Het Dossier

“Het Dossier” gaat direct spannend van start als kunstenares en kersverse weduwe Josta Bresse (geboren als Josta Wolf) wakker wordt en een litteken op haar onderbuik ontdekt. Het blijkt dat ze een aantal dagen in haar geheugen mist en dat ze in die tijd van een nier beroofd is, maar na de operatie weer in haar eigen bed is gelegd. Als ze aangifte doet, komt ze tot de ontdekking dat haar identiteit “gewist” is. Volgens de Duitse dossiers is ze reeds in 1989 in het ziekenhuis overleden na een ernstige zwangerschapsvergiftiging. De Nederlandse politie is niet echt behulpzaam en ziet in haar meer een verdachte dan een slachtoffer. Ook denken ze dat ze fraude met documenten heeft gepleegd en de identiteit van de (volgens de documenten) overleden Josta Wolf gebruikt heeft om in Nederland te kunnen gaan wonen. Na een aantal heftige gebeurtenissen waardoor ze haar leven niet meer zeker is, besluit Josta dat alles wat in die korte tijd gebeurd is, te herleiden moet zijn tot de periode dat ze in de DDR woonde en in opdracht van de Oost-Duitse overheid vervalste kunstwerken produceerde. De hoofdstukken over Josta worden afgewisseld door hoofdstukken die cursief gedrukt zijn. In de eerste instantie is het nog niet duidelijk wie de “Emma” is die steeds aangesproken wordt in deze cursief gedrukte hoofdstukken, maar dat wordt later steeds meer duidelijk. Evenals wie de persoon is die in deze hoofdstukken zijn verleden aan deze Emma openbaart. Schrijver Tomas Ross noemde dit boek reeds “een parel binnen de Nederlandstalige misdaadliteratuur”, en daar is geen woord van gelogen. Wat een unieke thriller is dit. Een van de meest originele thrillers die ik in lange tijd gelezen heb. Meeslepend van de eerste tot de laatste pagina, alle details perfect gecomponeerd tot een indringend geheel. Wie zo’n bijzondere thriller kan schrijven, beschikt over een uniek talent. Van meerdere mensen heb ik gehoord dat ze dit de beste thriller vinden sinds “Ik ben Pelgrim” van Terry Hayes en daar kan ik me helemaal in vinden. “Ik ben Pelgrim” is al enige tijd een van mijn favoriete thrillers aller tijden en “Het Dossier” van Anya Niewierra staat nu ook in dat lijstje. Een indrukwekkende prestatie. Verplicht leesvoer voor alle thrillerliefhebbers!

'Het dossier' is de tweede thriller van de Nederlandse Anya Niewierra. Het goed ontvangen debuut 'Vrij uitzicht' deed velen reikhalzend naar de opvolger uitkijken.

We maken kennis met Josta, een voormalig Oost-Duitse die nu in Nederlands Limburg woont. Zij wordt op een dag versuft wakker en stelt tot haar ontzetting vast dat ze een operatiewond aan haar buik heeft, bovendien vertoont haar geheugen een gat van tien dagen. Na een doktersconsult blijkt dat ze van een van haar nieren beroofd is. Dit doet vermoeden dat 'Het dossier' een boek is over een criminele organisatie die zich met organenroof bezighoudt, niets is echter minder waar, het boek neemt ons mee naar DDR-tijden.

Josta doet ons het verhaal van haar leven. Als jong meisje werd ze omwille van haar artistieke talent afgezonderd van haar leeftijdsgenootjes, zodat ze haar schilderstalent ten volle kon ontwikkelen. Voordat ze het goed en wel beseft, werkt ze mee aan het op grote schaal vervalsen van kunstwerken. Uiteindelijk belandt ze in een gevangenis en wordt ze samen met lotgenoten op gruwelijke manier ondervraagd. Dit heeft alles te maken met het verdwijnen van een uiterst geheim dossier. Wat dat dossier precies inhoudt en wat ermee gebeurd is, blijft lange tijd een vraagteken.

