FORUM reeks - De grondwet in politiek en samenleving rechtsstaatlezing 2013

Constitutionele kaders kunnen een basis bieden voor democratische duurzaamheid die verder gaat dan de vluchtigheid van een marktplaats van meningen. Ernst Hirsch Ballin betoogt dat de democratie te ver verwijderd is geraakt van haar constitutionele ethos. Door sommige volksvertegenwoordigers wordt de veronderstelde wil van de meerderheid tot maat aller dingen gemaakt, waarbij de constitutie en verdragen enkel als hinder worden gezien. Dit maakt dat politici soms krachtige uitspraken doen die ze niet kunnen waarmaken. Het gezag van de politiek heeft hieronder te lijden. Deze tendens wordt bovendien nog eens versterkt door druk van massa-mediale communicatie en haar korte-termijnoriëntatie.
In dit essay pleit Hirsch Ballin voor een herwaardering van de Grondwet als constitutioneel kompas voor de maatschappelijke en politieke dynamiek, als grammatica voor het democratisch proces en als drager van grote en kleine hervormingen. Het politieke debat zou aan overtuigingskracht kunnen winnen als het zich afspeelt op een constitutionele common ground, omdat dit duidelijk maakt in welke mate politici van mening kunnen verschillen. Constitutionele kaders kunnen zo een bevrijding zijn van de druk om standpunten in te nemen die vervolgens niet uitvoerbaar blijken.
Dit geeft meer kans op consensus. Maar daarvoor dient de Grondwet wel tot leven te worden gebracht en een prominente en gewaardeerde plaats te krijgen in politiek en samenleving.