Leegte lacht Gedichten

Oosterhoff is een soort Hermes Trismegistus, de god der dieven en van de kruispunten, de belazeraar van de alchemisten; hij is een shapeshifter die als in fantasy-romans hele zuivere meisjes benauwenissen bezorgt in hun slaap. Prachtige poëzie leverde dat op, met als voorlopig hoogtepunt zijn vorige bundel “Ware grootte”. Lof was zijn deel, en prijzen prestigieus vielen hem toe.
Op een gegeven moment heb je dan een imago, en even later is dat imago de belofte waaraan iedereen je wenst te houden. Voordat je het weet val je onder de ban van een bezwering waaraan je niet of nauwelijks schuld hebt. En dan beginnen de pogingen om te ontsnappen, ontsnappen aan je zelf. Die indruk kreeg ik toen ik “Leegte lacht” las en herlas. “Ware grootte” was perfect. Ja, en dan, dan moet je verder. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat Oosterhoff in “Leegte lacht” heel erg aan het zoeken is. De leegte kan dan lachen, de leegte is niet òm te lachen.
Ik zie meerdere dichters in deze bundel.
Ten eerste een dichter van kindergedichten. Maar we hebben Joke van Leeuwen, Anne Vegter en Toon Tellegen al om vergelijkbaar rare toeren uit te halen, en dan echt voor kinderen, dus beter. Deze dichter dicht vooral het begin van de bundel.
Ten tweede een politiek correcte geëngageerde dichter. Niets mis mee, behalve als het heel erg zwart-wit is als in een al te simpele western. Sympathiek, zo’n gedicht over de martelsjeik, dat wel.
Ten derde de dichters-dichter: er staan een aantal programmatische, poëticale gedichten in deze bundel. Met hele mooie stukken (de haai die een radio inslikt, het lullig tandenpoetsen, het verdwaald zijn in de anekdotische woning). Maar ik vraag me af of zo’n halve gare anarchist als Oosterhoff nu persé poëticaal moet doen. Juist helemaal niet. Ik zie mij gedwongen om polemisch te worden, om de kwaliteit te redden, niemand heeft baat bij veren in zijn reet als hij nog lang moet zitten. De bespreker in een van onze kwaliteitskranten vindt dat het aapje dat in het eerste gedicht met poep gooit de dichter is. Voorwaar een trouvaille, maar mag ik daar schijt aan hebben?
Pogingen, ontsnappingen, maar net niet. Ik signaleer echo’s van Dixhoorn, Duinker, Krol. Op meerdere momenten blijkt Oosterhoffs verwantschap met die andere anti-poëet: H.H. ter Balkt (“Witte Blues”). En net zo min als deze v.h. Habakuk II de Balker lukt het hem om zijn voorgeslacht te ontkennen. Het is de poging die het gezang maakt, niet het daadwerkelijk vermoorden van je lievelingen.
Ten vierde, eindelijk: Tonnus Oosterhoff! Ongrijpbaar, geen categorie voor te vinden waar hij in gestopt kan worden. Gelukkig nog ruim een derde van de gedichten in deze bundel. Het schitterende “laatst viel ik viel”, de laatste twee strofen van “Dichters stortten zich namens de mensen”, “We gingen vroeg naar bed, kortste nacht, langste dag”. Over de mindere poëzie van Oosterhoff kan ik praten en hele zinnen zeggen, zijn goede gedichten laten me sprakeloos. “Het is zinloos nut te hebben gehad,/zinloos als een strik in het haar.”
Wel weer een hoop lol gehad met deze bundel, “de sinaasappel uit de tijd van Jezus”.