Hersenspinsels

Net het eerste fictieboek van de schrijfster Alice LaPlante gelezen. Mijn mening?
Een moeilijk boek. Dat is voor mij de beste omschrijving. Wil dat zeggen dat het niet goed is? Neen, lees maar verder!

‘Hersenspinsels’ is het verhaal van de 64-jarige Jennifer White (gepensioneerd orthopedisch chirurg die aan alzheimer lijdt) en de moord op haar beste vriendin Amanda O’Toole. Het goede aan dit boek is dat het ook écht haar verhaal is. Dat wil zeggen dat er geen onderverdeling in hoofdstukken is en dat het boek bestaat uit allerlei korte en iets minder korte fragmenten. Die fragmenten kunnen echt van de hak op de tak springen (maar geven een perfecte weergave van het leven met de ziekte alzheimer). Dat maakt het boek moeilijk te lezen en het verhaal moeilijk te volgen. Maar dat geeft niet, zo werkt het brein van Jennifer nu eenmaal ook. Deze opbouw zorgt ervoor dat je je echt in haar wereld kan verplaatsen. Gaandeweg kom je meer en meer te weten over het leven van Jennifer en Amanda, over hun vriendschap, de relatie met hun mannen,…maar vooral ook over het leven van de kinderen van Jennifer en James: Mark en Fiona. Zij zijn het die nu samen met de verzorgster Magdalena het dichtst bij Jennifer staan. De herinneringen van Jennifer zijn pijnlijk eerlijk. Aangezien iedereen er van uit gaat dat zij zich de dag erna toch niets meer herinnert komen er ook allerlei mensen ‘pijnlijk eerlijk’ bij haar biechten.
Dit alles maakt dat dit boek aangrijpend, eerlijk en herkenbaar is. Niemand is perfect, iedereen heeft fouten gemaakt in zijn verleden en echte vriendschappen bevatten nu eenmaal soms strijd…

De laatste tijd zijn er al enkele romans verschenen met alzheimer als onderwerp maar dit steekt er qua beleving met kop en schouders bovenuit. Dit is het eerste boek dat je echt laat voelen (en dat is soms moeilijk en pijnlijk) hoe het moet zijn om aan alzheimer te lijden.
De schrijfster heeft een dementerende moeder en dat merk je aan alles. Zij heeft echt schitterend werk geleverd om ons een duidelijk beeld te scheppen van wat deze ziekte allemaal inhoudt. Deze ziekte tast niet enkel het geheugen aan maar verandert ook totaal de persoonlijkheid van de patiënt wat eigenlijk nog het moeilijkste is om met om te gaan.

Bijkomstig is dit verhaal eigenlijk een thriller, een hele goede bovendien met een totaal onverwachte, spannende ontknoping. Anders dan je zou verwachten is dit thrillerelement er niet met de haren bijgesleurd maar maakt het wezenlijk deel uit van het verhaal.

Dit boek is een echte aanrader voor mensen die graag een intelligent geschreven verhaal lezen over een (jammer genoeg) actueel thema!

Wat een geweldig goed boek. Ik denk dat het inderdaad thuishoort in de categorie romans. Toch ben en blijf je wel nieuwsgierig naar het antwoord op de vragen: wie heeft Amanda vermoord en waarom?
Jennifer is een intelligente vrouw. Des te schrijnender is het om als lezer haar aftakeling mee te maken. Ik had (nav de inhoudsopgave) verwacht dat zij in het begin nog niet zo ziek zou zijn, maar niets is minder waar. In het begin al, is ze behoorlijk slecht. Maar je gaat hoe dan ook van deze vrouw houden.
De vergelijking met Bernlef (Hersenschimmen) dringt zich snel op. En ik vind dat LaPlante niet voor hem onder doet. Natuurlijk is het verhaal heel anders en zijn de beide boeken niet te vergelijken, maar beide auteurs zetten zo goed een Alzheimerpatiënt neer. Geweldig.
Ik kon het boek moeilijk wegleggen. De korte alinea's maken dat je ook lekker snel leest.
Een hele dikke aanrader en zonder meer 5 sterren van mij.
Iedereen zou dit boek moeten lezen (net als overigens Hersenschimmen) om de Alzheimer-patiënten ietsje beter te kunnen begrijpen en ze niet zo infantiel te benaderen.

