Denken over kunst een inleiding in de kunstfilosofie

In 1994 publiceerde Antoon Van den Braembussche een boek waarin hij ingaat op denkers die hebben nagedacht over kunst. Hij gaf het boek de toepasselijke titel: Denken over Kunst.
Tot vandaag is het nog steeds hét handboek voor iedereen die een heldere inleiding zoekt in kunsttheorie. Erg interessant: elk hoofdstuk wordt afgesloten met een kunstenaar die in het licht van de net besproken theorie wordt geplaatst (het zgn. “atelier van de kunstenaar”).
Van den Braembussche begint met de nabootsingstheorie. Hier wordt Plato uitvoerig besproken, maar ook Gombrich en Goodman spelen een grote rol. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een verhelderend stuk over Giacometti. Vervolgens wordt de expressietheorie behandeld waarbinnen Tolstoi, Croce en Collingwood de belangrijke namen zijn. Dit stukje wordt afgerond door Kosuth “als eigentijds exponent” van de Croce-Colllingwood-theorie te behandelen. Daarna wordt het formalisme besproken met Hanslick, Bell en Fry als protagonisten, met een stukje over Paul Van Ostaijen en het formalisme in de poëzie op het einde.
Vervolgens bespreekt Van den Braembussche Nietzsche. Deze verhelderende tekst over de omstreden filosoof behandelt zijn liefde voor de muziek, zijn ideeën omtrent het dionysische en apollinische om dan naar de symbooltheorie van Langer over te gaan. “Kandinsky en de kunst als synthese tussen vorm en expressie” rondt het hoofdstuk af.
Daarna komen we bij een denker die een onuitwisbaar stempel drukte op het denken over kunst: Kant. Kants Transzendentallehre wordt verhelderend besproken en uiteraard wordt er ingegaan op De Kritiek van het Oordeelsvermogen en Kants ideeën omtrent het schone en het sublieme. In dit hoofdstuk komt de ‘draai’ die Kant heeft veroorzaakt binnen het denken, door zich te richten tot de vraag omtrent ons oordeelsvermogen, erg helder naar voor.
Meteen na Kant wordt Hegel besproken. Het onderscheid tussen natuur en kunst (lees: natuur en rede) wordt belangrijk, net als het historicisme. Er wordt ook uitvoerig ingegaan op zijn dialectisch denkpatroon. Een belangrijk punt is het zogenaamde “einde van de kunst”.
Vervolgens gaat Van den Braembussche over tot het neomarxistisch perspectief waar we kennismaken met de sociale beweegredenen van kunst. Binnen dit hoofdstuk zijn namen als Lukács, Brecht, Adorno en Benjamin uiteraard niet weg te denken. Dit hoofdstuk wordt gevolgd door het fenomenologisch perspectief met namen als Heidegger en Merleau-Ponty. De kunstenaar op het einde is Cézanne. Vervolgens komen we aan het semiotisch perspectief. De naam die hier de hoofdrol speelt is Barthes. In tegenstelling tot de andere hoofdstukken zien we hier op het einde geen kunstenaar, maar wordt er ingegaan op verhaalstructuren in de klassieke Hollywoodfilm.
In het laatste hoofdstuk gaat Van den Braembussche in op het post-structuralisme. Hier komen we in aanraking met de idee van het postmodernisme en in het verlengde daarvan met het problematische van een kunsttheorie, specifieker: van een discours dat ‘de’ kunst denkt te kunnen bespreken (en dus denkt te kunnen definiëren). Dit leidt ons uiteindelijk binnen in het probleem van het parergonale denken van het discours. Namen die hiermee verbonden zijn en verhelderend worden besproken zijn Lyotard, die schreef over de postmoderne conditie, Derrida, die in dit hoofdstuk vooral omwille van zijn deconstructie van het parergonale van het discours belangrijk is, Baudrillard, die veel heeft geschreven omtrent het simulacrum en Jameson, die onder andere het voor hem sterke verschil tussen het modernisme en het postmodernisme uitwerkte – met een sterk marxistische inslag.
Ook hier geen kunstenaar, maar een interessant stukje over de “videoclip als postmoderne kunst”.

Denken over Kunst is nog steeds één van de meest verhelderende boeken over het onderwerp en zou een vaste plek op de boekenplank moeten hebben bij iedereen die dieper wil ingaan op het denken over kunst en de vraag wat dit denken nu juist inhoudt.

Een best ingewikkeld onderwerp wordt met een heel gestructureerde opbouw en met duidelijke voorbeelden toegankelijk gemaakt voor iedereen die iets meer dan gemiddeld van kunst af weet. Het boek is bovendien in een heldere stijl geschreven. Goed opgedeeld in paragrafen binnen de verschillende hoofdstukken. Het was misschien leuk, cq.gemakkelijk geweest als de genoemde kunstwerken door middel van een afbeelding toegevoegd waren.
Het stoort echter niet dat je ze er zelf even bij moet zoeken. De afgebeelde schema's zijn handig.

Musea zijn nog steeds georganiseerd rond kunsthistorie.
Het boek is een must voor iedereen die zich bezig houdt met educatie en met activiteiten rond exposities.
Het boek is een must voor docenten in de beeldende vakken. Esthetica is sinds enkele jaren onderdeel van de examenstof.
Heldere lijnen, heldere voorbeelden.
Je moet wel wat zoekwerk verrichten naast het lezen om volledig geïnformeerd te zijn. Maar internet is ook hier je grote onmisbare vriend.

Duidelijk, helder en zeer prettig om te lezen.

Een prima boek als inleiding op kunstfilosofische stukken, enige nadeel is dat het hier en daar belgische benamingen en woorden bevat wat het lezen nogal extra lastig maakt voor mensen die niet bekend zijn met dit soort onderwerpen.

Erg fijn boek om te gebruiken om meer te weten te komen over kunstfilosofie. De tekst is lang en soms lastig, maar dat heeft niet de overhand.

Ik geef dit product 4 sterren omdat het er erg interessant uit ziet. Ik houd van 'denken' en van 'kunst'. Daarnaast is het erg mooi vormgegeven met mooie materialen. Omdat ik het nog niet heb gelezen kan ik het helaas nog niet met 5 sterren beoordelen. Maar hoop dit spoedig te kunnen doen.