Het verhaal van Josta, dat trouwens in de ik-vorm verteld wordt, wordt afgewisseld door cursief gedrukte stukken tekst. Al snel is duidelijk wie aan het woord is, de lezer heeft er aanvankelijk echter het raden naar tegen wie hij juist praat.

(citaat) Er zijn mensen die machtiger zijn dan de macht.
(citaat) Domme mensen op hoge posities gaan uiteindelijk ten onder aan eigenwaan.
(citaat) Je moet immers veerkracht hebben om te buigen.

Niewierra schrijft bijzonder goed en het verhaal steekt erg goed in elkaar. Het is duidelijk te merken dat de auteur de nodige research gedaan heeft. De personages zijn goed uitgewerkt, de lezer krijgt een duidelijk beeld van hun persoonlijkheid, hun angsten spatten bij momenten van het papier.

Spanning 4, Plot 5, Leesplezier 4, Schrijfstijl 4, Originaliteit 5

Heb dit boek met veel plezier gelezen. Heel spannend en je wordt bovendien meegenomen in een stukje recente geschiedenis. Overigens is de gevangenis, Hohenschönhausen te bezoeken. Je wordt er rondgeleid door ex-gevangenen die verhalen uit de praktijk delen. Een aanrader, net als het boek!

De schrijfster Anya Niewierra, die in haar dagelijkse leven algemeen directeur van de vvv Zuid-Limburg is, debuteerde in 2013 met “vrij uitzicht”. Dit boek kreeg vele nominaties. Dat betekent vaak dat de verwachtingen voor een volgend boek hooggespannen zijn. Amper is het 2017 of haar volgende thriller “Het dossier” is verschenen. Een waardige opvolger. Hoofdpersoon is Josta Bresse-Wolf, die geboren en opgegroeid is in het voormalige Oost-Duitsland. We leren Josta kennen op 46 jarige leeftijd als zij wakker wordt en circa 10 dagen van haar leven mist. Al gauw blijkt dat ze een orgaan mist. De Nederlandse recherche onderzoekt een en ander, maar komt niet veel verder. Nadat er een aanslag op haar leven is gepleegd besluit Josta om het heft in eigen hand te nemen en ze vertrekt naar Oost-Berlijn. Daar maakt ze in opdracht van het DDR-regime kunstvervalsingen. Vlak voor de val van de muur wordt het team waar ze deel van uitmaakt gearresteerd en afgevoerd naar gevangenis Hohenschönhausen. De Stasi is op zoek naar een geheim dossier. Dit dossier is 25 jaar na dato nog steeds reden voor moord. Samen met journalist Tom gaat Josta op onderzoek uit en duiken ze in het verleden van Josta. De hoofdstukken over Josta worden geregeld onderbroken door hoofdstukken in schuingedrukte teksten, waar pas tegen het einde duidelijk is wie hier aan het woord is. De beschrijvingen van Josta’s vervalsingen van onder anderen de beroemde schilder Paul Klee en vele andere schilders van het expressionisme zijn kleurrijk en zorgen ervoor dat je alle schilderijen wilt bekijken. Gelukkig kom je op Wikipedia een heel eind. De afschuwelijke praktijken van de Stasi en het misdadige regime in de DDR komen ruimschoots aan bod en worden zeer integer beschreven. De spanning wordt fraai opgebouwd. De hoofdstukken zijn niet al te lang en vlot geschreven. Het is terecht dat de Godfather van de Nederlandse misdaadliteratuur Tomas Ross lyrisch is over “Het dossier”. Hij noemt het boek “Een parel binnen de Nederlandstalige misdaadliteratuur.” En dat kan ik volmondig beamen. Oh Ja, en de voorkant van het boek hè, prachtig. De woorden het dossier uitgestanst en aan de binnenkant een prachtige afbeelding van een expressionistisch schilderij.

Wat een geweldige thriller heeft Anya Niewierra geschreven. Spannend van A tot Z. Indrukwekkend, boeiend, ongelooflijk knap en gedetailleerd beschrijft zij de wereld van de kunstvervalsing en hoe misbruik werd gemaakt van bijzonder getalenteerde mensen tijdens het voormalige DDR-regime.

