De welwillenden roman

Ik heb werkelijk getwijfeld, of ik dit boek zou aanbevelen. Want laten we wél wezen: het voelt niet lekker een slordige 900 bladzijden te moeten dóórdringen in het verhaal van de genocide tijdens de tweede wereldoorlog. De roman heeft veel stof doen opwaaien, en dat is misschien al een vingerwijzing; want het verhaal raakt diep, slaat bijna wonden in de lezer. Littell slaagt erin de argeloze lezer zélf in de poel van de holocaust te doen stappen. Dat lukt hem door de lezer in het verhaal te duwen via de hoofdpersoon, die als schijnbare toeschouwer de horror meemaakt, en gaandeweg steeds meer wordt weggezogen in de drek van het beschrevene. En die hoofdpersoon, Aue, verwordt van toeschouwer tot opportunist, van opportunist tot dader. De lezer die de verhaallijn volgt, ontkomt er dan ook onwillekeurig niet aan: hij voelt zich bij tijd en wijle bijna medeplichtig aan wat wordt beschreven.
En dat is misschien wel het knapste aan deze roman. Want het verhaal raakt aan het grote thema van verantwoordelijkheid, óók de verantwoordelijkheid van de lezer. Soms maakt dat onpasselijk. En ook minder argeloos! Dus toch maar: ja, lezen dit boek!

Mars van Leent.

Geschreven bij De welwillenden

Het is wel even een dikke pil, maar als je eenmaal in het verhaal zit, heb je daar geen enkele last meer van.
Sterker nog, als je opeens de laatste pagina omslaat denk je 'hè, nu al?'.

Het verhaal heeft alles in zich om een vreselijk boek te zijn: het begint al met de hoofdpersoon, een voormalige SS-officier, die meldt de waarheid achter de jodenvervolging te willen vertellen. Als hij dan ook nog allerlei opmerkingen maakt dat de reactie op het aantal joodse slachtoffers erg is overdreven (want er zijn veel meer Duitsers en Russen gestorven), heb je de neiging om het boek weg te leggen.

Maar dat doe je toch maar niet, in de resterende 900+ pagina's moeten toch ook dingen staan die wél de moeite waard zijn, denk je dan.
En dat klopt! De pagina's laten zien hoe iemand zich ontwikkelt tot een doorgewinterde SS-officier die droog en kil kan vertellen over de efficiency van de ovens in de concentratiekampen en hoe iemand kan bedenken hoe de vele dwangarbeiders zo goed mogelijk kunnen worden ingezet in de noodzakelijke wapenindustrie.
Maar het verhaal werpt ook een blik op de mens achter de SS-officier, een man die worstelt met zijn jeugd, zijn vader die is vertrokken om nooit meer terug te komen, zijn moeizame relatie met zijn moeder en stiefvader, zijn latente en later meer open homofiele gevoelens (niet erg goed voor het lijfsbehoud in het Duitsland van die tijd) en de incestueuze relatie met zijn zuster waarvan de gevolgen nu wel of niet aanwezig zijn.

Het is een boek vol vraagtekens, een boek ook die probeert de menselijke kant te laten zien en daar soms in slaagt op een mooie ingetogen manier.

Een imposant boek en de schrijver heeft er voor gekozen een weinig sympathieke invalshoek voor de Tweede Wereldoorlog te belichten. Maar door de schrijfstijl is het één van die weinige boeken waar een onsympathieke hoofdpersoon tóch leidt tot een sympathiek boek dat er om schreeuwt om gelezen te worden.

Nooit zo moeten zwoegen en vechten met mezelf om te blijven lezen, nooit heeft een roman mijn gevoelens en verstand zo op de proef gesteld als dit rauwe, gruwelijk gedetailleerde en toch om empathie hunkerende dagboekrelaas van voormalig SS- Obersturmbahnführer en nazi-oorlogsmisdadiger Max Aue. Een constante strijd tussen walging en fascinatie, tientallen keren het boek dichtgegooid, even zoveel keren weer met vernieuwde moed en nieuwsgierigheid ter hand genomen.
Het holocaustverhaal tot in de meest afstootwekkende details verteld vanuit het standpunt van een dader doordrongen van een volksnationalistische Weltanschauung. De lezer is gewaarschuwd, een weerzinwekkend maar tegelijk zeer intrigerend standpunt: zou jij onder dezelfde omstandigheden niet op dezelfde manier gehandeld hebben ? Als lezer word je onverbiddellijk meegezogen in en ook weer afgestoten door dit ongelooflijke relaas van een man die durft beweren dat hij ' net als andere mensen er nooit om gevraagd heeft een moordenaar te worden, maar door noodlot en plicht met volle bewustzijn en overtuiging deed wat diende gedan te worden, hoe onaangenaam en ellendig het ook mocht zijn...'
Voor wie de moed heeft deze dikke turf van bijna 1000 bladzijden tot het bittere einde uit te lezen zeker een waarschuwing hoe snel en gemakkelijk individuele verantwoordelijkheid in een op volksideologische basis gefundeerd maatschappijbestel kan verdampen. Alleen daarom is dit boek in onze onzekere tijden met zucht naar nationalisme zeker een aanrader.

