Great Dictator

Cinematografisch meesterwerk van komiek Charles Chaplin (regie,productie,hoofdrol en scenario), verpakt als een satirische aanval tegen dictator Adolf Hitler, die in 1933 in Duitsland de macht had gegrepen. Prestige project voor Charles Chaplin (1889-1977), waarbij hij veel moeilijkheden, persoonlijke twijfels en kritiek moest overwinnen. De voorbereidingen begonnen reed in 1937, toen langzaam maar zeker de ware aard van Hitler steeds meer zichtbaar werd (de "Anschluss" van Oostenrijk in 1938, de steeds fellere jodenvervolging en de inval in Polen in 1939, die de Tweede Wereldoorlog ontketende). Chaplin heeft bij al deze gebeurtenissen steeds getwijfeld of hij verder moest gaan met dit filmproject, waarbij hij na de oorlog toegaf dat, als hij geweten had tot welke gruwelijkheden Hitler in staat zou blijken te zijn, hij de film zeker niet gemaakt had. Chaplin, die in hetzelfde jaar en dezelfde maand als Hitler geboren werd, is op de toppen van zijn kunnen in de dubbelrol van zowel de dictator als de joodse kapper. Uiteraard is het overduidelijk dat het personage van Adenoid Hynkel (heerser van Tomania) synoniem staat voor Adolf Hitler. Dit geld ook voor Jack Oakie als Benzini Napaloni (=Benito Mussolini), Henry Daniel als Garbitsch (=Joseph Goebbels) en Billy Gilbert als veldmaarschalk Herring (=Hermann Göring). Het prachtige zwart/wit camerawerk werd verzorgd door Karl Struss en Roland Totheroh. De muzikale leiding was in handen van Meredith Wilson, waarbij Chaplin zelf ook de nodige composities schreef, die echter niet op de credits vermeld werden. Vele gedenkwaardige scènes: "Het kanon Dikke Bertha", "Het vliegtuig", "De scheerscène op muziek van Johannes Brahms (Hongaarse dans No. 5)", "Het galabal", "Het duel op de kappersstoel" en natuurlijk de meest beroemde scène uit de film , "De dans met de wereldbol". Komisch zijn ook de toespraken van Hynkel, geïnspireerd op de luidruchtige en hallucinante redes van Hitler, in een soort verbasterd Duits waarin woorden opduiken als "sauerkraut", "wienerschnitzel", "leberwurst" en "blitzkrieg'. Toen deze productie in 1940 werd uitgebracht, werd de film in Duitsland (en diens bezette gebieden) meteen verboden. Maar filmliefhebber Adolf Hitler heeft "The Great Dictator" naar alle waarschijnlijkheid tweemaal zelf gezien, en schijnt er volgens insiders ook nog eens hartelijk om gelachen te hebben! Helaas is niet bekend wat hij van de film vond, daar Hitler iedere film die hij had gezien van een persoonlijk commentaar voorzag, maar dit bij "The Great Dictator" achterwege liet. Zo vond hij de Tarzan-films met Johnny Weissmuller kort en bondig "schlecht!". Eén van zijn meest favoriete films was "The Lives of a Bengal Lancer" uit 1935 met Gary Cooper. De impact van deze voor Charles Chaplin meest succesvolle productie reikte ver tot na Hitlers dood in 1945, want in Spanje bleef de film verboden tot de dood van dictator Franco in 1975. Hoe komisch deze film ook is, de uit het hart gegrepen toespraak aan het einde, die Chaplin schreef naar aanleiding van de recente gebeurtenissen, was een waar pleidooi voor vrede en verdraagzaamheid en gaf uitzicht op de hoop dat het goede altijd overwint, ondanks de duistere schaduw waarin de wereld de komende vijf jaar gehuld zou zijn en er weinig te lachen viel voor de mensen van goede wil....