Het zoutpad

Een beetje tegenslag hoort bij het leven, maar zoveel tegenslag als Raynor Winn en haar echtgenoot in korte tijd moesten verwerken, dat klinkt bijna onwaarschijnlijk. Door een naïeve financiële beslissing uit het verleden raken zij al hun geld en hun huis in Wales kwijt, en daarmee hun broodwinning, want dit huis diende ook als B&B waarin zij gasten ontvingen. En precies op dat moment blijkt ook nog eens dat Raynors echtgenoot, Moth, lijdt aan de ziekte CBD, een slopende hersenaandoening. Toch is dit wat er werkelijk gebeurde, want het Zoutpad is geen fictie, maar het waargebeurde verhaal van Raynor en Moth.

Dit klinkt misschien alsof het hierop volgende verhaal een emotionele tearjerker gaat worden, maar niets is minder waar. Op het moment dat de deurwaarders voor de deur staan, en Raynor en Moth (twee vijftigers!) vertwijfeld en bang onder de trap verstopt zitten, valt Raynors oog op een wandelgidsje met de titel Five Hundred Mile Walkies, dat bovenin één van de verhuisdozen ligt. Dit is de routebeschrijving van het South West Coast Path, helemaal langs de kust van Devon en Cornwall. En ja, als je toch op straat komt te staan, en niks meer hebt, dan kan je net zo goed een lange wandeling gaan maken.

Dus gewapend met veel te dunne slaapzakken, een tentje en twee oude rugzakken beginnen de twee te lopen. Wat volgt is enerzijds een beschrijving van de fantastische wilde natuur, de woeste zee, de nachten onder de sterren, en de ontmoetingen met dieren en soms heel bijzondere mensen. De romantiek spat er soms van af, maar de humor vaak ook. Bijvoorbeeld als de twee hun tentje veel te dicht bij de kustlijn hebben neergezet, midden in de nacht overvallen worden door de opkomende vloed en in een noodgreep halfnaakt hun tentje op moeten tillen en over de rotsen moeten verplaatsen. Als je dit leest wil je meteen óók die route gaan lopen, ook al is die pittig en 1014 km lang, en wild gaan kamperen (wat trouwens verboden is daar).

Maar tegelijk gaat het boek óók over serieuzere thema's, zoals ziekte en de naderende dood, dakloosheid en vooroordelen. Moths gezondheid lijkt na enige tijd te verbeteren door het lopen, hoewel hij precies alles doet wat de artsen hem hebben afgeraden. Maar de ziekte gaat natuurlijk niet weg, en het naderende afscheid legt een zware tol op zowel Moth als Taylor. Hierdoor beleven zij hun wandelavontuur des te intenser en lijken kleine gebeurtenissen meteen symbool te staan voor veel grotere zaken.

Wat ik een pijnlijk en confronterend aspect aan het verhaal vond, was de manier waarop Taylor en Moth werden benaderd door andere mensen op het moment dat ze vertelden dat ze dakloos waren. Stoere wandelaars van boven de 50 zijn cool en interessant, maar met daklozen willen mensen niks te maken hebben. Dat wordt geassocieerd met alcoholisme, verslaving en zwakte. Dat moet uit je buurt blijven. Het ene moment ben je de gerespecteerde eigenaar van een B&B met een leuke vriendenkring, en een paar maanden later ben je een paria omdat je je huis kwijt bent.

Ik vond dit een fijn boek om te lezen. Het is niet zomaar een reisverslag, wat bij veel auteurs al snel in een "en toen, en toen"-verhaal ontaardt. Eerder is het een wat merkwaardige combinatie van een reis- en natuurbeschrijving met overpeinzingen over leven en dood en de positie van daklozen in onze maatschappij. Het is hier en daar wat onevenwichtig misschien, en schiet heen en weer tussen drama en komedie, diepgang en wat oppervlakkige weergaven van gesprekken, maar uiteindelijk ga je toch mee in het verhaal, langs de kliffen van Cornwall, hoor je de wind en de golfslag, het krijsen van de vogels, verlies je jezelf met de auteur in de oneindige sterrennachten en begin je zelf ook serieus na te denken over het omgooien van je leven. Zelfs zonder je huis te verliezen.

