Het achtste leven (voor Brilka)

“Begerigheid in combinatie met genot kan de mens noodlottig worden. Onthoud dat alsjeblieft,” waarschuwt de Georgische chocoladefabrikant – woorden die hun schaduw vooruit werpen in de roman Het achste leven (voor Brilka) van de Nino Haratischwili. Tegen wil en dank is haar familie-epos verknoopt met de twintigste eeuw, vanaf de val van de tsaristisch Rusland tot de opkomst en de ondergang van de Sowjet-Unie. Van de hernieuwde onafhankelijkheid van Georgië tot de chaos en de armoede erna. En met de chocoladefabrikant, de betovergrootvader van de auteur, als stamvader en twee van zijn vier dochters als hoofdrolspelers.

Christine, de jongste dochter, mooi en eigenzinnig, zoekt en vindt een luxe leven, maar voorziet niet dat haar huwelijk met een opklimmende partijbons een valstrik wordt, waarvan de uitkomst verwoestend is. Om haar te redden overgiet haar echtgenoot Christine met zuur en vergrijpt zich vervolgens aan zijn leven – meeslepend beschreven. Haar oudere zus Stasia, die haar leven lang weifelmoedig blijft en nimmer de werkelijkheid onder ogen durft of wil zien, ziet haar luitenant direct na de huwelijksvoltrekking naar Sint Petersburg vertrekken, waarmee het lot van hun huwelijk bezegeld blijkt.

. . en niemand laat ontsnappen
Terwijl Stasia’s zoon Kostja na de Tweede Wereldoorlog snel carrière maakt, met lap grond en datsja, met auto en chauffeur, gaat haar dochter Kitty, vermangelt in Stalins blinde machinerie, uiteindelijk ten onder in de zee van herinneringen, die zich in haar vastgebeten heeft. Een vergelijkbaar lot is Kostja’s dochter Elene en kleindochter Daria beschoren. Iedereen zoekt zijn eigen weg in de tijd waarin hij leeft – de tijd die voortdurend haar klauwen uitsteekt en niemand laat ontsnappen. Zou Brilka, voor wie het achtste leven bestemd is, als enige haar familie en haar tijd te overwinnen?

De familiegeschiedenis, die de lezer de historie inzuigt, is onlosmakelijk verbonden met de Sowjet-Unie. Haar showprocessen en goelagkampen, haar strijd tegen Hitler-Duitsland en haar Koude Oorlog met het Westen en niet op de laatste plaats met haar val – haar val die Georgië zijn onafhankelijkheid teruggeeft, maar meesleurt in chaos en verval.

De auteur tekent haar epos, waarin iedereen deel is van een en dezelfde gordiaanse knoop, even heftig als meedogenloos op. Eerlijk en ongenadig of, zoals zij schrijft: “. . dat mijn korte, banale levensverhaal toen al vervlochten was met tal van andere verhalen, die een plaats hadden naast mijn eigen gedachten en herinneringen, die ik verzamelde en die me voedden.”

Rauw en zuiver
Met het achtste leven schrijft Nino Haratischwili een even ongenaakbaar als huiveringwekkend familie-epos, dat ook ironisch en beeldend is, en verweeft deze met de de twintigste eeuw – rauw en zuiver. Een ongekende prestatie die nauwgezet weergeeft wat het betekent te leven in een land dat onderdrukking tot in de perfectie beheerst en deze in elke vezel tastbaar maakt.

Leeswaarschuwing : Het boek is niet geschikt om in bed te lezen, het weegt ongeveer 1 kg.

In 1269 bladzijden wordt het familieverhaal van de Georgische familie Jasji verteld, vanaf 1900 tot nu. Het verhaal van zes generaties. In een interview in Trouw Letter & Geest staat dat Nino Haratischwili 4 jaar aan het boek heeft gewerkt. Dat wil ik wel geloven. Als lezer zijn we getuige van revoluties en bloedige oorlogen zoals bijvoorbeeld het Beleg van Leningrad. De schrijver heeft duidelijk veel onderzoek gedaan.

Het boek begint met een krachtige proloog. Hier worden de fundamenten gelegd voor het verdere verhaal. Je maakt kennis met de belangrijkste personages van het boek. Je wordt nieuwsgierig gemaakt wat al het begint bij de eerste zin: “Eigenlijk heeft dit verhaal meer dan één begin”. Het verhaal begint ook bij Brilka die besluit in haar eentje naar Wenen te reizen (waarom?) en bij Nitsa (haar tante) die door haar moeder (de oma van Brilka) wordt opgedragen haar op te halen vlakbij Wenen. En het is Nitsa die het verhaal van haar familie (door)verteld aan Brilka.

