Eland

Een bildungsroman wat is dat ook alweer, hoor ik sommigen van jullie denken. Een bildungsroman is een psychologische ontwikkelingsroman waarin de volwassenwording van een personage beschreven wordt. En dat wordt in Eland voortreffelijk gedaan. Soms gaat het wat snel want in een paar bladzijden (10) gaat Daniel van groep 7 ineens naar het gymnasium maar eigenlijk is dat ook weer niet heel erg.

Al vanaf het begin werd ik in het verhalen gezogen. Het eerste hoofdstukje zat ik eerst nog te denken wat onwerkelijk allemaal. Een 10 maanden oude baby die uit zijn wieg klimt en op eigen houtje via een openstaand raam naar de schuur kruipt waar de doka van zijn vader zich bevond. Daar ongezien kunnen komen en dan ook nog een bak ontwikkelingsvloeistof aan zijn mond kunnen zetten. Ik dacht alleen maar “Hoe dan?”.

Maar al snel was ik gegrepen door het verhaal en zag ik in hoe bijzonder Daniel eigenlijk was. Het blijkt dat Daniel gewoon een slimme, pientere jongen is met alle bijbehorende (voor-)oordelen. Hij leert zichzelf lezen en schrijven op jonge leeftijd, op school vindt hij weinig uitdaging, hij heeft bijna geen vrienden en is best eenzaam af en toe. Hij slijt zijn dagen na schooltijd veelal op het dak van de bibliotheek, eerst alleen maar later met zijn vriend en buurjongen Rens.

Als het huwelijk van zijn ouders strandt en vader Leon ook nog spoorloos verdwijnt moeten de rollen binnen het gezin herschikt worden. En dat valt niet altijd mee als je een puber bent met alle bijbehorende emoties en ontwikkelingen die dan op je pad komen. Daniel worstelt zich er uiteindelijk aardig doorheen met hier en daar bijzondere uitspattingen ;-)

Daniel heeft gedurende zijn leven al meerdere malen ondervonden dat niet de waarheid spreken verstrekkende gevolgen kan hebben en heeft toen besloten om alleen nog maar de waarheid te spreken. Ook dat valt niet altijd mee. Onder het lezen worden de ogen van de lezer wel geopend want natuurlijk weet iedereen dat niet de waarheid vertellen verstrekkende gevolgen kan hebben. Voor de een zal het verbuigen van de waarheid positief uitpakken maar voor de meesten heeft het gevolgen die vooraf niet te overzien waren. Het zette mij in ieder geval aan het eind nog eens aan het denken. Gelukkig ben ik geen voorstander van de waarheid ombuigen, alhoewel ik eerlijk moet bekennen ook geen heilig boontje te zijn.

Eland beschrijft de ontwikkeling van Daniel als baby totdat hij volwassen is vanuit twee verschillende verhaallijnen die bijna volledig chronologisch zijn geschreven. De grootste en belangrijkste verhaallijn is vanuit Daniel zijn oogpunt, de andere heeft te maken met dokter Goetmaker. De twee verhaallijnen versterken elkaar en komen op het eind mooi bij elkaar.

Eland heeft mij uiteindelijk omver geblazen en bracht mij een paar onvergetelijke leesuren. Het einde is verrassend te noemen. Ik durf te zeggen dat Lykele en zijn debuutroman eigenlijk meer aandacht verdienen dan dat ze tot nu toe hebben gekregen in de literaire wereld. Ik ben blij kennis gemaakt te hebben met Lykele en zijn literaire werk. En hoop dat er nog vele boeken van zijn hand mogen verschijnen.

Voor de rest vind ik de toevoeging van de zwart-wit foto’s een ondersteunende functie hebben. Ze versterken het beeld in je hoofd en laten met weinig middelen zien wat er zich in het deel afspeelt.

Dat Eland een ontroerende bildungsroman over liefde, waarheid en identiteit is volgens de tekst op de achterflap daar is geen woord over gelogen…

Deze review verscheen als origineel (en uitgebreider) via mijn boekenblog.