Vanaf het allereerste begin merk je de verwarring van hoofdpersonage Jennifer White, ooit een zeer bekwaam orthopedisch chirurg. Zij vertelt haar ervaringen, haar belevingen en herinneringen. Maar vooral het verlies daarvan. Jennifer lijdt al sinds enige tijd aan Alzheimer. Haar geheugen laat haar steeds vaker in de steek. Ze deelt haar verwarde gedachten, vlagen van herinneringen en vluchtige beelden van vroeger met de lezer. In een notitieboekje noteert ze haar gedachten, zeker wanneer het gaat om zaken die ze niet wil vergeten. Ook haar verzorgster Magdalena en haar kinderen Fiona en Mark maken gebruik van dit boekje. Op die manier kan Jennifer nalezen wat er met of over haar is besproken.

Het wordt al snel duidelijk dat er iets dramatisch is voorgevallen: Haar beste vriendin Amanda is vermoord in haar woning aangetroffen. Merkwaardige bijkomstigheid is dat daarbij vier vingers op zeer kundige wijze zijn geamputeerd. De verdenking ligt dan ook bij Jennifer.

Hoewel het oplossen van deze moordzaak natuurlijk een vraag is die continue terugkeert in het verhaal, is dat niet de hoofdzaak in deze aangrijpende roman.

De lezer is getuige van een hartverscheurend drama. Zowel Jennifer als haar omgeving worden steeds meer geconfronteerd met het verlies van Jennifers identiteit. Dat wordt nog eens versterkt doordat het laatste deel van de roman niet meer is geschreven in de ik-vorm. Niet meer vanuit het oogpunt van Jennifer, die zichzelf inmiddels volledig kwijt is. Maar door een objectieve verteller die nu het woord doet voor haar.

Hersenspinsels is een aangrijpend verhaal dat de lezer vanaf het begin meedogenloos bij de strot grijpt. Een absolute aanrader.

Geschreven bij Hersenspinsels

tot nu toe geen benul van, wat Alzheimer voor der patiënt zelf betekent. Als je niet zelf betroffen bent, weet je niet wat de ziekte met je doet.
Een confronterend verhaal. Het geeft inzicht in de gedachtewereld van de patiënt, hoog opgeleid of niet.
Ook en verhaal over de kwetsbaarheid van de mens, hoe je ineens afhankelijk worde in een maatschappij van individualisten.
De ziekte heeft voor mij een gezicht gekregen.

Ouder worden, we ontkomen er geen van allen aan. Toch is het een schrikbeeld van veel mensen om geestelijk achteruit te gaan. Om nog maar niet te spreken over de ziekte van Alzheimer, zeker als je je daar zelf van bewust bent.

Schrijfster Alice LaPlante verzorgt een week in de maand haar dementerende moeder en heeft haar ervaringen die ze daarmee opdeed gebruikt in haar debuutroman Hersenspinsels.

In “Hersenspinsels” draait het allemaal om de gepensioneerde orthopedisch chirurg Jennifer White.

“Aan de keukenmuur hangt een groot bord. De woorden erop zijn in een bibberig handschrift met een dikke zwarte stift geschreven. Ze vloeien van het bord: Mijn naam is dokter Jennifer White en ik ben 64 jaar. Ik lijd aan de ziekte van Alzheimer. Mijn zoon Mark is 29 jaar. Mijn dochter Fiona is 24 jaar. Magdalena woont bij me in. Ze zorgt voor me.”

Maar er speelt nog meer: Amanda O’Toole, ooit de beste vriendin van Jennifer, is vermoord aangetroffen in haar eigen huis. Vier vingers van haar rechterhand blijken te zijn verwijderd. Deze amputaties blijken echter zo professioneel te zijn uitgevoerd dat de verdenking al gauw op Jennifer White terecht komt, gezien haar chirurgische achtergrond.

Het boek kent een opmerkelijke opbouw en indeling. “Hersenspinsels” kent vier hoofdstukken en de tekst is verdeeld in allerlei losse zinnen en paragrafen, waarmee de schrijfster klaarblijkelijk de flarden en gedachtes die in het hoofd van Jennifer White ronddolen heeft willen benadrukken.

Gaandeweg het boek zie je als het ware de hoofdpersoon verder wegzinken in de steeds erger wordende dementie. Lukt het eerst nog om in haar eigen huis te blijven, later ontkomt ze er niet aan om te worden opgenomen in een verpleeghuis.
Maar de lezer blijft zitten met de vraag: Wie vermoorde toch Amanda. In het laatste en kortste hoofdstuk komen uiteindelijk alle puzzelstukjes op de goede plaats terecht.

Hersenspinsels is een prachtig boek waar op een vaak ontroerende wijze de onderdompeling in de dementie van een vroeger zo intelligente vrouw van nabij wordt gevolgd. De vaak denigrerende manier waarop met dementeerde patiënten wordt omgegaan en het gebrek aan tijd bij het personeel van het verpleeghuis (“De dikke luier. De schaamte. ‘Ik wil naar het toilet.’ Dat kan nu niet. Er is vandaag niet genoeg personeel.”) geeft je te denken en iedereen mag hopen dat dit niet ons voorland is.