Het Achtste leven is verdeeld in 8 hoofdstukken – boeken. Ieder boek verteld het verhaal van een familielid beginnend bij Stasia en eindigt bij boek 8 Brilka. Nitsa is de alwetende verteller in het verhaal (ik-perspectief). De 8 boeken vormen verhalen op zich maar zijn toch onderling met elkaar verbonden, met elkaar verweven zoals de draden van een wandtapijt. Zie blz. 32 van de Proloog waar het prachtig is beschreven. Het is te lang om hier te citeren. Echt geluk kent de familie niet. Het lijkt of ze niet gelukkig mogen zijn. Even hebben ze het in handen om het dan te verliezen. Zoals Kostja en zijn Ida, of zijn zus Kitty en haar Andro. Het leven is voor hen niet makkelijk.

Er gebeurt heel veel in het boek. De schrijfstijl is prettig en zover ik het kan beoordelen goed vertaald. Het Achtste Leven is op sommige momenten zelfs spannend en het leest vrij vlot weg. Maar het zou jammer zijn om het te snel te lezen. Neem de tijd. Er is zo veel in te ontdekken. Laat je onderdompelen in het verhaal, het is verslavend net als de chocolade.

Geschreven bij Het achtste leven

Het achtste leven is een prachtig familie-epos dat verteld over zes generaties van éénzelfde Georgische familie. De oorsprong van het verhaal ligt in Tbilisi, een kleine stad tussen Georgië en Azerbeidzjan. Waar een chocolatier met een magisch chocoladereep probeert om ee goed leven op te bouwen met zijn vrouw en dochters. Nitsa is de achterkleindochter van Stasia, die op haar beurt dochter is van de chocolatier. Zij woont in Berlijn en beschrijft de geschiedenis van haar familie.

Het boek is opgesplitst in een proloog en dan nog 7 hoofdstukken die elk de naam van een familielid dragen. Daardoor wordt het boek overzichtelijk, wat wel handig is bij +1200 pagina's. Allereerst zijn er de zussen Stasia en Christine, dochters van de chocolatier. Stasia op haar beurt heeft twee kinderen, Kitty en Kostja. Kostja krijgt op zijn beurt ook een dochter Elene. En zij heeft twee dochters Daria en Nitsa.Brilka, voor wie het boek geschreven is, is de dochter van Daria. En dit zijn alleen de familieleden die een hoofdrol spelen in het boek, dus er komen veel verschillende namen voor, wat in het begin voor een beetje verwarring zorgt.

In één woord: prachtig. Het achtste leven is een verhaal dat blijft hangen. In de verschillende hoofdstukken kun je jezelf inleven in de verschillende personages van de familieleden. Door de manier waarop het verteld word, kan je bij elk personage herkenning vinden. De hoofdpersonen worden zo realistisch beschreven dat je er soms bijna zelf bij bent. Het taalgebruik en de zinsbouw zijn uitnodigend om verder te lezen maar ook weer niet simpel. De woordkeuze zet vaak aan tot nadenken, sommigen stukken heb ik opnieuw moeten lezen om het echt goed te kunnen bevatten.

Ook voor de liefhebbers van geschiedenis valt er in dit boek veel te rapen. Er worden heel veel historische gebeurtenissen aangehaald, maar het wordt nooit saai of te informatief. De schrijver verweeft de geschiedenis in het verhaal zodat alles mooi samen loopt.

Nino Haratischwili is geboren in 1983 in Georgië. Ze is tweetalig ( Georgisch en Duits) en schrijft sinds haar twaalfde in beide talen. Ze woont in Hamburg en is regisseur bij een theatergezelschap. Ze heeft er vier jaar over gedaan om dit boek te schrijven. Ook is er ruim een jaar aan onderzoek in het boek gekropen, zowel in Russische als Georgische archieven.

Dit is een verhaal met zowel amusante, ontroerende, pakkende,...gebeurtenissen. Ook al is het een echte dikke pil, zo voelt het niet wanneer je het leest omdat je mee het verhaal ingetrokken word. Ik zou het iedereen aanraden om te lezen omdat het echt eens iets anders is, en laat je zeker niet afschrikken door het aantal pagina's.

