Liever dier dan mens een overlevingsverhaal

Het boek leest lekker weg én graaft veel dieper dan bijv. Geert Mak. Een aanrader voor wie dacht alles wel te weten over WO II. En passant is schijnbaar losjes de literaire kracht van het boek groot. Dit boek is een ontdekking!

Prachtig boek, vol historische beschrijvingen van het leven van de hoofdpersoon, Mala. Hierdoor word je meegenomen in de geschiedenis aan de hand van haar persoonlijke, moeizame, geniale, pijnlijke en soms geestige reis. Geert Mak, maar dan persoonlijk.

Met in je achterhoofd de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog en het leed dat we kennen van wat mensen is aangedaan, denk je dat dit het zoveelste boek zal zijn over de oorlog. Eén als zovelen. Er is immers al veel over geschreven. Maar niets is minder waar. Pieter van Os, in het dagelijks leven journalist voor NRC, schreef dit boek op bijna journalistieke wijze, het laat zich lezen als een documentaire. Het gaat over het leven van Mala Rivka Kizel, tegenwoordig Marilka Shlafer geheten. Het boek is echter niet alleen het verhaal van Mala, maar ook van vele andere Joden. Uit het beeld wat de auteur schetst van de Joodse gemeenschap voor, tijdens en na de oorlog, blijkt dat er terdege research is geweest. Ook de historische feiten uit de geschiedenis van Polen en Duitsland die hij veelvuldig aanhaalt en uitgebreid beschrijft zijn een waardevolle aanvulling.

De rode draad die ons door het boek voert is het leven van Holocaust overlevende Mala Rivka Kizel, een orthodoxe, chassidische Joodse vrouw, geboren in Polen. Hoe zij tijdens de oorlog haar jeugd verloor.

Mala is nog kind als de oorlog uitbreekt en het gevaar aan alle kanten uitbreekt voor de Joodse bevolking, maar heeft ‘het geluk’ te overleven. Een leven in barre oorlogsjaren doorspekt met verdriet, maar ook vol moed. Met gevaar voor eigen leven liep Mala als kind tientallen malen de smokkelroute vanuit het getto in Warschau om anderen te helpen. Haar angst bepaalde een groot deel van haar handelen tijdens de oorlog. Later ontsnapte ze en dook op verschillende plekken onder. Mala’s afkomst zou onherroepelijk haar dood betekenen als ze verraden zou worden in het door Nazi’s bezette Polen. Ze nam de naam Anni Gmitruk aan, en hield iedereen voor dat ze een Volks Deutsche was. Ze werd opgenomen in een fanatiek Nazi gezin die haar opvoedden als eigen kind en nooit hebben geweten dat ze een orthodoxe Joodse achtergrond had. Ze had daardoor ‘naar oorlogse begrippen’ een redelijk goed leven. Na de bevrijding huwt ze Nathan Shlafer, die ze aan het einde van de oorlog heeft leren kennen en vertrekt Mala met haar man naar Israël. Ze mag eindelijk weer Joods zijn. Mala heeft door haar onderkomen in het gezin van de Duitsers tijdens de oorlog echter niet veel mee gekregen van wat er in de achterliggende jaren allemaal in Auschwitz en andere kampen gebeurd. In Israël ontmoet ze mensen die de verschrikkingen van de oorlog in de concentratiekampen overleeft hebben, maar kan door haar eigen ‘veilige’ leven dan maar moeilijk geloven wat er daar is gebeurd. Uiteindelijk komt ze tot het besef dat er wel degelijk twee werkelijkheden naast elkaar bestonden en deelt vanaf dat moment haar eigen verhaal met niemand meer.
Het boek draagt de titel Liever dier dan mens, wat geheel bij het verhaal past. Mala heeft eens gezegd: ‘Dieren stoppen met doden als ze genoeg hebben om te eten……’ En daarmee begrijp ik de titel ook. Een dier is niet bezig met rassenreinheid en het uitsluiten van schepsels. Basisbehoefte is voedsel en het lot van de sterkste. Als een dier niet doodt om te eten dan doet hij dat om zijn leven te redden. Wat Hitler deed is een volk uitsluiten en uitroeien. Er is niets wat je kan zeggen wat dat goedpraat of verklaard. In die context zou ik ook liever een dier zijn. Een dier zal nooit zo beestachtig denken zoals de mens kan.
Tijdens de oorlog zijn er 3 miljoen Poolse Joden gedood. Liever dier dan mens is een boek wat je absoluut nog lang bij zal blijven.

Wat een boek ! Ik kom woorden tekort.
Overlevingsverhaal, .....dacht ik, maar het is veel meer.
Op 2 dagen uitgelezen, ben er ondersteboven van. Wat de schrijver heeft neergezet......1 woord ..... Kunst met de grote K !!!

FENOMENAAL ! Boek van het jaar !

Er zijn al heel veel verhalen verteld over de tweede wereldoorlog, maar evenveel facetten nog onderbelicht. Het ongelooflijke overlevingsverhaal van Mala, zorgvuldig gedocumenteerd door NRC journalist Pieter van Os, neemt ons mee door de ongekende geschiedenis van Polen en haar inwoners voor, tijdens en na de tweede wereldoorlog. Opdat wij nooit vergeten ..

Goed gedocumenteerd, niet sentimenteel.

Een geweldig boek !!!

Aangrijpend boek, in een weekend uitgelezen

Het is een uitstekende combinatie van een goed verteld verhaal met een consentieuze verslaglegging van feiten. Het boeit van begin tot het einde.

Dit boek laat zien hoe de mens is.