'Hersenspinsels' is een fascinerend boek. Erg knap hoe Alice LaPlante er in geslaagd is op papier te zetten hoe het leven van een dementerende ex-chirurg er uitziet. Het gat in haar geheugen, dat zich in eerste instantie beperkt tot het niet meer kunnen herinneren van slechts namen, groeit steeds verder uit totdat ze zich slechts flarden van de werkelijkheid gewaar is. Door dit hele proces heen speelt de vraag of deze vrouw wel of niet aandeel heeft gehad in de moord op haar beste vriendin Amanda. Toen het levenloze lichaam van Amanda gevonden werd, bleken er vier vingers van haar hand gesneden te zijn. Dit was echter met een dusdanige precisie gedaan dat dit slechts door een chirurg uitgevoerd kon zijn (of toch niet?).

Naarmate de gaten in het geheugen van de vrouw toenemen, wordt het steeds lastiger om te achterhalen wat er die dag nou werkelijk gebeurd is. Maar wat er nou uiteindelijk echt gebeurd is en door wie precies dat laat ik aan je zelf over om uit te vinden. Niks is wat het lijkt in dit boek...of toch wel?

Al met al een zeer goede roman, je moet hem echter niet lezen met de gedachte dat het een spannende thriller is. In dat laatste geval kom je toch enigszins bedrogen uit namelijk.

Een vrouw wier vingers met uiterste precisie worden geamputeerd. Een beste vriendin, ex-orthopedisch chirurg van beroep, die verdacht wordt van deze wanstaltige moord. Klinkt als een geval: zaak gesloten. Zij het niet dat de verdachte, de 64-jarige Jennifer White, aan alzheimer lijdt.

Hersenspinsels klinkt op het eerste gezicht misschien als een thriller, maar dat is het niet. De rode draad gaat niet over de moord, niet over de vingers of over de politie. Het gaat over de vrouw Jennifer White. Vroeger een succesvolle vrouw, nu een kasplantje. Met behulp van haar vriendin Magdalena en een notitieboek probeert ze bij de tijd te blijven. Soms krijgt ze vlagen van herinneringen terug, andere keren herkent ze niets meer. Dan wordt ze verdacht van moord. Een moord waar ze niets van weet en al helemaal niets van kan herinneren. Maar alle aanwijzingen die de politie vindt, wijzen naar haar. Hoe kun je je onschuld bewijzen, als er niets te bewijzen valt?

Wat dit boek zo bijzonder maakt, is dat het vanuit de gedachtegang van een alzheimerpatiënt wordt verteld. Alles wijst erop dat Jennifer de moord heeft gepleegd, maar doordat zij zich niets kan herinneren, blijft het voor de lezer ook een groot raadsel. Erg indrukwekkend hoe dat in een roman kan werken. Hierdoor is de tekst vaak opgebouwd uit korte stukjes tekst. Echte hersenspinsels. Ook blijft daardoor het verhaal je aangrijpen. Je wil weten of ze het heeft gedaan, of ze schuldig is. Maar de meeste puzzelstukjes ontbreken. Als dat voor de lezer al frustrerend is, hoe frustrerend is het dan wel niet voor de echte alzheimerpatiënt?

Hersenspinsels is een ontroerende roman. Spannend op zijn eigen manier, maar tegelijkertijd ook hartverscheurend. De schrijfstijl is bijzonder, al kan ik mij voorstellen dat niet iedereen het prettig vindt om het zo te lezen. Toch zou ik zeker een poging wagen. Juist het perspectief maakt het verhaal zo ontzettend uniek en aangrijpend. En het geeft je tegelijkertijd een kijkje in het leven van een mens die aan alzheimer lijdt. Iets waarvan je hoopt het zelf nooit te krijgen.

Vergelijkbaar met Hersenschimmen, maar dan spannender? Zeker weten. Erg knap hoe de schrijfster Jennifer heeft kunt neerzetten als personage, zich zo heeft kunnen verdiepen en inleven in Alzheimer. Dat geeft dat extra's aan het verhaal. Het verhaal op zich wordt er juist beter door, en het plot zie je dan ook niet aankomen. De verwarring van de hoofdpersoon, in wiens visioenen het verhaal zich afspeelt, maakt dat het ook verwarrend wordt om nu te bedenken hoe het plot in elkaar steekt. Overigens wordt het spannender richting het eind, maar het leest wel als een roman, niet als een thriller. Er is ook geen onderverdeling in hoofdstukken wat het nogal verwarrend maakt om te lezen, maar wat past bij de ziekte Alzheimer. Het verhaal kan confronterend zijn als Alzheimer in je omgeving voorkomt.