‘Het achtste leven’ is een monumentaal familie-epos. We maken kennis met zes generaties Georgiërs, allen afstammelingen van een beroemde chocolatier, en reizen door een groot deel van Europa. Het verhaal wordt ons verteld door Nitsa, de achterkleindochter van Stasia, dochter van de chocolademaker.

Het boek is opgedeeld in acht delen. In elk deel ligt de klemtoon op een ander personage, terwijl niemand ooit echt vergeten wordt. Na het lezen van de proloog lijkt het een enorme uitdaging om alle namen en familierelaties goed in zich op te nemen, maar al zeer snel valt alles in zijn plooi en zijn we vertrokken voor een prachtig en meeslepend verhaal dat zich grotendeels tijdens de 20ste eeuw afspeelt.

‘Het achtste leven’ telt oneindig veel prachtige citaten. Nino Haratischwili is een woordkunstenaar, ze weet de lezer mee te slepen en te ontroeren. Geen moment verveelt dit boek van maar liefst 1.248 blz. De auteur heeft dan ook een zeer mooie balans gevonden tussen het vertellen van een familiekroniek en het schetsen van de historische en politieke achtergrond van de 20ste eeuw.

Haratischwili is Georgische, maar schrijft in het Duits. Je vraagt je onvermijdelijk af in hoeverre ‘Het achtste leven’ autobiografisch is, in hoeverre de auteur een (slecht verholen) aanval op het communistische Sovjetregime doet.

Het boek is doorspekt met alle grote politieke, sociale en maatschappelijke gebeurtenissen uit de roemruchte 20ste eeuw : de Russische revolutie, de beide wereldoorlogen, de val van de Berlijnse Muur, het uiteenvallen van de USSR , de strijd in en van voormalige Sovjetrepublieken, om er maar een aantal te noemen. Tegen die achtergrond kan het niet anders dan dat ‘Het achtste leven’ een boek vol verdriet en ongeluk geworden is, ondanks enkele lichtpuntjes zoals de geboorte van de kinderen.

Haratischwili is met ‘Het achtste leven’ niet aan haar proefstuk toe. Kan ook niet, zo’n gigantisch project – dat ook nog eens bijzonder geslaagd is – krijgt zeer waarschijnlijk geen enkele debutant voor elkaar. Wie in het Duits kan en wil lezen, kan ‘Juja’ of ‘Mein sanfter Zwilling’ in huis halen.

(proloog, blz 24-25) “Jij bent een draad, ik ben een draad, samen vormen we een kleine versiering, met veel andere draden samen vormen we een patroon. De draden zijn allemaal verschillend, verschillend van dikte, verschillend van kleur. De patronen zijn op zichzelf moeilijk te herkennen, maar als je ze in hun samenhang bekijkt, ontdek je prachtige dingen.”

Het allermooiste citaat, meteen een samenvatting van het boek en dus niet opgenomen in deze recensie, is te vinden in het boekdeel ‘Nitsa’, wanneer we bijna aan het einde van deze fenomenale reis gekomen zijn. Respect voor wie het dan nog steeds helemaal droog houdt of niet tenminste een krop in de keel krijgt.

Al las je in 2017 maar één roman, lees dan alsjeblieft ‘Het achtste leven’.

Geschreven bij Het achtste leven

Interessant ,historisch goed te volgen en zeker meeslepende verhaaltrant, een zeldzaam goed boek met boeiende personages,wil graag nieuw werk van dit kaliber, letterlijk en figuurlijk ...

Geschreven bij Het achtste leven

Mijn woorden zullen tekort schieten om dit fenomenale boek aan te prijzen. Ik zou er het liefst 6 sterren voor geven. Een geweldige verhaallijn, en op een fantastische manier beschreven. Zes generaties van een familie in Georgië (Rusland) en hoe zij zich tot elkaar verhouden. De beste en mooiste roman (van de meer dan 1000 romans) die ik in mijn leven heb gelezen. Ik heb deze dikke pil in anderhalve week uitgelezen, naast een full time werkweek. Een dergelijk boek komt maar een paar keer per eeuw langs.

