantasie en zijn verlangen naar zijn vrouw, staat haaks op de gruwelijkheid van de Russische bezetting. De verkrachtingen en vernederingen die de Berlijners moeten ondergaan dringen ook steeds verder in de beleving van de lezer door. De gevoelens van afschuw zijn verpletterend. Het schilderij is nu compleet, een rijk gevuld palet aan emoties.

Erg genoten van dit meeslepende verhaal, schitterend opgeschreven.

De solist is een meeslepend en indrukwekkend verhaal over hoop en liefde in een onrustige tijd in een naoorlogs Berlijn.

De Solist begint als Valentin Grossman wat verweesd terugkeert naar Berlijn en daar een stad treft die dan wel bevrijd is door de Russen, maar waar de rust nog lang niet is weergekeerd. De opeenvolgende bombardementen en bijhorende angst, waren net de stap te veel voor Elise, de geliefde van Valentin, die verward is vertrokken en waar daarna niets meer van gehoord is. Tegen de achtergrond van de misdragingen van de Russen gaat Valentin op zoek naar Elise en probeert hij, via het samenbrengen van het orkest, haar terug naar hem toe te brengen.

De auteur is erin geslaagd om de radeloosheid van Valentin op een subtiele manier over te brengen op de lezer. Het wordt nooit sentimenteel, maar de eindeloze liefde van Valentin voor Elise is telkens aanwezig, bij momenten onderhuids, op andere momenten meer op de voorgrond. De lezer voelt meer en meer de wanhoop van Valentin als het keer op keer niet lukt om Elise terug te vinden.

Naast het persoonlijke verhaal van Valentin, is er ook het verhaal van een Berlijn dat geteisterd wordt door de gefrustreerde Russische soldaten. De uitzichtloze situatie voor de bewoners wordt pijnlijk duidelijk. De ene verkrachting na de andere. Dit maakt het contrast met de liefde tussen Valentin en Elise extra tekenend.

Maar hoewel De Solist niet bepaald een vrolijk boek is, draagt het toch een krachtige boodschap met zich mee. Over hoe sterk liefde tussen twee personen kan zijn. Wat een man bereid is te doen en op poten te zetten. Ook al loopt hij hiermee een persoonlijk risico. Alles wordt gedaan in de hoop zijn geliefde terug te kunnen vinden. Een prachtig boek over hoe liefde toch wel licht kan geven tegen een heel duistere achtergrond.

(Deze recensie verscheen ook op hartvoorboeken.be)

De Solist van Rob Waumans greep mij aan vanaf de eerste pagina`s, iets dat ik niet vaak heb met romans. De beschrijvingen van Berlijn in tijden van het Russische bewind zijn schrijnend, pijnlijk, regelmatig grof en gruwelijk, maar levensecht en meeslepend. Het boek geeft via hoofdpersoon Valentin een inkijkje in het leven van de Duitsers na de bevrijding door de geallieerden, dat zoveel mooier klinkt dan het in werkelijkheid was zoals ook blijkt in het boek.
Muziek heeft een bijzondere rol in het verhaal en ook al ben ik geen kenner van klassieke muziek, de beschrijvingen van allerlei partituren deden de muziek ook in mijn hoofd doen leven. Een mooi boek over muziek en liefde, maar bovenal over een stad in puin.

De manier waarop de muziek wordt gekoppeld aan omgevingsgeluiden en gedachten van Valentin, vind ik zeer knap. Hierdoor had ik als als lezer het gevoel dat ik in zijn hoofd zat. Heftig, rauw, maar prachtig boek. Zeker als je van klassieke muziek en geschiedenis houdt.

Waumans neemt de lezer mee in het zojuist bevrijde Berlijn. Een stad die opkrabbelt en waarin de hoofdpersoon Valentin terugkeert met het doel en de verwachting zijn grote liefde Elise hoopt te vinden. Verhaal boeit van begin tot einde...fraaie zinnen en een levendige beschrijving van een stad in puin en de sfeer die er hing.

Een prachtig boek waarin Waumans met veel feiten een realistisch beeld neerzet van het naoorlogs Berlijn. Liefde is leidend in de muzikale zoektochtt van de hoofdpersoon naar zijn verloren liefde. Zal hij haar ooit nog terugvinden?