Leven is een kunst Over morele ervaring, deugdethiek en levenskunst

Dat het leven een hele kunst is, beschrijft Paul van Tongeren aan de hand van morele ervaring en deugdenethiek. Een boek wat je bezig zal houden en het je niet gemakkelijk maakt. De levenskunst, als praktisch onderdeel van de filosofie, verdient vandaag de dag meer aandacht dan ooit. Van Tongeren beschrijft hoe we ons kunnen verliezen in de tijd en bepleit rust om het leven te onderzoeken. Zijn bekroonde boek biedt inspirerende intermezzo's, die praktisch en toegankelijk zijn. Maar zijn filosofisch onderzoek over onder anderen Aristoteles en Nietzsche zal alleen de geoefende lezer aantrekken. Hij maakt een mooi overzicht van wat er bij het onderzoek naar het leven komt kijken: Geduld, Liefde, Hoop, Aandacht, Schaamte, Relaties. En al heeft hij het hier niet over, de levenskunst zou in Nederland meer aandacht op scholen mogen krijgen, omdat Van Tongeren heel goed beschrijft wat er 'gemist' kan worden. Een boek om je gedachten te steunen.

In tegenstelling tot de aankondiging dat dit een toegankelijk boek zou zijn, vind ik het boek nogal taaie kost. Zelfs voor een academicus. Die taaiheid wordt m.i. vooral veroorzaakt doordat redenering en verantwoording door elkaar lopen. Het aanvullen van de deugdethiek van Aristoteles met de christelijke is op zichzelf een vondst, al verklaart het tevens de jubel van Dagblad Trouw over dit boek. Ook al kan ik me redelijk vinden in de opgebouwde redenatie van deze visie op het leven als een kunst, het boek laat me wel met een onbevredigd gevoel achter. De vraag: Hoe ga je om met enorme hoeveelheid mensen die niet volgens deze kunst proberen te leven, komt niet echt aan de orde. OK, het boek geeft in beginsel een antwoord, maar de opgave zelf komt te weinig in beeld.

Dit boek geeft een verfrissende blik op een vraag die wij ons allemaal (moeten) stellen; Hoe kunnen wij ons leven de moeite waard maken? Van Tongeren gaat in discussie met de vaandeldragers van de levenskunstfilosofie en plaatst kanttekeningen bij de idealen van onafhankelijkheid en maakbaarheid. Daarmee schetst hij een volledig beeld van het leven, met niet alleen toppen, maar ook dalen. Klassieke denkers zoals Socrates en Aristoteles worden betrokken in zijn argument en krijgen door de insteek van Van Tongeren relevantie voor levensvragen van nu. Het boek bevat interessante, wel doordachte ideeën, maar is desondanks goed leesbaar, verhelderend en bovenal relevant. Aanrader voor wie bezinning zoekt in hectische tijden.

Ik vind het een boeiend boek. Goed beredeneerd.