Het raadsel Spinoza roman

Geschreven bij Het raadsel spinoza

Spinoza van Yalom is een indrukwekkend boek, waar ik nog maanden mee bezig ben geweest.
De waarschuwing dat de tweede hoofdpersoon, Rosenberg uit Nazi Duitsland, wat rauw op je dak zou kunnen vallen, vind ik terecht. Toch is het bijzonder hierin, naast de grote tegenstelling, een link te vinden.
Het is goed zoals het is.

Door de romanvorm een nieuwe en aangename manier om kennis te maken met een van de grote filosofen. Dit boek nodigt meteen uit om meer te lezen van deze schrijver en vooral ook over andere filosofen.

Geschreven bij Het raadsel spinoza

Interessant hoe de auteur de levenswandel van Alfred Rosenberg kan koppelen aan die van Baruch Spinoza. Weliswaar niet rechtstreeks, maar toch genoeg om van een link te kunnen spreken.

In dit boek kan de lezer van twee walletjes eten. Enerzijds gunt de auteur de lezer een inkijk in het leven van Spinoza, waarschijnlijk de grootste denker die Nederland ooit heeft voortgebracht, en anderzijds kan de lezer zich inleven in de personage van Alfred Rosenberg, een geobsedeerde anti-semiet/nazi. Afwisselend wordt je ondergedompeld in het Nederland van de 17e eeuw, waarin Spinoza breekt met de joodse traditie, alsook met het geloof in het algemeen, en met het Duitsland van de 20e eeuw, waarin Rosenberg via allerlei kanalen het anti-semitisme probeert te verkondigen.

Spinoza's denken is vandaag de dag meer dan ooit actueel. Dit geeft uiting aan het feit dat hij zijn tijd ver vooruit was, en draagt bij tot het genie dat hij was. Voor dit boek kende ik Spinoza van naam; zeg maar: als een terloops vernoemde filosoof. Sinds dit boek ben ik mij gaan interesseren in deze eenzame filosoof. Het is werkelijk fascinerend om te zien hoe iemand verder kan denken, en zich ook helemaal wijdt aan het denken, dan een normale mens.

Het nazisme was voor mij meer bekend termijn. De persoon van Alfred Rosenberg uitgesloten. Doorheen het verhaal voelde ik medelijden met dit triest personage. Genegeerd door Hitler, vermeden door de nazi-kopstukken en gefrustreerd door zijn pseudo-intellectualisme. Hoe hij zich probeert te handhaven in de NSDAP en hoe hij zichzelf ziet ten aanzien van alle anderen, is als in melk ondergedompelde speculaas.

Een geweldig boek met de filosofie van Spinoza uitgelegd in begrijpelijke taal.
Over de mythes en bijgeloof van veel godsdiensten.
Het bestaan van een hemel is nooit bewezen. De hel op aarde ervaren veel mensen.
Het is belangrijk op de natuur te leren kennen. God en de natuur zijn van dezelfde orde.

Geschreven bij Het raadsel spinoza

Yalom behoort tot mijn geliefde schrijvers. Met name omdat hij zo goed kan beschrijven wat een liefdevolle, humane benadering doet met mensen die in psychische nood verkeren. Daarnaast is Yalom een intelligente denker die eerder bijv Schopenhauer deed herleven en als mens met allerlei eigenheidjes neerzette. Toch zie ik in dit boek over Spionoza ook dat de hoofdstukken die de nazi-jongen en zijn therapeut beschrijven veel helderder zijn en meer boeien dan de hoofdstukken over Spinoza die soms zelfs langdradig zijn. Yalom blijf voor alles een therapeut. Eigenlijk heeft het verhaal over de nazi-idealist het verhaal over Spinoza niet nodig. En Spinoza kan hier en daar wat nuance gebruiken. Wat bijvoorbeeld van zijn mystieke kant? Daar blijft niet veel van over. Evengoed een boek dat je niet wilt dichtslaan tot de laatste bladzij!

Van begin tot eind pakkend. De theorie van de jood Spinoza in romanvorm neergezet tegen de achtergrond van de zoektocht van een bewonderaar van Hitler. Dat maakt de theorie van Spinoza zeer helder en waar.

Spinoza is wellicht voor veel meer mensen een raadsel dan enkel voor de personages in dit boek. Spinoza was een grote denker, filosoof met ingewikkelde gedachtes en is vooral een mysterie voor de generaties na hem. Hoe prachtig is het dat zijn vrienden zijn wensen eerden en alles wat hij niet wilde publiceren hebben verwijderd? (Hoe anders is dat nu in onze tijd waarbij iedereen geld int en interviews geeft of foto's verkoopt van bekende vrienden?). Helaas betekent dat wel dat het boek van Yalom eigenlijk één groot verzinsel is. Want hoe zag het leven van Spinoza er uit? Wat betekent het als je gemeenschap je in de ban doet? Desondanks voelt het verhaal niet als onwaar. Het zou zo gebeurd kunnen zijn, dat weten we niet. Bij veel verhalen stoort me dat meestal. Als het zo had kunnen zijn en dat ook uit het verhaal blijkt... Wellicht brengt Yalom het zo stellig dat het geloofwaardig overkomt.

Mooi is ook de verbondenheid van de verhalen van Spinoza en de Nazi's, laatstgenoemden daar weten we natuurlijk veel meer over. Dus dat verhaal is al gelijk geloofwaardiger. Leert me meteen trouwens ook weer wat over een groot publiek figuur van de nazi's die ik eigenlijk nog niet kende, hoe vreemd ook.

Geen spannend verhaal, maar wel intrigerend en ontzettend jammer dat het afgelopen is.

Geschreven bij Het raadsel Spinoza

Wie Spinoza beter wil leren begrijpen, zal geholpen worden door een toegankelijke wijze, om de context en inhoud van Spinoza's gedachtegoed te doorgronden. Dit boek doet op een speelse wijze een poging daartoe. Het is toegankelijk, waarbij gekozen is voor een romanvorm om in dialogen de materie rondom Spinoza te verduidelijken. De schrijver hinkt op twee gedachten: De ene kant het schrijven van een roman, en aan de andere kant een toelichting te geven op het nalatenschap van Spinoza. Dat leidt er echter toe dat er soms voor een wat tenenkrommende stijl gekozen is dat aan beiden niet altijd recht doet. Toch is het een lezenswaardig boek en prima voor een verkenning over wie / wat is Spinoza. Aardig is dat er een tweede verhaallijn aanwezig is over Alfred Rosenberg (Nazi-ideoloog), waar geprobeerd wordt de relatie te leggen met de invloed die Spinoza had op filosofen na hem.

Geschreven bij Het raadsel Spinoza

Minder dan Nietzsche's tranen, maar wel erg goed

Leuk boek voor een eerste kennismaking met de persoon Spinoza.