Geschreven bij Het achtste leven

Dit boek heeft zowat alles waar ik van hou: een bruisend vat vol verhalen, tamelijk chronologisch, elk personage heeft zijn eigen hoofdstuk waardoor je tussenin even kunt ademhalen. Er is ook een leuke hoeveelheid historische uitleg maar het blijft allemaal verteerbaar. De focus ligt echt op de familieleden, en hoe de mens steeds het hoofd biedt aan de wereldgebeurtenissen. Het toont ook wel dat de mens op zich niet veel verandert, onze verhoudingen, spanningen, hoop op een betere toekomst... het blijft van alle tijden. Heel mooi, ik heb er veel voor aan de kant gelegd, nu even afkicken.

Het verhaal begint wanneer Niza, de achterkleindochter van Stasia, woonachtig in Berlijn met de nodige ironie en humor aan Brilka, de dochter van haar zus Daria, hun dramatische familiegeschiedenis uit te doeken doet. Ze doet dit in een 1248 pagina’s tellend epos dat zes generaties omspant tussen 1900 en nu. Acht levens van één Georgische familie dat bovendien naadloos wordt verweven met de geschiedenis van de ‘rode’ twintigste eeuw.
In een klein stadje gelegen tussen Georgië en Azerbaidzjan woont een gerenommeerd patissier die zijn best doet om zijn vier dochters groot te brengen. Hij kent rijkdom en aanzien, zeker sinds hij rond de eeuwwisseling in het bezit kwam van een recept voor chocola.
Alleen heeft de chocola ook een bittere nasmaak. Maar dat is voor later. Want op het ogenblik dat Anastasia of kortweg Stasia, de derde dochter van de patissier, het recept van haar vader meekrijgt heeft ze hiervan nog geen weet. Al drukt haar vader haar wel op het hart om ten alle tijde voorzichtig met het recept om te springen.
Stasia groeit dus op in wat je gerust de rijkere bovenlaag van de bevolking mag noemen. Nog vrij jong trouwt ze met de Witte Gardist, Simon Jashi. Hun onbezorgd samenzijn is maar een kort leven beschoren, Simon wordt immers aan de vooravond van de Oktoberrevolutie naar Petrograd overgebracht. Jaren later, tegen de tijd dat ‘de generallismo’ oftewel Stalin – al wordt hij door de auteur niet bij naam genoemd – aan de macht komt heeft het echtpaar twee kinderen: Kostya en Kitty. Beide echtgenoten zijn elkaar, als gevolg van die oorlogszuchtige jaren, beetje bij beetje kwijtgeraakt. Ver weg van Simon vindt Stasia met haar twee kinderen onderdak en bescherming in Tbilisi bij haar halfzus Christine. Christine, bekend om haar adembenemende schoonheid ondervindt echter dat schoonheid een ongekend hoge prijs heeft wanneer iemand als ‘de kleine grote man’ en in hem herkennen we niemand minder dan Laurenti Beria – al wordt ook hij door de auteur niet bij naam genoemd – zijn oog op haar laat vallen.
Nino Haratischwili is opvallend terughoudend wanneer het erop aankomt om sommige historische personages bij naam te noemen, ook al is het zonneklaar om wie het gaat. Een enkele keer rammelt ze welhaast een encyclopedische tekst af, zoals de gebeurtenis met de K 19, de eerste nucleair aangedreven onderzeeër. Ook de veelvuldig aangehaalde citaten, en begrijp me niet verkeerd want ze passen perfect in het plaatje, zetten soms een rem op de ‘flow’ van het verhaal. En dat in weerwil van Nino’s eigen beeldrijke taal.
Meer dan eens bracht Nino Haratischwili me op het puntje van mijn stoel, joeg ze mijn bloeddruk de hoogte in of moest ik haast meehuilen met de personages. Zo deed Kostya me, al zijn goede intenties ten spijt, menigmaal steigeren van verontwaardiging. Kitty daarentegen kon op heel wat meer sympathie rekenen. In tegenstelling tot haar broer Kostya die naam en faam verwierf in het leger, werd zij geconfronteerd met de meedogenloosheid van het Sovjet Russische apparaat. Zwanger van een Georgische nationalist werd ze zwaar onder druk gezet om diens verblijfplaats prijs te geven. Wanneer ze te kennen gaf deze niet te weten deinsde men er niet voor terug om haar baby operatief te verwijderen. Deze ingrijpende gebeurtenis zal Kitty, zowel letterlijk als figuurlijk, tekenen en uiteindelijk een reeks gebeurtenissen in gang zetten met nefaste gevolgen voor zowel haar als mensen uit haar entourage. Kostya zag zich uiteindelijk genoodzaakt om haar met de hulp van een vriend het land uit te smokkelen. Kitty bracht dan ook het grootste deel van haar leven in ballingschap door in Londen waar ze als kunstenaar (lees: singer songwriter) furore maakte.
Het is uiteindelijk met de zoektocht naar haar muziek door Brilka dat de cirkel van deze meeslepende familiesaga zich sluit.