Dit is geen boek dat je achter elkaar uitleest. Af en toe moet je het even laten bezinken, vooral in het begin komt het erg van-de-hak-op-de-tak over en geeft zo een goed beeld van de warrige gedachten, herinneringen, heldere momenten en onrealistische gewaarwordingen van iemand die aan Alzheimer lijdt. Het boek is opgebouwd uit vier delen. In het eerste woont Jennifer White nog thuis, met een verzorgster voor dag en nacht. Zij is al behoorlijk verdwaald in haar eigen geest en de lezer krijgt een goed beeld van hoe onzeker, verwarrend en beangstigend Jennifer de wereld om haar heen ervaart. De tijden lopen door elkaar heen, betere en slechtere dagen wisselen elkaar af. Jennifer bedenkt trucjes om zich beter voor te doen, onwetendheid en vergeetachtigheid te camoufleren. Bijvoorbeeld door andermans gedrag te imiteren, komt ze sociaal gepast over. Dat is soms best grappig om te lezen. In het tweede deel komt ze hier niet meer mee weg en wordt Jennifer opgenomen in een verzorgings- of verpleeghuis. Daar wordt steeds duidelijker dat Alzheimer niet alleen het geheugen aantast, maar ook agressie, woede en achterdocht veroorzaakt, hetgeen vooral voor de naasten van de zieke erg belastend is. Pijnlijk om te lezen af en toe. Het derde deel beschrijft de belevenissen van Jennifer in de korte periode tussen haar ontsnapping uit het tehuis en het moment dat zij weer opgepakt wordt door de politie en in een gesloten inrichting belandt. Dit deel is eigenlijk best grappig om te lezen. Jennifer weet zich ondanks haar voortschrijdende ziekte verrassend goed staande te houden. In het laatste, korte deel hoop je dat Jennifer zich niet meer zo erg bewust is van haar omgeving, want de verzorging die zij dan krijgt komt ronduit mensonwaardig over. Al met al geeft dit boek denk ik, een heel goed beeld van hoe het is voor iemand die aan Alzheimer lijdt en ook hoe moeilijk het voor de naaste medemensen is om hiermee om te gaan, hoeveel liefde, geduld en incasseringsvermogen het kost. Het gaat ook over échte mensen; die Jennifer en haar vriendin Amanda zijn allebei, ondanks vele goede kanten, in sommige opzichten niet van die prettige types en daarmee nogal aan elkaar gewaagd. De moord geeft dit verhaal iets extra's, wat er niet eens per sé in had gehoeven, want zonder dat was het ook al een goed boek.

De afgelopen jaren zijn er diverse boeken geschreven over Alzheimer. Partners van patiënten, hun kinderen en zelfs mensen die aan de ziekte lijden schreven hun ervaringen op.
Schrijfster Alice LaPlante zorgt al jaren voor haar demente moeder. Deze ervaringen heeft zij verwerkt in het boek Hersenspinselen. Voor het boek kroop zij in de huid van de gepensioneerde orthopedisch chirurg, Jennifer White. In het verhaal lezen we hoe Jennifer de steeds onbegrijpelijke wereld om haar heen ervaart.

Jennifer is door haar ziekte met vervroegd pensioen gegaan. Haar zoon Mark en dochter Fiona besloten om iemand in dienst te nemen die 24 uur per dag voor hun moeder kon zorgen. Zo kon Jennifer zo lang mogelijk in haar eigen vertrouwde omgeving blijven wonen.
Jennifer gaat geestelijk en lichamelijk erg hard achteruit, zodat zij opgenomen moet worden in een verpleeghuis.
In visioenen die zich afspelen in het verleden leren we de overleden echtgenoot van Jennifer kennen, haar twee kinderen en goede vriendin Amanda. Met Amanda heeft Jennifer een jarenlange haatliefde verhoudding.
Op een dag, als Jennifer nog thuis woont, wordt Amanda dood gevonden. Omdat vier vingers op vakkundige manier zijn geamputeerd valt de verdenking op Jennifer. Helaas voor de recherche kan de vrouw zich niet herinneren of ze betrokken is geweest bij de moord.

Ik vond Hersenspinsels een mooi boek. Al die korte visioenen lezen wel wat moeizaam, maar het verhaal is erg goed. Het aparte aan het boek is dat je door het lezen niet alleen maar een goed beeld krijgt van Alzheimer, maar dat je ook nog eens spannend boek leest over een moord. Dit is erg knap stukje werk!