Het dagboek van Renia Spiegel Het dagboek van Renia Spiegel

Renia Spiegel wordt op 18 juni 1924 geboren in Uhrynkowce (Polen). Haar zes jaar jongere zusje Ariana is voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog een kindersterretje. Als Renia 15 jaar oud is (1939) begint ze een dagboek bij te houden. In die tijd woont ze, gescheiden van haar ouders, bij haar grootouders in Przemysl. Renia wisselt in haar dagboek haar dagelijkse belevenissen af met mooie gedichten. Twee weken na haar 18de verjaardag wordt Renia opgepakt en vermoord. Haar vriendje Zygmunt vindt haar dagboek en houdt het lange tijd in zijn bezit. Renia’s moeder en zus overleven de oorlog en vertrekken naar Amerika. In 2016 besluit de familie het dagboek te publiceren. Uitgeverijen in Amerika en Europa staan in de rij dit bijzondere boek uit te mogen geven. Het dagboek van Renia Spiegel wordt in Nederland uitgegeven door Harper Collins.

Het boek wordt aangeduid als een oorlogsdagboek. Aan de ene kant is dit correct; Renia schreef haar dagboek tijdens de oorlogsjaren. Toch ligt de nadruk in haar verhalen niet op de oorlog, maar op vriendschap, verliefdheid en puberteit. We maken kennis met een meisje wat verdrietig is om het gemis van haar moeder, onzeker over haar vriendje en zich enorm druk maakt over al haar vriendschappen. De ene dag spat de energie van het papier, terwijl ze een andere dag angstig, eenzaam en lusteloos toont. Renia benoemt wel allerlei zaken die met de oorlog te maken hebben, maar gaat hier verder nagenoeg niet op in. Zo moeten de joden een band om hun arm dragen, worden wijken afgesloten, joden mishandeld, gezinnen uit elkaar gescheurd, vinden er vervolgingen plaats en moeten joden naar getto’s verhuizen. Renia en haar vriendje kunnen gewoon samen uit wandelen gaan en ze heeft zelfs een betaalde baan in een fabriek. Als je als lezer weinig kennis over de oorlog hebt, zou je haast denken dat het allemaal nogal meeviel in Polen. Pas wanneer Renia in juli 142 naar het getto van Przemysl verhuist, wordt het boek heftig. Gedurende het hele boek vind ik Renia erg onzeker over haar relatie met Zygu. Maar op dit moment blijkt dat hun liefde groot is; Zygu heeft er alles voor over om zijn vriendin uit de getto te redden.

In veel artikelen die ik over dit boek gelezen heb, wordt Renia de Poolse Anne Frank genoemd. De vergelijking is natuurlijk snel gemaakt; twee Joodse tienermeisjes die tijdens de oorlog een dagboek geschreven hebben. Tijdens het lezen van Renia’s dagboek vielen me wel veel overeenkomsten tussen de meisjes op. Ondanks dat zowel Anne als Renia een hecht vriendinnenclubje heeft, missen ze beide iemand met wie ze hun diepste geheimen kunnen delen. De meisjes schrijven hun dagboek vol over vriendinnen, ergernissen, zorgen over het lot van familie en vrienden, gebeurtenissen op school, toekomstdromen, familieaangelegenheden, de voorgang van de oorlog en vriendjes en verliefdheid.
Lees verder: https://www.hebban.nl/spot/boeken-met-een-ster/nieuws/het-dagboek-van-renia-spiegel

Vanaf 1938 tot en met 1942, schreef Renia in haar dagboek. Het geeft een goed beeld over de beginjaren van de oorlog. Hoe kwam de oorlog langzaam maar zeker op gang en werd het voor een jong joods meisje als Renia steeds gevaarlijker?

Tot op de helft is het een echt meisjes dagboek. Ze heet het over school, het missen van haar moeder en zus. Kalverliefde, verliefd,worden, uitgaan feestjes. De oorlog is naar de achtergrond verdrongen. Ze heeft er nog niet veel last van. Maar als de oorlog omslaat naar de andere kant, wordt haar leven ineens heel anders. Ze is bang om opgepakt te worden, en dat ze naar het Ghetto moet. Ook zij ontkomt er niet aan, helaas. Het leven daar is heel onzeker. Steeds meer joden worden er op transport gezet. Elke keer als de lijst voorgelezen wordt, is ze doodsbang.

Het leven is heel erg onzeker. Dit boek sleept je mee door herkenbare dingen uit je eigen jeugd, maar ook door emoties, die echt verschrikkelijk zijn. De reden waarom het dagboek stopte in 1942, zag ik niet aankomen. Renia haar geliefde Zygmunt, hij heeft het boek afgeschreven, samen met een aantal verhalen van haar zus en moeder.