Een zeer aangrijpend verhaal met een voelbare spanning vanaf de eerste bladzijde tot aan een verrassend en emotioneel eind. In een prachtige stijl geschreven, een auteur waar we in Nederland trots op mogen zijn.

Josta Bresse is een zesenveertig jarige vrouw uit het voormalige Oost-Duitsland. Ze is weduwe en woonachtig in het Zuid-Limburgse Mechelen, waar ze als kunstenares een rustig en teruggetrokken leven leidt. De enige waar ze een goed contact mee heeft is haar buurvrouw Eva Hermans.

Als Josta op een ochtend wakker wordt komt ze tot ontdekking dat ze heel lang heeft geslapen en tijdens het douchen doet ze de ontdekking dat ze littekens op haar buik heeft. Later krijgt ze van haar huisarts te horen dat er een nier bij haar is verwijderd.

De Nederlandse recherche stuit tijdens hun onderzoek op haar verleden in de DDR, waar ze deel uitmaakte van de ‘Königstein Gruppe’, een groepering die zich bezighield met kunstvervalsingen. Tijdens deze periode is er een geheim dossier aangelegd.

Vlak voor de val van de Berlijnse muur werden de vervalsers door de Stasi afgevoerd naar de gevangenis Hohenschönhausen, omdat ze op zoek waren naar het geheime dossier. Na vijfentwintig jaar blijkt dit nog steeds van groot belang te zijn en wordt er jacht op gemaakt.

Het verhaal wordt vanuit Josta verteld en is in de ik-vorm geschreven. Hierin blikt de zwaar getraumatiseerde Josta terug naar haar tijd in de DDR. Ze wil dit het liefst vergeten, maar om achter de waarheid te komen zal ze toch de confrontatie moeten aangaan. Uiteindelijk is er geen andere weg dan naar de onheilsplaats af te reizen en daar op zoek te gaan naar antwoorden. Josta beseft dat ze dit niet alleen kan en schakelt hulp in om deze beerput geopend te krijgen. Ze moet er fysiek als geestelijk heel diep voor gaan.

Er is een tweede verhaallijn aan toegevoegd door middel van brieven waarin veel uitleg wordt gegeven over het hoe en waarom het destijds zo is gegaan.

Je stapt in een wereld die veel ongeloof en verbazing met zich meebrengt. Het leed is haast niet te beschrijven, al is het de schrijver wel heel goed gelukt. Met name voor wat betreft de psychologische aspecten die slachtoffers nooit te boven komen.

Anya Niewierra heeft in het boek een sfeer gecreëerd die je als lezer tot in je ziel raakt en daardoor is het voor mij een meesterwerk van hoog niveau.

In 2013 heeft ze “Vrij uitzicht” als een stevig debuut neergezet, maar met “Het Dossier” heeft ze de overtreffende trap behaald, en daarmee een hoge lat gelegd voor een volgend boek.

Nog steeds ben ik diep onder de indruk van het boek 'Het Dossier'. Hoe een systeem mensen kan beschadigen en daarnaast de creativiteit die mensen beweegt om in zo'n systeem te overleven. Ook de herkenning betreffende menselijke gevoelens en belangen wordt zo mooi overgebracht in het boek zodat je het handelen van de diverse personages beter leert begrijpen. En hoe gewoon het binnen zo'n systeem wordt om bepaalde handelingen te verrichten, is verbazingwekkend. Dit omdat je als mens vaak geen ander referentiekader kent. Het wordt daardoor als heel gewoon ervaren. Ook de afwisseling in het boek is fascinerend. Het boek blijft steeds in beweging en leeft. Heel kleurrijk, ook door de kunst en de poëzie die in het boek verweven zit. Voor mij is het boek meer dan een literaire thriller. Het boek kent psychologische diepgang en daarnaast geeft het inzage hoe het DDR-regime destijds gewerkt heeft. Ik ben dan ook heel blij dat wij meer in vrijheid mogen leven en dat het leven meer in ons mag stromen!

