Het rode lint

Ik heb dit boek gelezen voor een schoolopdracht. Normaal lees ik niet graag boeken en zeker geen boeken over de oorlog, maar dit boek was prachtig. Als er een tweede boek zou van zijn zou ik het direct lezen.

Lucy Adlington schreef met 'Het rode lint' een hoopvol verhaal over twee vriendinnen die elkaar leerden kennen in Auschwitz-Birkenau. Ella en Rose worden tewerkgesteld in het naai-atelier van dit concentratiekamp en maken prachtige jurken voor de vrouw van de commandant en de aangestelde bewaaksters van het kamp. De gezamenlijke strijd om te overleven verbindt de twee meiden aan elkaar waarbij ze zorg dragen voor elkaars welzijn. De grauwe werkelijkheid van de omgeving waarin ze verkeren is de achtergrond van het verhaal waarin het rode lint, dat Ella van Rose krijgt voor haar verjaardag, een teken van hoop op een betere toekomst vormt.

Ella is de vijftienjarige hoofdpersoon in deze Young Adult. Onverwachts opgepakt op straat en gedeporteerd naar dit kamp probeert ze een baantje te krijgen bij het naai-atelier. Naaien was altijd haar grote hobby en haar droom is om eenmaal een eigen kledingwinkel te hebben. Het is deze droom die haar op de been houdt in het kamp samen met de verhalen van haar vriendin Rose. Het leven is zwaar door honger en ontberingen terwijl ze haar bevoorrechte plaats in het atelier verliest. Wanneer Rose ziek wordt en van haar gescheiden raakt, lijkt de hoop op een nieuwe toekomst ver weg.

'Hoop. Hoop! Rose zei altijd dat ik moest blijven hopen. Maar toen ik naar beneden keek, zag ik dat Rose zelf de hoop had opgegeven. Daar lag het, doordrenkt met water en vuil. Het slappe, rode lint.'

Het rode lint is een aangrijpend verhaal over de Tweede Wereldoorlog, maar wordt nergens zwaar of moeilijk om te lezen. De werkelijkheid van Auschwitz wordt door de schrijfster invoelend beschreven zonder expliciet zaken te benoemen, zoals het moment waarin Ella kennismaakt met de grote 'kampwinkel' ook wel Kanada genoemd door de gevangenen. De duizenden koffers en kledingstukken, die daar per dag uitgezocht worden, staan voor evenzoveel mensen die elke dag aankwamen in het kamp. Het zijn dit soort beschrijvingen waardoor je je als lezer realiseert in wat voor omgeving het verhaal zich afspeelt.

De schrijfster heeft het boek op een originele manier opgebouwd door elk deel weer te geven met een kleur die correspondeert met de kleur van de stoffen waar Ella op dat moment mee werkt. Het rode lint tenslotte houdt het boek bij elkaar en is het symbool voor de hoop, die ook in de donkerste periode van het leven uitzicht geeft op een nieuwe toekomst. Het boek kan voor veel jongeren dienen als een eerste of verdere kennismaking met de Tweede Wereldoorlog, hoewel niet alles even realistisch beschreven is. De schrijfstijl van Lucy Adlington is vrij eenvoudig, zonder kinderlijk te worden, waardoor het verhaal boeiend en meeslepend blijft tot het einde.

Ella rent naar het naaiatelier om hier een goede baan te krijgen, naaien is haar lust en haar leven. Dat heeft ze van haar oma meegekregen. Ze mag jurken gaan naaien voor de vrouwen van de bewakers van het kamp waar ze zit. Ja. Ella is een van de vele gevangenen in het concentratiekamp Auschwitz Birkenau. Door de auteur en Ella Berkenwoud genoemd. De meest verschrikkelijke plaats op aarde. Ella creeert hier haar eigen wereldje met mensen om zich heen die ze dierennamen geeft. Tussen de mooie stoffen vindt ze een klein beetje geluk en vergeet ze alles om zich heen. Ze ontmoet Rose en ze worden vriendinnen. Ze delen alles met elkaar en hebben dezelfde droom, een kledingwinkel beginnen waar ze de mooiste jurken kunnen maken en samen oud kunnen worden. Maar ze zitten in Berkenwoud waar duizenden mensen per dag sterven. Zullen ze het einde van de oorlog wel halen?

Hoe een auteur een boek weet te schrijven over de meest verschrikkelijke plek op aarde. Ella is een streepje, dat verwijst naar haar pak dat ze moet dragen van de Nazi’s. Ze is helemaal alleen tot ze Rose en een paar andere meisjes ontmoet. Zonder in detail te treden over waar ze vandaan komen en waarom en hoe ze in het kamp terecht zijn gekomen proberen ze er op een ontroerende manier het beste van te maken.
Ze worden elke dag voor keuzes gezet die kinderen niet zouden moeten maken.
Het boek bevat zoveel mooie quotes, van de oma van Ella of van Ella en Rose zelf dat ik deze maar bleef opschrijven. Om te bewaren.
Niet alleen het verhaal van Ella en Rose maken indruk maar zelfs de kampbewaarders blijken mensen te zijn die soms ook tot keuzes zijn gedwongen die hun naar het kamp heeft gebracht. In het boek is zelfs ruimt voor liefde.
Het is een boek dat heel mooi is om te lezen, deels fictie, deels non fictie en je ziet niet waar het een begint en het ander eindigt. Een verhaal waar ik nog veel meer over zou willen vertellen en gelukkig kon dat in de Hebban leesclub. Ik raad het iedereen aan om te lezen want ook dit is een verhaal dat vertelt moet worden .