Dit is het onthutsende verhaal van Raynor en Moth Winn, die over oude wegen naar een nieuw begin zijn gelopen. Ongelooflijk dapper weten ze zich te handhaven, zonder dak boven hun hoofd en met een wekelijkse uitkering van maar £48. Met veel doorzettingsvermogen weten ze zich er doorheen te slaan en schrijft Raynor dit boek. Ondanks hun verliezen en verdriet, lukt het ze om toch hun positiviteit en humor te herwinnen en te bewaren. Tweeëndertig zijn ze samen wanneer ze hun boerderij verliezen, die ze eigenhandig, met bloed, zweet en tranen, van een vervallen ruïne tot een schitterend domein hebben gerenoveerd. Twintig jaar was het hun veilige haven, gelegen in Wales, aan de voet van de bergen. Het realiseren van een B&B gaf hun de mogelijkheid om veel samen te zijn, omdat ze daar een goed inkomen uit konden halen. Doordat Moth van een jeugdvriend de mogelijkheid krijgt om te investeren in een bedrijf dat helaas uiteindelijk failliet gaat, met achterlating van aanzienlijke openstaande schulden, volgt er een langslepende rechtszaak, waar ze al hun spaargeld in moeten stoppen. Wanneer Raynor uiteindelijk met de juiste bewijzen op de proppen komt, krijgen ze nul op het rekest. Het is te laat, de zaak bijna beklonken. Beslaglegging op de boerderij volgt en van de ene op de andere dag zijn ze dakloos en zitten ze zonder inkomen. Het boek 'Five hundred mile Walkies' brengt Raynor op het idee om het 'South West Coast Path' te gaan lopen. Een route van 1014 km langs de zuidkust van Engeland. Haar grote zorg echter is haar man. Bij Moth is een ongeneeslijke ziekte gediagnosticeerd, die hem veel pijn oplevert. Ondanks het advies van de arts om het rustig aan te doen, vertrekken ze. Een rugzak met de belangrijkste dingen, een lichtgewicht tent en de kleding die ze dragen, is alles wat ze mee kunnen nemen, wanneer ze in augustus van start gaan. Het is frappant dat er op twee manieren tegen Raynor en Moth wordt aangekeken tijdens hun voettocht. Wanneer ze vertellen dat ze hun huis hebben verkocht en daardoor aan deze tocht konden beginnen, krijgen ze te horen; 'Wat boffen jullie dat je daar tijd voor hebt', maar wanneer ze echter vertellen dat ze dakloos zijn, omdat ze hun huis zijn kwijtgeraakt slaat de stemming om. Men houdt het praatje kort en distantieert zich snel van 'het stelletje zwervers'. Raynor beschrijft dat ze veel tijd heeft om na te denken, haar eerste gedachte is dat ze niet meer hoeven te werken, een bijkomend voordeel. Ze zijn als een kind zo blij wanneer ze wat ponden winnen in een popquiz, Moth declameert een stuk uit Beowulf en sprokkelt wat geld bij elkaar. Raynor maakt een keer van de drukte gebruik door haar snoepgoed niet af te rekenen. En elke dag weer lopen ze over het pad dat soms maar 30 cm breed is. Met humor, cynisme, een flinke dosis zelfspot en zelfs soms op een sardonisch manier beschrijft Winn over ontmoetingen met andere backpackers onderweg en hoe primaire gevoelens zich kunnen uiten op het moment dat de waterfles leeg is en er niets voorhanden is, maar ook over blijdschap, de verrassing wanneer ze iemand tegenkomen die ze een bed aanbiedt voor de nacht, de mogelijkheid om te douchen en een maaltijd krijgen aangeboden. Blootgesteld aan de elementen, moe, hongerig, vuil en koud, maar vrij. Het is niet zomaar een boek, het is het aangrijpende verhaal van twee mensen die alles verloren, maar nooit de hoop op betere tijden. De schrijfstijl is om van te snoepen, mooie zinnen en heel onverbloemd vertelt ze hun verhaal, hun avontuur. Grandioos weet ze de natuur en wetenswaardigheden over de streek te beschrijven op een manier dat je het gevoel hebt naast hen te lopen. Krachtiger en volhardend komen ze uit de strijd, door hun kracht om niet op te geven, om te ontdekken dat ze alleen materieel bezit waren kwijtgeraakt, maar niet hun liefde en hoop. En dat is een prachtige filosofische en inspirerende gedachte. Ik kan alleen maar grote bewondering hebben voor deze doorzetters die uiteindelijk wisten te overwinnen.

Raynor Winn debuteerde met ‘Het zoutpad’. Sinds ze het South West Coast Path heeft gelopen, is ze langeafstandswandelaar en schrijft ze onder andere over de natuur en wildkamperen. Ze woont in Cornwall met haar man Moth en hun hond Monty.