Vrij uitzicht, het thrillerdebuut van Anya Niewierra, werd in 2013 goed ontvangen en meteen genomineerd voor de Debutantenprijs, de Schaduwprijs en de Beste Thriller. Vervolgens bleef het een paar jaar stil, maar begin 2017 verscheen haar tweede thriller Het Dossier. Omdat dit boek gebaseerd is op historische gebeurtenissen heeft de auteur een jaar lang research gedaan. Niemand minder dan Tomas Ross noemt het boek het spannendste dat hij sinds jaren gelezen heeft. Behalve schrijven, houdt Niewierra zich ook bezig met schilderen en is ze in het dagelijks leven directeur van de VVV Zuid-Limburg.

De uit de voormalige DDR afkomstige Josta Bresse wordt op een middag wakker en merkt dat het tien dagen later is dan de dag dat ze naar bed ging. Ze ziet ook dat ze een litteken heeft dat er eerst niet was. Het blijkt dat er een nier bij haar weggehaald is. Ze doet aangifte en tijdens het onderzoek begint de recherche aan haar identiteit te twijfelen. Om aan te tonen dat ze is wie ze is, keert Josta terug naar Oost-Berlijn, waar ze destijds als kunstvervalser moest werken en in Hohenschönhausen gevangen gezeten heeft. De reden van deze gevangenschap was een geheim dossier. Omdat er nog steeds een dodelijke jacht op dit dossier wordt gemaakt, wil Josta het bemachtigen. Dat blijkt echter niet geheel zonder gevaar te zijn.

Het verhaal in Het dossier, en dat is al meteen vanaf het begin duidelijk, wordt verteld vanuit twee perspectieven. Het ene, dat cursief gedrukt is, vanuit het gezichtspunt van Josta's bewaker annex ondervrager. Het andere wordt verteld door de ogen van Josta zelf. Het begin van beide verhalen zorgt er al direct voor dat de lezer wil weten wat er gebeurd is, waarom Josta gevangen gezeten heeft en waarom ze het slachtoffer geworden is van orgaanroof. Ook de titel van het boek roept aanvankelijk wat vragen op (welk dossier wordt bedoeld?), maar gedurende het verhaal wordt steeds duidelijker om welk dossier het werkelijk gaat. Dit (nog) niet weten, zorgt er wel voor dat het boek je van aanvang aan in de greep heeft en dat het blijft intrigeren.

Dat Anya Niewierra een jaar lang research heeft gedaan, is door het hele boek voel- en merkbaar. De feiten kloppen en de lezer krijgt nergens het gevoel dat het een fictief verhaal is. Het is van begin tot eind geloofwaardig en omdat het zo levensecht beschreven is, is er weinig voor nodig om je de gruwelijkheden die zich in de DDR hebben afgespeeld voor te kunnen stellen. Ook de achterdocht, het wantrouwen, en de angstcultuur die er destijds geheerst moeten hebben, worden buitengewoon goed weergegeven.

Vaak kent een thriller, en dat is dan ook het specifieke kenmerk van dat boek, één soort spanning. In Het Dossier is echter sprake van verschillende spanningsvelden. Want zowel de psychologische als de actiespanning komen in het verhaal voor. Beide worden gekenmerkt door diverse plotwendingen, maar, en dat maakt dat het boek meer is dan thriller alleen, ook door heftige momenten. Niewierra weet in het verhaal ook de gevoelens van de personages uitstekend over te brengen. Door deze elementen te combineren krijgt het verhaal beduidend meer diepgang. Dit wil niet zeggen dat het een zwaar en moeilijk verhaal is, dat is het niet. De schrijfstijl is prettig en realistisch en daardoor leest het bijzonder vlot.

Een aanbeveling door een gelouterde auteur, in dit geval Tomas Ross, wil niet altijd zeggen dat een boek werkelijk sterk of bijzonder is. Wat Het Dossier betreft, heeft Ross voor de volle honderd procent gelijk. Het ís namelijk een parel binnen de Nederlandstalige misdaadliteratuur. Niewierra's thrillerdebuut was al een succes, Het Dossier kan dit alleen maar overstijgen.