Ella en Rose werken in het Hogere naaiatelier in Berkenwoud (Auschwitz-Birkenau). Ella is coupeuse, ze heeft van haar oma prachtige kleding leren ontwerpen en naaien. Rose kan heel fijntjes borduren. Samen met een groepje andere gevangenen moeten de meisjes kleding maken voor de vrouwen en kinderen van hooggeplaatste nazi’s. Een van hun vast klanten is Madam H. (Hedwig Höss) de vrouw van de beruchte Rudolf.
Het rode lint is een Young Adult boek. Door het eenvoudige taalgebruik en de voorzichtige beschrijvingen van alle gruwelijkheden in het kamp leest het verhaal erg prettig. Ook voor mij als volwassenen was ik het boek erg boeiend. Ik hoop dat de schrijfster met haar verhaal de interesse van jongeren voor WOII wekt. Verder denk ik dat dit verhaal in deze coronatijd ook bemoedigend kan werken. Toekomstdromen en vriendschap hielpen de meisjes door een moeilijke periode heen.

De Amerikaanse Lucy Adlington combineert met dit boek haar drie grote passies; schijven, geschiedenis en kleding. Naast auteur is Adlington een enthousiaste verzamelaar van antieke kostuums. Adlington schreef 5 boeken over modegeschiedenis en geeft lezingen over mode. Ze schreef ook nog 7 andere historische romans, 5 daarvan gaan over de Tweede Wereldoorlog; een periode in de geschiedenis waarin ze erg geïnteresseerd is.

Rose heeft uit het warenhuis (de barakken waar de inhoud van de koffers van de gevangenen gesorteerd worden) een rode zijde lint gestolen. Ze geeft dit cadeau aan haar vriendin Ella. De meisjes doen elkaar een belofte; na de oorlog zullen ze elkaar weerzien in de Stad van Licht (Parijs). Het rode lint zullen ze om een tak de appelboom strikken. Het lint bindt hen voor altijd aan elkaar en staat symbool voor hoop. Het lint loopt ook als een rode draad door het boek. Omdat Ella joods is zie ik in het rode lint een verwijzing naar het Bijbelboek Jozua. Een vrouw redde het leven van twee joodse mannen door hen in haar huis te verbergen en enige tijd later aan een rood koord uit haar huis te laten ontsnappen. Toen de Stad Jericho ingenomen werd, hing de vrouw dit rode koord opnieuw uit haar raam. De hele stad werd vernietigd, maar de levens van de bewoners van het huis met het rode koord werd gespaard. Wanneer je leven aan een zijden draadje langt, kan een rood lint dus levensreddend zijn.

Het boek is opgedeeld in verschillende blokken. Elk blok heeft een kleur als titel. Het eerste blok heeft de titel Groen. Rose en Ella zijn nog groentjes in het naaiatelier. Ze komen er net werken en hebben nog geen idee wat hen te wachten staat. Ook werken de meisjes in dit hoofdstuk aan een groene jurk voor bewaakster Carla. Het tweede deel draagt de titel Geel. Ella maakt een gele jurk voor Madame M, waar Rose prachtige fijne zonnebloemen op borduurt. Het volgende blok heet Grijs. De gruwelijkheden van het kamp worden meer en meer aan de meisjes geopenbaard, de meisjes maken een grijs grauwe tijd door. Grijs is ook de kleur van de kleding waarin Hendrik uit het kamp ontsnapt. In blok Rood krijgt Ella het rode lint van haar vriendin; hun symbool van hoop. Tot slot is er Roze. Met hulp van vele kampbewoners slaagt Ella er in een roze bevrijdingsjurk voor haarzelf te maken.

Er komen veel thema’s voorbij in het boek zoals hoop, oorlog, vriendschap en overleven. Rose en Ella weten de hel van Berkenwoud te overleven door regelmatig aan de werkelijkheid te ontsnappen. Rose kan prachtige verhalen vertellen. Wanneer zij aan het woord is, is er in de barak even geen honger, kou, pijn en verdriet. Wanneer Ella kleding naait, droomt ze van een eigen kledingwinkel. Elk kledingstuk die ze maakt, geeft haar weer nieuwe levenskracht. Haar kracht straalt uit naar de andere kampbewoners. Wanneer Ella een roze bevrijdingsjurk maakt, stelen anderen knopen, stof en draad voor haar. Met het vorderen van de jurk, komt de bevrijding voor alle vrouwen uit de barak steeds dichterbij.