De verschrikkelijke Janmaat

'De verschrikkelijke Janmaat' beschrijft de opkomst en ondergang van een controversiële politicus.

Sinds de jaren zeventig leidt de immigratie uit niet-westerse landen tot frictie in de Nederlandse samenleving. Problemen waar Hans Janmaat met zijn Centrumpartij vanaf 1980 aandacht voor vraagt. Later zouden Bolkestein, Fortuyn en Wilders deze thematiek agenderen.

Janmaats kritiek op de multiculturele samenleving leidde tot emotionele reacties, demonisering in de media, een cordon sanitaire in de politiek, vele rechtszaken en gewelddadige tegenacties.

Het pleidooi van Janmaat om vluchtelingen met name in de eigen regio op te vangen werd geridiculiseerd. Janmaat werd ook voor gek verklaard omdat hij voorspelde dat er in dit land over enige tijd een miljoen moslims zouden wonen.

Voor het eerst is de geschiedenis van de Centrumbeweging te boek gesteld. De journalist Joost Niemöller sprak met oud-kaderleden, deed onderzoek in het gesloten partij-archief, analyseerde vrijgegeven BVD-verslagen en bestudeerde de ongepubliceerde memoires die Janmaat heeft nagelaten. Dit resulteerde in een bij vlagen tragikomisch verhaal, maar ook in een voor Nederland beschamende mentaliteitsgeschiedenis.

Recensie(s)

In de jaren 1980-1998 was er in Nederland steeds ophef over de centrumgroepering, waarvan Hans Janmaat (1934-2002) de belangrijkste vertegenwoordiger was. Deze beweging, van racisme en fascisme beticht, keerde zich onder meer tegen de immigratie. Joost Niemöller, schrijver en journalist, beschrijft deze periode aan de hand van kranten-, tijdschriften- en archiefonderzoek, BVD-verslagen en gesprekken met oud-kaderleden.Verscheidene aspecten van het leven van Janmaat komen aan het daglicht. Veel aandacht wordt ook besteed aan de vele ruzies, afsplitsingen en acties van de tegenstanders met als triest dieptepunt de gebeurtenissen in Kedichem in maart 1986. Met een notenapparaat en persoonsregister wordt het boek afgesloten. Het boek is op zeer indringende en soms ook thrillerachtige wijze geschreven. De periode 1989-1998 is echter wat onderbelicht. De uitgave vermeerdert onze kennis van deze groepering, de Centrumpartij, later Centrum-Democraten, en is voor een breder publiek geschreven dan alleen historici en politicologen. Enige kennis van de Nederlandse politieke geschiedenis is wel gewenst.

Drs. J.H. van Capelleveen