In januari 2017 rolde “Het dossier” van de persen, een thriller over de spannende en onthutsende wederwaardigheden van de rijkelijk getalenteerde schilderes/kunstvervalser Josta Bresse in de voormalige DDR.
Het verhaal is in eerste instantie gesitueerd in een de schrijfster en sommige lezers niet onbekende omgeving in Zuid-Limburg.
De spanning zit er vanaf de eerste bladzijden meteen in. De hoofdpersoon en tevens ik-persoon Josta Bresse (geboren Wolf), een 46-jarige weduwe, wordt op 18 april 2014 in tamelijk verwarde toestand wakker in haar bed in haar huis op de heuvel in het Zuid-Limburgse Mechelen. Ze mist in haar herinnering een tijdvak van tien dagen. Langzaam dringt tot haar door dat haar iets vreselijks is overkomen. Dat gegeven leidt tot een politieonderzoek door de rechercheurs John Netelen en Patrick Broers, dat na een goede start al snel nieuwe problemen oplevert, nu over de identiteit van Josta. Ze raakt door informatie van de Duitse autoriteiten in een benauwende en beklemmende situatie.

Josta heeft in haar omgeving weinig contacten. Wel heeft ze een goede band met haar buurvrouw Eva Hermans met wie ze veel deelt. Dan zetten enkele gewelddadige gebeurtenissen haar leven volledig op zijn kop. Josta vermoedt dat de oorzaken ervan zijn terug te voeren op haar verleden in de voormalige DDR.
Omdat ze in Nederland vastloopt en bovendien voortdurend in gevaar is, gaat Josta op onderzoek uit naar haar verleden in Oost-Berlijn. Met hulp van de journalist Tom Adler krijgt ze onder moeilijke en gevaarvolle omstandigheden vitale informatie over haar verleden boven water. Daaronder ook Het Dossier dat een centrale rol speelt in de plot.

Josta was een begaafde kunstschilderes en in de DDR vervalser van schilderijen van befaamde expressionisten zoals Paul Klee. Die werden voor echt verkocht en brachten zeer veel geld op. Daarmee werd een deel van de deviezenbehoefte van de DDR gedekt.
De weerzinwekkende praktijken van de Stasi en van de Oost-Duitse machthebbers komen ruimschoots aan bod en worden op een terughoudende maar daarom niet minder indringende wijze beschreven.
In cursief gedrukte hoofdstukjes wordt door een onbekende een verhaal verteld aan een vrouw met de naam Emma. De spanning wordt daarin fraai opgebouwd.
De lezer ontdekke zelf de verdere details van het indrukwekkende verhaal over het wel en vooral wee van Josta Wolf onder het juk van het misdadige regime in de DDR.
De plot van het boek is ragfijn gecomponeerd rond het keiharde onderwerp. Het slot is zonder meer ontroerend.

Anya Niewierra heeft een zeer vaardige pen. Moeiteloos weet ze met korte kernachtige zinnen in korte hoofdstukken de lezer zeer snel het verhaal in te trekken. En die lezer komt er niet meer uit vóór bladzijde 398. Het verhaal is meeslepend en intrigerend, en bij tijden heftig zonder dat gruwelijkheden al te expliciet worden beschreven. Het tempo van de gebeurtenissen ligt hoog. Uit de beschrijvingen van de vreselijke praktijken van de Stasi blijkt zonneklaar dat de schrijfster veel research heeft gedaan.

Niewierra blijkt nu al zeer veelzijdig in haar schrijverschap. “Vrij uitzicht” en “Het dossier” zijn exponenten van twee totaal verschillende genres binnen de thrillers. Ze laat zien die beide tot in de perfectie te beheersen.
De godfather van de Nederlandse misdaadliteratuur Tomas Ross stak reeds de loftrompet over “Het dossier”. Hij noemt het boek “Een parel binnen de Nederlandstalige misdaadliteratuur.” Dat fraaie compliment kan worden onderschreven en evenzeer worden gemaakt aan het adres van Anya Niewierra zelve.
De eindredactie heeft een paar steekjes laten vallen maar die worden hier met de mantel der liefde bedekt. Het boek is gewoonweg té goed.

“Het dossier” krijgt vijf stralende sterren.