Raynor Winn en haar man Moth zijn al meer dan dertig jaar samen. Binnen een paar dagen raken ze echter alles kwijt. Door een speculatieschandaal verliezen ze hun oude boerderij in Wales die ze in de loop der tijd hebben opgeknapt en omgebouwd tot een goedlopende B&B, en Moth krijgt te horen dat hij een ernstige ziekte heeft. Ze hebben niets meer over en nog maar weinig tijd. Een impulsief besluit volgt: ze gaan het eeuwenoude South West Coast Path lopen, een pad van duizend kilometer langs de zuidkust van Engeland, weg van alles en iedereen.

‘Het zoutpad’ is het debuut van Raynor Winn. In korte tijd raken zij en haar man Moth alles kwijt en beginnen aan een lange wandeltocht van Minehead naar Poole, het zogeheten South West Coast Path. Met niet meer dan twee rugzakken, een tent en de kleding die ze aanhebben begint hun tocht door het oeroude, verweerde landschap van rotsen, kliffen, zee en lucht. Als zwervers trekken ze rond met maar één doel: overleven en het bereiken van de finish. Winn beschrijft hun reis zo gedetailleerd dat het net is of je met ze mee wandelt. In gedachten hoor je het geluid van de meeuwen en de zee en zie je de omgeving voor je. Zelfs de veranderingen van het weer en de regen beleef je mee. Deze twee mensen sluit je voor altijd in je hart. De auteur weet als geen ander de emoties en het verdriet, die met deze beslissing om het pad te gaan wandelen en hun reis, neer te zetten in haar verhaal. Een verhaal waar je stil van wordt en je hart van breekt. Hoe kan het toch dat een mens ineens alles kwijt is wat hij/zij heeft opgebouwd en waar zoveel herinneringen aan kleven. Tijdens de reis verandert hun tocht in een ware ontdekkingsreis door het één worden met de natuur, het ontmoeten van nieuwe mensen en de moeilijkheden die ze op hun pad tegenkomen maar overwinnen.

‘Het zoutpad’ drukt je weer eens met de neus op de feiten. Niets is voor eeuwig en ineens kan je hele leven omslaan. Bijzonder hoe deze twee mensen zich hier doorheen slaan en uit alles het beste halen. Hoe moeilijk hun pad ook is, ze twijfelen er nooit aan om hun medemensen te helpen. Prachtig ook om te lezen hoe de reis zelfs een helende werking heeft.
Dit debuut is er eentje die je na het openslaan moeilijk weg kunt leggen en waarin je door wilt blijven lezen. Een sterk verhaal dat met kracht en de nodige humor is geschreven.

Ik waardeer dit boek met 4,5*

Raynor Winn en haar man Moth besluiten voor onbepaalde tijd te gaan wandelen langs de zuidwestkust van Engeland op een punt in hun leven waarop een ander waarschijnlijk bij de pakken neer zou zitten. Ze zijn net hun huis kwijtgeraakt en Moth blijkt een ernstige ziekte te hebben. Bovendien zijn Raynor en Moth, van middelbare leeftijd, ongeoefende wandelaars. De tocht is zwaar, ze hebben amper geld (en dus vaak honger), ze doorstaan kou en een brandende zon (waardoor Raynor vaak verbrandt, geld voor zonnebrandcreme is er vanzelfsprekend niet) en voelen zich dan ook vaak ellendig. Desondanks weet Raynor het verhaal ook leuk te maken, met haar gevoel voor humor. Britse ironie: je moet ervan houden en dat doe ik. Door het wandelen blijft de vaart in het verhaal, het echtpaar leert veel over zichzelf en het leven en door de beschrijving van de landschappen kreeg ik zin om ook voor onbepaalde tijd de zuidwestkust van Engeland te verkennen.

Wat een geluk dat ik de proefdruk van de nederlandse vertaling van the salt path mocht lezen. Vanaf de eerste allinea houdt het verhaal mij in de greep. Zonder sentimenteel te zijn raken de woorden van Raynor mij. Je leeft mee, voelt bijna de elementen van de natuur. Je voelt de schaamte en het schuldgevoel. Maar ook word je geraakt door het doorzettingsvermogen, liefde en acceptatie. Ik voel mij bevoorrecht dat ik op deze manier de reis heb mogen meebeleven en mijn eigen lessen eruit haal. Niet voor niets is het boek geplaatst op de shortlist van een prestigeuze prijs: Costa Book award voor beste biografie !

Wat ik goed vind aan dit artikel: goede kwaliteit.

Geschreven bij Het zoutpad

nadenkertje