‘Eland’ is de debuutroman van Lykele Muus, die ondanks zijn Scandinavisch klinkende naam uit Nederland komt, Friesland meer bepaald. Een debuutroman om u tegen te zeggen, niet alleen telt het boek net geen 500 bladzijdes, het is ook genieten van begin tot einde.

Daniel is tien maanden oud, wanneer hij in de doka van zijn vader verzeild geraakt. Hij krijgt giftige ontwikkelingsvloeistof binnen, wordt gelukkig snel gevonden en naar het ziekenhuis gebracht waar hij gered wordt door een gewaagde operatie van dokter Goetmakers. Dit incident zal grote gevolgen hebben voor de opgroeiende Daniel, voor de manier waarop zijn ouders met hem en met elkaar omgaan.

‘Eland’ kent twee verhaallijnen die, hoe kan het ook anders, op een bepaald moment elkaar vinden. Enerzijds zien we Daniel opgroeien, maken we kennis met zijn familie en vrienden, krijgen we een inkijkje in zijn gedachten en zien we hoe hij zijn eerste seksuele ontdekkingen doet. Anderzijds zijn er de ondertussen gepensioneerde dokter Goetmakers en zijn vrouw, die enige problemen met ouder worden heeft.

Het boek is opgebouwd uit 6 delen, duidelijk gescheiden door paginagrote foto’s, een lust voor het oog. Muus werkt heel duidelijk naar een ‘ontknoping’ toe, als lezer wil je heel de tijd weten hoe Daniel zich zal ontwikkelen, welk soort man hij zal worden.

Een paar citaten die het waard zijn even vermeld te worden :
blz 263 : Ouders zijn echt debiel. Maar je kunt ze maar beter wel hebben.
blz 416 : Als je perspectief verandert, ontdek je nieuwe dingen.
blz 453 : Verdriet is veel herkenbaarder dan geluk.
blz 454 : Een vriendschap is per definitie wederzijds.

Een fascinerende roman, iets anders kan je over ‘Eland’ niet zeggen. Het boek is onvoorstelbaar boeiend en enorm vlot geschreven. Het heeft een ongekende diepgang, goed uitgewerkte kleurrijke personages en is geschikt voor zowel jonge als iets minder jonge lezers, iedereen haalt er wel iets uit. Zo gaat het boek onder andere over opgroeien en je plekje vinden in de wereld, het gaat over opvoeden en fouten maken, over liefde en (on)trouw, leugens en waarheid, ouder worden en vergeven. Emotie en diepgang zitten doorheen het hele boek, het gaat over relaties, gevoelens en angsten. Alles wordt op dusdanige manier verteld dat deze thema’s gaan leven, ‘Eland’ is onmogelijk een oppervlakkige roman te noemen.

"Wie de waarheid spreekt, moet op de wraak van de leugenaars rekenen". is het motto van dit boek. En dat wordt wel duidelijk als je het boek gelezen hebt.

Net als Het smelt van Lize Spit is Eland ook een bildungsroman, waarin we Daniel volgen van baby tot een volwassen man van in de 40 en waarin de verschillende personages indrukwekkend zijn uitgediept en mij zeker fascineren.

Daniel Meskes valt als baby uit zijn wieg en komt in de schuur terecht waar zijn vader al zijn fotomateriaal heeft gestockeerd, waar hij een 'borrel' inktvloeistof achterover slaat. In het ziekenhuis wordt hij geopereerd door dokter Goetmakers die in zijn levensverhaal nog een belangrijke rol zal spelen.

