Ik Was Amerika Winnaar BNG nieuwe literatuurprijs

Dirk, een Nederlandse jongen met een Duitse moeder, besluit net voor de aanvang van de tweede wereldoorlog op zijn negentiende naar Duitsland te gaan. Al snel wordt hij als soldaat in Noord Afrika gestationeerd, waar hij in 1943 gevangen wordt genomen door de Amerikanen. Zij sluiten hem op in een kamp in Virginia. Voor het eerst sinds tijden krijgt hij fatsoenlijk te eten. Na een tijdje wordt hij tewerkgesteld op de katoenboerderij van de familie Love. Dirk en zijn Duitse maten zien daar 'Affen' om hen heen: negers.
Harris, de zwarte tractorchauffeur op diezelfde boerderij, maakt kennis met de 'Prisoners of War'. Al snel ontwikkelt zich een band tussen Dirk en Harris, een vriendschap die tot de dood zal duren.
Peek schrijft "Ik was Amerika" vanuit verschillende perspectieven. Dat doet hij knap. Hij toont de drijfveren van de verschillende personen, waardoor de lezer compassie met ieder van hen krijgt, zelfs met Dirk, de collaborateur die twee mensen heeft vermoord. "Ik was Amerika" is daarmee een ontroerend boek, dat je in een adem uit leest. Gustaaf Peek heeft met zijn derde roman een meesterwerk geleverd.

Geschreven bij Ik was Amerika

In een interview in het NRC vertelt Peek hoe belangrijk stijl is. Vooral bijvoeglijke naamwoorden hebben zijn aandacht: rood en koud mogen wel, mooi en leuk mogen niet. Hij maakt dat waar in “Ik was Amerika”, en hij bewijst daarmee zijn gelijk. Op deze manier wordt hij geen buikspreekpop van de lezer. Dit boek laat de lezer helemaal aan zich zelf over. Er wordt geen gevoel in beschreven, er wordt geen oordeel gegeven. Er gebeuren dingen, en dat wordt glashelder beschreven, niets is vaag in dit boek. Er wordt geen betekenis gegeven, geen diepere zin gevonden: er staat niets tussen lezer en boek. Is er schuld? Is er misdaad? Als dat, lezer, uw vraag is, geeft u dan ook maar zelf het antwoord.
Het resultaat, Peeks Amerika, is hard, onthutsend, kleurrijk, en wonderlijk licht, want in zekere zin gewetenloos. Als de lezer vergelijkingsmateriaal wil hebben, hij kijke naar films als Mississippi Burning; Smoke; Paris, Texas.
Dit is Amerika. Het land van de ongekende mogelijkheden, iedereen krijgt zijn of haar kans. En iedereen speelt de kans helemaal uit, zonder te mauwen over de omstandigheden waarin het spel gespeeld wordt en die de uitslag van het spel bepalen. Zo gaat Dirk terug naar Texas. Hij geeft daarmee gehoor aan de roep van zijn vriend. Maar vooral pakt hij zijn kans weer op. (Na zesendertig jaar een onvruchtbaar huwelijk en een vruchteloos burgermansbestaan beleefd te hebben. Dit staat niet in het boek. Dit is mijn lezersoordeel.) Om uiteindelijk voor altijd langs de kant van de weg te belanden. Maar wel op eigen voorwaarden.
Of de spelers er dus wat mee winnen? Dat is ook weer een vraag van de lezer, en deze mag het antwoord zelf bepalen. Deze lezer zal de statistiek kennen: je kunt inderdaad van krantenjongen miljonair worden. Maar de feiten wijzen uit dat dat maar een enkeling lukt. In ieder geval: in dit boek komt zo’n enkeling niet voor. Dat iedereen zijn kans krijgt wil namelijk niet zeggen dat de kansen gelijk zijn, of zelfs maar rechtvaardig verdeeld. Iedereen gehoorzaamt de eigen geschiedenis, de geschiedenis van de nazi, van de eigenlijk nooit echt bevrijde neger, van de weggelopen pleegdochter en van de thuisloze uit huis geplaatste dochter daarvan, van de nazate van de zuidelijke grondbezittende landadel, van de “white trash”, van de zwarte randjongeren, van iedereen die dacht dat hij Amerika was, makelaar, politieman of oncoloog.
Dit Amerika strekt zich ook uit tot de lezer, de lezer krijgt eveneens een kans die hij helemaal uit kan spelen: het boek is een cirkel. Men kan er overal in beginnen, men kan er willekeurig doorheen, men kan het opnieuw lezen zonder één tel verveeld te raken. Het boek wordt er alleen maar mooier op. Zoals men om een sculptuur heen kan lopen, afstand kan nemen, dichterbij kan stappen, terug kan draaien om zichzelf te voelen leven in de ruimte die de sculptuur definieert. (Overigens, het boek zelf is al zo krinkelend opgebouwd.) De ruimte van “Ik was Amerika” is fascinerend, en deze lezer kan er niet meer buiten.
Weergaloos boek, feilloze stijl, groot schrijver, harde wereld. Excuses voor de bijvoeglijke naamwoorden.