De vele persoonlijke foto’s, geven een goede kijk op dit bijzondere meisje. En jij had haar kunnen zijn. Dat speelt steeds door je hoofd.

Er staan veel aangrijpende gedichten in. Maar ook zijn sommige dagboekstukken, warrig geschreven. Door een tiener met haast. Je moet dan wel je koppie erbij houden, anders kan het verwarrend zijn, voor jou als lezer.

Je voogt het verhaal van een meisje, dat soms erg kinderachtig overkomt ( wat ik echt irritant vond) tot het moment dat ze gedwongen wordt om op te groeien tot een vrouw. Deze groei is echt mooi te volgen. Het is een verhaal dat de wereld in moet. Een verhaal van een vrouw, die jij had kunnen zijn. Het raakt je, dat kan niet anders. 4 sterren.****

Renia een pubermeisje in Polen van Joodse afkomst start een dagboek rond haar 14e. Dit is niet vreemd want dat doen meerder meiden rond deze leeftijd. Wel is het een start van een dagboek in een rumoerige tijd voor haar maar wat later blijkt voor heel de wereld.
Haar moeder is opdat moment met haar jonger zusje in een ander deel van Polen. Haar zusje wordt gezien als de Poolse Shirley Tempel en is bezig met een allerlei films enz.
De vader van Renia woont nog in hun boerderij maar heeft niet echt de tijd om zijn dochter op te voeden. Daarom is Renia bij haar opa en oma gaan wonen.
Ondertussen gaat het leven gewoon door en gaat ze naar school. Hierin blijkt ze aardig uit te blinken in het schrijven van prachtige gedichten die ze ook in haar dagboek zet. Verder gaat ze graag met haar vriendinnen en vrienden dansen. In die tijd leert ze ook de 2 jaar oudere Zygmunt kennen en wordt ze verliefd.
Zoals elke verliefdheid op deze leeftijd brengt dat veel te weeg in het hoofd van een puber. Gelukkig heeft ze haar dagboek waar ze dit allemaal in beschrijft.

Haar dagboek is een echte uitlaatklep en verteld ze in hoe ze zicht voelt en wat er in haar omgaat. Ook verteld ze heel goed wat de startende oorlog voor gevolgen heeft voor haar en haar omgeving. Verder beschrijft ze ook het verdriet wat ze heeft dat ze haar moeder zo mist. Haar moeder is erg belangrijk voor haar en je voelt het pijn en verdriet dat dit met zich mee brengt.
Naarmate het dagboek verdergaat en dus ook de oorlog en haar liefde voor Zygmunt neemt ook haar angst toe voor wat er gaat komen. Ze kijkt vaak naar de toekomst na de oorlog en dat ze graag een gezin wil stichten. De oorlog wordt steeds grimmigere en ze moeten naar de Getto. Ook hier beschrijft ze op een moei kinderlijke maar ook weer volwassen manier wat het met haar doet en wat ze ziet. Helaas komt daar de tijd dat alle joden uit de getto moeten. Zygmunt heeft ondertussen wat connecties en doet er alles aan om zijn geliefde en dierbaren er weg te krijgen.

Dan de laatste bladzijden van haar dagboek door Zygmunt geschreven.

Zygmunt lukt het om verschillende mensen in veiligheid te brengen maar ook het dagboek van Renia in veiligheid te krijgen en zo komt deze na een tijd in handen van de zus van Renia die het vervolgens in de kluis laat leggen omdat ze het niet aankan.
70 jaar later gaat de kluis dan toch open en komt er een prachtig, indrukwekkend verhaal van Renia naar boven.

Ik heb me de eerste deel van het dagboek wat heen moeten worstelen omdat het me nog niet pakte. De gedichten zijn prachtig geschreven dat wel. Halverwege kwam het boek bij me binnen en kon ik het niet meer wegleggen. Ik moest gewoon weten wat er ging gebeuren.
Het verhaal van Renia is niet een onbekend verhaal er zijn er meerder maar het feit dat haar dagboek en gedichten een speciale combi zijn maakt het prachtig.
Wat me zeer heeft geraakt is niet alleen het dagboek en de gedichten maar ook het verhaal erna van de Zus van Renia die verteld hoe het voor haar was en waarom ze het dagboek zolang heeft laten liggen.
Dit samen maakt het meer als de moeite waard om het boek aan te schaffen te lezen en te herlezen.
Verder een groot compliment aan ver vertaler van dit boek. Het moet ook wel een pittige zijn geweest om de gedichten van het Pools naar het Nederlands zo mooi te vertalen.