Het lezen van deze roman was een hele klus, er zijn heel wat uren in gaan zitten en door de omvang van het boek was het niet altijd even gemakkelijk om het overal mee naartoe te nemen, ook al is het boek dat zeker waard.

Als lezer word je door de 'ik' van dit verhaal, Max Aue, meegesleurd in het Kwaad. Niet alleen zijn krankzinnigheid, maar ook zijn onbetrouwbare vertellersperspectief geven je een kijkje in de jaren van de Tweede Wereldoorlog en Aue neemt je mee naar alle nare plekken die we kennen uit de geschiedenisboeken. Misselijkheid, de ogen even van het papier halen om aan iets vrolijks te denken en je afvragen waarom je dit boek nog verder zou lezen, maar ook bewondering voor de grote kennis en vertelkunst van Littell, kortom: een roman om nog lang over na te denken.

Geschreven bij De welwillenden

Ik heb werkelijk getwijfeld, of ik dit boek zou aanbevelen. Want laten we wél wezen: het voelt niet lekker langdurig te porren in het verhaal van de genocide tijdens de tweede wereldoorlog. De roman heeft veel stof doen opwaaien, en dat is misschien al een vingerwijzing; want het verhaal raakt diep, slaat bijna wonden in de lezer.
Littell slaagt erin de argeloze lezer zélf in de poel van de holocaust te doen stappen. Dat lukt hem door de lezer in het verhaal te duwen via de hoofdpersoon, die als schijnbare toeschouwer de horror meemaakt, en gaandeweg steeds meer wordt weggezogen in de drek van het beschrevene. De lezer ontkomt er vervolgens niet aan: hij voelt zich bij tijd en wijle bijna medeplichtig aan wat er wordt beschreven. En dat is misschien wel het knapste van deze roman. Want het verhaal raakt aan het grote thema van verantwoordelijkheid, óók de verantwoordelijkheid van de lezer. En soms maakt dat onpasselijk. Dus toch maar: ja, lezen dit boek!

Mars van Leent.

Geschreven bij De welwillenden

Ondanks de behoorlijk heftige inhoud van dit boek, heb ik ervan genoten. Het laat je diep doordringen in de vreselijke periode van de Tweede Wereldoorlog en daarmee ook tot de ergste gruwelijkheden waartoe de mens in staat kan zijn. In een van de onderstaande recensies van iemand, valt te lezen dat je dit boek beter niet kunt lezen als twintiger. Ikzelf ben zesentwintig en ben van mening dat iedereen dit boek zou moeten lezen, zodat we ervan doordrongen raken dat we zulke gruwelijkheden in de toekomst, ten alle tijden moeten voorkomen. Het doet mij ook nadenken over de huidige tijd en hoe bevolkingsgroepen weer zonder pardon worden buitengesloten. Al doet dit verhaal mij ook beseffen, dat als de verkeerde mensen aan de macht komen, je als burger vrijwel machteloos bent. Hopelijk lezen veel mensen dit boek en laten we het niet zover komen met z'n allen!

Geschreven bij De welwillenden

Een schitterend boek. Een eye-opener. Het doet je nadenken. De auteur heeft bijzonder veel opzoekingswerk gedaan en dat resulteert in een historisch correct boek. Kortom: prachtig boek dat je doet sidderen en je dooreen schudt.

De titel verraadt het al, ik heb nog nooit zo een goed boek gelezen. Een ongelooflijk sterk verhaal: fictief, maar wel met een onwaarschijnlijk correcte historische achtergrond. Zo goed als elk detail (datum, persoon, plaats, gebeurtenis ...) stemt overeen met de ware feiten. Ook de historische diepgang is fantastisch: de politieke staatsstructuur, de militaire hiërarchie, de Nazi-ambtenarij ... alles wordt zorgvuldig beschreven, zonder te overdrijven! Nog nooit gezien in een fictief verhaal. Ook al ben je niet geïnteresseerd in WOII, dit boek moet je gelezen hebben.

Dit boek zou goed gebruikt kunnen worden als schoollectuur.
Het geeft een harde en wrede werkelijkheid weer die nooit mag vergeten worden.

Geschreven bij De welwillenden

Dit is zeker een aanrader omdat het veel met je doet. Er zijn al goede recensies geschreven, maar wat ik er persoonlijk aan toe wil voegen is dit: ik heb het af en toe, misselijk door de wreedheden, weg moeten leggen,en realiseerde me hoe dun en grillig de scheidslijn tussen goed en slecht is en hoe onvoorspelbaar je eigen rol in het leven. Door omstandigheden is alles mogelijk en dat maakt je nederig en komt hard binnen. Zou op scholen besproken moeten worden.