Een prachtig geschreven, intrigerend verhaal. Geen idee dat er naast kampen voor Japanners ook nog kampen in Amerika waren voor Duitse Prisoners of war. Interessant gegeven.
Geweldige karakters die goed beschreven worden. Soms word je als lezer iets te veel aan je lot overgelaten: wie wordt er nu beschreven en in welke periode maar al met al kom je er wel uit en komt alles weer mooi bij elkaar. Die opbouw vind ik tegenwoordig iets teveel terug in boeken denk aan: Paul Auster en Arthur Japin.
Maar dit verhaal met zijn karakters is zo boeiend en goed beschreven dat ik het zeker nog een keer zal lezen.

Bijzonder door de onderwerpkeuze en door de opbouw.Even wennen wel aan het steeds verschuiven van de tijd , maar dat gaat door de schrijfkunst van de schrijver vrij snel.Geweldig dat er in de nederlandse literatuur tenminste een jonge schrijver bestaat die niet met navelstaren bezig is.Geweldig verhaal,prachtig beschreven personages! Waarom horen we niet meer van Gustaaf Peek of heb ik niet opgelet? Dan ga ik nu dus ander werk van hem zoeken.

Wat een geweldig boek. Het verhaal wordt weerggeven vanuit het gezichtpunt van veschillende personages. Het duurt soms even voordat je het verband ziet, maar het zit allemaal prachig in elkaar. En zoals het hoort; niet alles tot in detail uitleggen maar de fantasie van de lezer prikkelen.
De personen uit het boek zullen je altijd bijblijven. Je voelt het lot vande zwarten in die tijd en nieuw was voor mij dat de Duitsers in de VS in kampen gevangen hebben gezeten. De hoofpersonen worden met diepgang en mededogen neergezet. Het is ook nog eens een zeer ontroerend verhaal. Een boek dat je niet mag missen.

Geschreven bij Ik was Amerika

fantastisch boek dat je, ondanks het ongeloofwaardige verhaal, meesleept van begin tot eind. Je weet dat aan het eind alles op zijn plek zal vallen, maar zo magnifiek... Knap gedaan. Prachtig verhaal. Volstrekt onder de indruk. Dis is er weer zo één, dat als je hem uit hebt, je even leespauze inlast.

Geschreven bij Ik was Amerika

op een zeer speciale wijze een bijzonder verhaal neergezet

Geschreven bij Ik was Amerika

Dit boek heeft mij geraakt. De vertelwijze is zo dat er steeds een beetje aan verbeelding over wordt gelaten, daardoor krijgt het verhaal voor mij een extra dimensie. De verschillende verhaallijnen komen heel mooi samen. Een prachtig en ontroerend boek!

Geschreven bij Ik was Amerika

Als je van een literair boek houdt, moet je dit niet lezen.
Ik erger me zo aan de beroerde stijl dat ik niet weet of ik het boek ga uitlezen. Waarschijnlijk niet.
Over de inhoud, die behoorlijk ingewikkeld (om niet te zeggen verwarrend) is, kan ik nog niet veel zeggen.
Het gegeven is beslist interessant, maar ik zou dit dan wel interessanter opgeschreven willen zien.