De toon wordt direct gezet in haar schrijfsels. Alhoewel ze een vriendin heeft waar ze mee naar school gaat valt het op dat Renia zich heel eenzaam en verdrietig voelt, eigenlijk bijna op het depressieve af. Ze is zelden gelukkig en dat spat zo van de pagina’s af! Renia is een heel intelligent meisje en weet hoe ze de dingen en vooral haar emoties omschrijft. Daar komen dan ook nog de gedichten aan te pas die heel uniek zijn. Ze pent er maar op los en weet over gelijk wat een gedicht uit haar vingers te toveren. Deze gedichten zijn een voor een pareltjes om te lezen. Maar wat ze bovenal het meeste mist, is haar mama. Dit loopt als een rode draad doorheen haar dagboek. Ze voelt zich werkelijk eenzaam en verlaten en bidt dat ze haar mama kan zien.
In september 1939 breekt de oorlog uit en ondertussen kan ze niet meer weg bij haar grootouders. Renia gaat naar school en probeert daar ook het beste van te maken. Gelukkig heeft ze ook haar klasgenoten en de jongens zijn ook erg in trek. Renia zit volop in de puberteit en dat begin je ook te merken in haar dagboek. En dan wordt ze tot over haar oren verliefd op Zygu. Vanaf dan staat haar dagboek bol van verlangen voor hem. Het is natuurlijk dat ze al haar puberale gevoelens neerpent maar voor mij was dit echt teveel van het goede. Het haalde niet alleen de vaart uit het verhaal maar het werkte enorm storend. En dit is eigenlijk wel het grootste gedeelte waar ze haar dagboek aan wijdt. Ze beschrijft haar leven maar laat bitter weinig los over de oorlog buiten het feit dat haar mama niet bij haar is omwille van deze situatie.

Het is mede door Renia’s prachtige schrijfstijl en haar prachtige en hartroerende gedichten dat het boek zo’n vat had op mij. Ze schrijft op een heel volwassen manier, iets dat je van een vijftienjarige niet direct verwacht en al zeker de poëzie niet! Ze leeft werkelijk in haar eigen kleine wereldje. Ook tijdens deze verschrikkelijke periode merk je dat ze een puber is met haar eigen grote zorgen. Ze bewierookt de talenten van een ander maar beseft eigenlijk niet hoe geweldig zij wel is en wat voor vaardigheden ze werkelijk bezit. Ze is een bijzonder bedachtzaam en begaafd meisje!

Het is in juli 1942 dat ze haar laatste aantekeningen maakt in haar dagboek. Ze neemt dan ook afscheid van haar dagboek: “ Lief dagboek, mijn geliefde, dierbare vriendin! Samen hebben we vreselijke dingen meegemaakt en nu is het ergste moment gekomen”. (blz 323)

De laatste bladzijden van haar dagboek werden door haar vriend Zygmunt geschreven. Hij heeft Auschwitz overleefd en heeft haar dagboek veilig kunnen bewaren. Het is dan ook hij die in de begin jaren ’50 het 700 tellende dagboek aan Renia’s zus weet te overhandigen. Het heeft zeventig jaar in een safe gelegen tot Elizabeth het met de wereld wilde delen.

Zowel het voor- als het nawoord zijn zeer belangrijk en vooral interessant om te lezen. Daar krijg je eigenlijk en eindelijk de informatie over de oorlog te lezen. Hier wordt het levensverhaal van Elizabeth uiteengezet. Het is mede door dit dat het boek van mij een ster meer krijgt. Als je hoopt op een verhaal zoals à la Anne Frank dan kom je bedrogen uit. Dit is een relaas van een pubermeisje die met veel dingen worstelt en alles emotievol neerpent. Biddend en hopend op een mooie toekomst, een toekomst die teniet werd gedaan door drie schoten!! 4 fonkelende sterren voor Renia!

Naarmate meer en meer overlevenden van de Holocaust overlijden, is het belangrijk dat mensen over hun ervaringen lezen, zodat ze niet worden vergeten, en hopelijk zal zoiets nooit meer gebeuren.

Het Dagboek van Renia is een geschreven verslag over een jong Pools meisje dat helaas de holocaust niet heeft overleefd . Ze was slim, vriendelijk en hoopvol voor haar toekomst. Ze was een ontluikende dichter en had prijzen gewonnen op haar school voor haar poëzie. Haar dagboek is vergelijkbaar met dat van veel tieners en weerspiegelt de angst voor relaties en vriendschappen, haar sociale leven, de gevoelens van eerste liefde en gedachten over haar familie. Maar naarmate de jaren verstrijken, is er een gevoel van angst terwijl de Joden in haar kleine stadje steeds meer worden vervolgd door de nazi’s. Een echt gevoel van droefheid begint binnen te dringen. Toch houdt ze hoop voor de toekomst.

Persoonlijk vond ik was het meest interessante deel van het boek de Epiloog en het commentaar geschreven door de zus van Renia, Ariana (Elizabeth). Hier wordt het dagboek in context geplaatst en leren we meer over het leven van de zussen. Ariana legt in meer detail uit wat er in hun wereld gebeurde en wat er gebeurde met de mensen waarover Renia in haar dagboek schreef.