We volgen hem in zijn relaties met zijn familie, zijn beste vriend Rens en zijn latere vriendin Jasmijn. De ouders van Daniel hebben geen gelukkig huwelijk en hebben geheimen voor elkaar. Als Daniel ziet tot welke problemen dit kan leiden, neemt hij de beslissing om nog enkel de waarheid en niets dan de waarheid te spreken, en geen leugens meer te vertellen. Als klein kind zit hij dagelijks in de bibliotheek waar zijn moeder werkt, en hij groeit op als een boekenveelvraat. Al snel spreekt hij ervan schrijver te worden wat hij later met wisselend succes ook in de praktijk zal brengen. Hij is een observator en brengt zijn tijd al lezend of met zijn vrienden op het dak door. Heeft slechts oog voor mensen en hun relaties, en gaat gemakkelijk op in zijn eigen wereld. Dan verdwijnt zijn vader, Leon, en zowel hij als zijn broer Pepijn lijden hieronder. Winnie, zijn kindermeisje, is een andere constante in zijn leven.

Daarnaast loopt er een tweede verhaallijn chronologisch samen met die van Daniel, over Dokter Goetmakers die hem vroeger opereerde, en zijn vrouw Leonoor. In tegenstelling tot Daniel's ouders loopt hun huwelijk wel vrij vlot zonder al te veel strubbelingen en zie je hen nog steeds bezig in een passionele relatie, een spiegeling als het ware van het andere koppel.

Heel wat personages lopen vol met een al dan niet terecht schuldgevoel en angst; angst om hun omgeving en hun leven te verliezen. Het boek is ontroerend verteld en deze thematiek raakt bij mezelf ook een gevoelige snaar. Ook al telt het boek meer dan 400 pagina's leest het enorm vlot dankzij de beeldende scènes, de humoristische titels en de vele referenties naar andere literatuur. Het is zo'n boek dat me aanzet om nog naar enkele klassiekers te grijpen met andere woorden. Enorm geslaagde prachtige debuutroman!

Eland is het debuutroman van de Nederlandse schrijver Lykele Muus. Eland is een chronologisch opgebouw verhaal over Daniel, zijn familie, zijn vrienden en zijn leven. Daarnaast loopt er ook nog een andere verhaallijn naast en door het verhaal van Daniel heen. Zonder iets te verklappen, dit is zeer goed gedaan en is zeker niet storend voor het lezen van het boek. Ook de overige personages zijn goed uitgewerkt.
Het verhaal leest zeer prettig en gangbaar. In het boek zijn foto’s toegevoegd wat ik persoonlijk een aanwinst vond.
Een boek waarin ik verder wilde lezen om te zien hoe het de mensen verder zou vergaan en dat ik eigenlijk niet aan de kant wilde leggen. Wat mij betreft zeker een aanrader!

Heerlijk boek waar je vanaf de eerste bladzijde ingetrokken wordt.
Daniel heeft als peuter chemicalieën om foto's te ontwikkelen gedronken en is daarvan uiteraard heel ziek geweest, zo goed als dood, maar een dokter heeft hem erdoor gehaald. Sinds dat vooral is vooral zijn moeder overbezorgd en krijgt hij heel lang moedermelk. Een obsessie voor borsten is zeker aanwezig.
Daniel is een eigenzinnige jongen die veel op het dak van de bibliotheek zit. Hij leert zichzelf lezen en verslindt zowat alle boeken van de bibliotheek. Dat hij zelf schrijver gaat worden staat dan al wel vast.
Er komt een kleurrijke huishoudster voor in het boek, Winnie, die heel veel invloed op de kinderen van het gezin heeft, het is een vertrouwenspersoon en ze is ook gewoon heel grappig.
De dokter die hem geopereerd heeft als peuter, heeft een eigen verhaallijn, vooral zijn vrouw dan en uiteraard zijn er af en toe raakvlakken in deze verhaallijnen.

"De eland is de koning van de dieren in een gebied waar het te koud is voor de leeuwen."

Het boek bevat heel veel korte hoofdstukken die niet altijd aan elkaar hangen, maar dat is niet erg, het verstoort het leesritme zeker niet. Het gaat over relaties, over leugens en waarheid, heel veel over schuldgevoelens, maar ook over vastzitten in een liefdeloze relatie. Dit is het debuut van Lykele Muus en het is indrukwekkend.
Het is tragisch, komisch en alles ertussenin.