Ik had nooit eerder een boek met zoveel bladzijden gelezen, maar na alle lovende reviews heb ik me er ook aan gewaagd. Alles wat erover geschreven is waar: een prachtig gelaagd boek, waarin zowel de Georgisch-Russische geschiedenis als de karakters in al hun complexiteit naar voren komen. Ik kan het iedereen van harte aanbevelen!

Nino Haratischwili (1983), geboren in Georgië en momenteel woonachtig in haar nieuwe vaderland, Duitsland, vertelt in haar 1200 pagina’s tellende familie-epos de Oost-Europese geschiedenis van de 20ste eeuw; in het bijzonder die van haar geboorteland Georgië.
Aan de hand van de belevenissen van vijf generaties van de – fictieve – familie Jasji leidt zij ons door de geschiedenis van de opkomst van het communisme, de beide wereldoorlogen, en het woelige einde van de eeuw in de Oostblok landen.
Nitsa Jasji, kind van de 4de generatie, vertelt in het boek de familiegeschiedenis aan haar nichtje, Brilka – 5de generatie, op een zodanige manier dat de lezer als het ware zelf deel gaat uitmaken van de familie Jasji en dat de geschiedenis van de 20ste eeuw geen saaie opsomming van feiten is maar door de lezer beleefd wordt als een spannende thriller.
De vermenging van de belevenissen van historische personen, zoals Lenin, Stalin, Beria e.a. met deze van de fictieve leden van de familie Jasji en hun partners en vrienden, zoals Stasia, Christine, Andro, Kitty, Kostja en vele andere zorgt er bij tijd en wijle voor dat je als lezer op internet zoek gaat naar meer informatie over de laatsten. Zo heb ik zelf een heleboel zoektermen bij google ingevoerd om meer te weten te komen over Kitty, de artieste van de familie. Natuurlijk was er niets over haar te vinden.
Naast de wreedheden en de ontberingen, teweeggebracht door revoluties en door oorlogen, waarmee deze monumentale roman doorspekt is, is er ook nog het steeds terugkerende thema van de geheimzinnige chocoladedrank waarvan het recept – samengesteld door de pater familias, chocoladefabrikant, vader van Stasia – doorgegeven wordt aan de oudste dochter van de volgende generatie. De chocoladedrank komt telkens weer tevoorschijn wanneer er iets cruciaals gebeurt in de familie – vaak met fatale gevolgen, maar vooral als troost. En dan wordt de indruk gewekt dat de drank gevaar oplevert voor de gebruiker. Iets wat eigenlijk nooit goed uit de verf komt.
De auteur heeft voor haar familiegeschiedenis – die als autobiografisch aanvoelt, maar dit toch echt niet is – een zeer bloemrijke, poëtische taal gebruikt die het lezen zeer aangenaam maakt. De afwisseling tussen historische feiten en de liefde, angst, haat, wreedheden binnen de familie Jasji zorgt ervoor de je blijft lezen, en vaak pagina’s gaat herlezen, tot de familie Jasji zó levend is geworden als was het jouw eigen familie.
Voor sommige leden van de familie voel je als lezer sympathie, andere kan je verafschuwen, maar hen vergeten doe je vast nooit meer.
Mijn respect voor Nino Haratischwili is zeer groot. Het moet een titanenklus geweest zijn om zo’n lijvig familie-epos gekoppeld aan juiste historische feiten – die een hele eeuw beslaan - te schrijven.
Eén voorbeeld van het prachtige taalgebruik van Nino Haratischwili: “De lucht had een onbeschrijfelijke kleur, zoals hij die alleen hier kreeg. Als ik die kleur had kunnen bedenken, er een naam aan had kunnen geven, dan had ik hem de kleur van een kapotte wereld genoemd. Kapot en mooi.” [uit hoofdstuk Daria]
‘Kapot en mooi’ is voor mij de kortst mogelijke omschrijving van de geschiedenis van de familie Jasji.
Wat mij betreft verdient Het Achtste Leven 5 sterren.