Het dagboek van Renia Spiegel is een document geworden, die een kijkje geeft in het nog jonge leven van Renia. Het is absoluut een aanrader, zeker voor de geschiedenisliefhebber.

Tweede hands boek als nieuw

Van HarperCollins Holland mocht ik Het Dagboek van Renia Spiegel lezen. Zoals al uit de titel valt op te maken, betreft het een dagboek. Normaal gesproken hoef je niet per se een dagboek van een onbekende te lezen, dat zijn privégedachten en niet bedoeld voor publicatie. Wat dit dagboek zo bijzonder maakt, is dat het geschreven is door een joods meisje in Polen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maar de oorlog is eigenlijk nauwelijks een factor in het dagboek, dat maakt het heel unheimisch om te lezen. Je weet hoe het gaat aflopen, maar voor Renia is vooral haar dagelijkse leven en de ontluikende relatie met haar vriendje Zygmunt belangrijk. De oorlog komt af en toe voorbij, maar dan vooral als dat invloed heeft op Renia’s dagelijkse leven, zoals wanneer zij en haar familie moeten verhuizen naar een getto.
Nadat je het dagboek hebt gelezen, komt er nog een nawoord en commentaar op sommige dagen van de zus van Renia, Elizabeth Bellak (oorspronkelijke naam Ariana Spiegel). Wat mij heel erg opviel aan dit nawoord is de manier waarop Elizabeth haar zus beschrijft. Dat is compleet anders dan de indruk die ik uit het dagboek van Renia van haar kreeg. Voor mij was Renia een vrij gedeprimeerd meisje, die de kleinste problemen kon opblazen tot enorme rampen. Maar Elizabeth beschrijft haar zus als ‘een fijn en beeldschoon mens’ waar ‘iedereen bij in de buurt wilde zijn’. Ik vermoed dat Renia in haar dagboek alle gedachten kwijt kon, waar ze haar familie niet mee wilde belasten.
Als je op zoek bent naar een boek waarin het dagelijks leven in kampen als Auschwitz en Bergen-Belsen beschreven wordt, dan ben je bij Het Dagboek van Renia Spiegel aan het verkeerde adres. Als je op zoek bent naar een boek dat het dagelijks leven beschrijft in een gewone stad, in een gewoon land, dat toevallig in oorlog is, heb je hier een prima boek aan.

“We hebben al zo’n verschrikkelijke tijden beleefd, maar nu is het ergste moment daar”, schreef de Joodse Renia Spiegel op 25 juli 1942. Een week later, op 31 juli 1942, werd het gezelschap ontdekt door de Duitsers en tegen de muur gezet. “Drie schoten! Drie levens verloren! Alles wat ik kan horen zijn schoten, schoten!”

Wanneer je dergelijke zinnen leest verwacht je een aangrijpend dagboek te lezen waarin je meer te weten zal komen hoe het was om als joods tienermeisje te leven in tijden van oorlog, maar niks is minder waar. Eigenlijk is het een dagboek dat door elk tienermeisje zou kunnen geschreven worden. Schoolperikelen, verliefdheid, vriendinnen, feestjes... Hier en daar wijst iets er wel op dat het dagboek in oorlogstijden geschreven is, zoals het gemis van haar moeder, het verstoppen van de bontjassen, het gebrek aan eten, bombardementen, zich op zolder verstoppen, .... Maar dit werd door Renia niet in detail beschreven, waardoor het boek eigenlijk voortdurend over haar liefde voor Zygmunt en het gemis van haar moeder ging waardoor het op den duur langdradig en saai werd. Ook vond ik dat er weinig samenhang in het geheel zat. Mijn aandacht was pas echt terug toen Zygmunt en Ariana, de zus van Renia aan het woord waren, door hen kwam je te weten hoe het er effectief aan toe ging en wat er precies met Renia en haar familie gebeurd is. Al moet ik eerlijk zeggen dat dit soms in tegenstelling was tot wat ik dacht. Zo had ik de indruk dat Zygmunt het niet echt serieus meende met Renia, hierdoor kon ik voor hem niet veel sympathie opbrengen. Maar uit zijn woord en dat van haar zus blijkt dat hij echt wel verliefd op haar was. Bij hun stukken moest ik zelfs een paar keer slikken, zoveel gruwel, hoe iemand een anders mens dit kan aandoen, onbegrijpbaar.
Wat ik wel nog wil meegeven is dat het een ideaal boek is voor wie van poëzie houdt, want Renia schrijft prachtige gedichten!!

Misschien omdat ik hele hoge verwachtingen had is dit boek voor mij wat tegengevallen. Het nawoord maakte bij mij veel goed waardoor ik het boek 2,5 sterren wil geven.