Mijn Mata Hari

Mijn Mata Hari is een van de leukste boekjes die ik de laatste tijd gelezen heb. Allereerst is het een prachtige verzameling luchtige, maar zeer informatieve verhalen over het leven van Mata Hari. De verhalen waren eerder in blogvorm te lezen op de site van het Friesch Museum. Ook toen trokken ze al een groot publiek. En dat is geen wonder. Hanneke Boonstra is er in geslaagd om een beeld te schetsen van Mata Hari dat veel dieper gaat dan het gebruikelijke verhaaltje ‘Fries meisje, goedkoop danseresje in Parijs, spion in WO1, vuurpeloton’. Boonstra brengt in een aantal korte verhalen Mata Hari werkelijk tot leven. Na het lezen van alle verhalen begrijp je wat voor vrouw ze was, waarom ze juist die keuzes maakte die haar grote roem brachten, maar ook waarom ze een gemakkelijke prooi was voor de Franse geheime dienst, die wel een spionagesuccesje kon gebruiken. Je krijgt bewondering voor de kracht en het doorzettingsvermogen van Mata Hari en je schudt, samen met de auteur, je wijze hoofd over de stommiteiten die ze begaat. Aan het eind van het boekje begrijp je meer van deze legendarische dame dan na het lezen van dikke naslagwerken. En je begrijpt waarom die legende zoveel mensen heeft geïntrigeerd. Hulde!
Mijn Mata Hari bevat daarnaast ook nog eens de mooiste verzameling foto’s die er van Margaretha Zeller, alias Mata Hari, bestaat. En of dat nog niet genoeg is, het boekje is werkelijk prachtig van vormgeving. Een dikke aanrader!

Op 15 oktober 2017, was het honderd jaar geleden dat de Friese Mata Hari in Vincennes - nabij Parijs - is geëxecuteerd, na een geheim proces waarin ze werd beschuldigd van spionageactiviteiten.
Uit overleveringsverhalen van haar tante is Hanneke Boonstra twintig jaar lang in de veronderstelling geweest dat ze familie zou zijn van Mata Hari. Ze kreeg het gevoel dat er iets niet klopte en samen met haar neef Steven is ze de archieven in Friesland ingedoken, met in haar hoofd de vraag waarom de naam Mata Hari voortleeft.
De uiteindelijke conclusie was dat Mata Hari van veel mensen familie was, behalve van haar. Toch begint Boonstra zich verbonden met haar te voelen en reist naar vele plaatsen waar Mata Hari haar voetstappen heeft achtergelaten. Ze spreekt met deskundigen, tal van schrijvers die over het icoon hebben geschreven, filmmakers en allerlei geïnteresseerden. Het uiteindelijke resultaat is dit fraaie en goed verzorgde boek.
Op 7 augustus 1876 wordt Mata Hari als Margaretha Geertruida Zelle geboren in Leeuwarden.
In 1895 trouwt ze met KNIL-kapitein Rudolph MacLeod en twee jaar later vertrekken ze met hun zoon Norman-John naar Java, waar later hun dochter Non wordt geboren. Norman-John overlijdt daar in 1899.
Het huwelijk strandt na acht jaar en Non blijft bij haar vader wonen, terwijl Zelle berooid naar Parijs vertrekt. In 'La ville lumière' - de lichtstad Parijs - verdient ze haar brood door in een circus en als schildersmodel te werken. Later zal ze haar exotische dansen gaan opvoeren, die haar een van de beroemdste vedettes maken van de Parijse belle époque . Op 13 maart 1905 neemt ze de naam Mata Hari * aan.
Journalisten van over de hele wereld speldt ze steevast een ander verhaal op de mouw. Ze raakt echter verstrikt in haar eigen fantasieën en leugentjes over onder andere haar adellijke afkomst.
Ze mist haar dochter, maar kan geen afscheid nemen van haar carrière en Parijs. Pas ik 1915 schrijft ze aan Non: ' Lieve Nonnie. Ik verlang erg je eens te zien. Ik heb er altijd zooveel moeite voor gedaan, maar het is nooit gelukt. Wil je mij het groote plezier doen me te ontmoeten. Dat is het eenige dat ik van je verlang.’
Helaas zal het er nooit meer van komen.
Vele minnaars passeren de revue, maar voor Mata Hari gaat het in 1917 gruwelijk mis. Ze wordt verdacht van spionage voor de Duitsers, aangehouden en in een donkere, vieze cel gegooid.
Wat volgt is een proces waarna de krijgsraad haar de doodstraf oplegt.
Bij Lourens Oldersma vindt de auteur een collectie foto's ** en 21 brieven ***, geschreven door Margaretha Zelle in de periode 1903-1904. Uit dezelfde periode zijn er ook brieven die betrekking hebben op de relatie tussen Mata Hari en haar man. Dit alles stamt uit de periode ná de scheiding van tafel en bed in 1902 en vóór haar vertrek naar Parijs.
Het zijn de foto's die Mata Hari laten beseffen dat ze voordeel kan halen uit haar uiterlijk.
Wat voor de auteur eens is begonnen met een familieverhaal is uiteindelijk een prachtig boek geworden over een van de meest tot de verbeelding sprekende mythes van een icoon uit Friesland. Rijk geïllustreerd met prachtige foto's, ook in kleur. Voor- en achterin zijn plattegronden te vinden van Leeuwarden en Parijs met verwijzingen naar de plaatsen die Mata Hari tijdens haar leven heeft bezocht. Boonstra is in haar voetsporen getreden en heeft haar leven in kaart gebracht. Ze heeft met vele mensen gesproken die op de een of andere manier betrokken zijn bij Mata Hari en ze is er in geslaagd om een heel compleet plaatje van haar te creëren in tekst en beeld.

Voor mensen die graag meer van Mata Hari willen weten

Als je alles wilt weten over Mata Hari staat dat
in dit boek

Goed geschreven met mooie foto's

De tekst van dit boekje geeft de belangrijke sleutelmomenten uit Mata Hari's leven lang niet altijd zuiver weer.

Eén voorbeeld hiervan, uit meerdere: op bladzijde 9 vertelt schrijfster Boonstra dat MH's echtgenoot na hun echtscheiding geen alimentatie wilde betalen. Dat is historisch juist, maar Boonstra vertelt er niet bij dat deze man met zijn verzuim kon wegkomen. Volgens de toenmalige Nederlandse wet kon je geen juridisch beslag laten leggen op het pensioen van een officier van het Koninklijk Nederlandsch Indisch Leger (KNIL).

Boonstra's gebrekkige historische weergaven zijn jammer, want over haar speurzin en -ijver valt zeker iets positiefs te zeggen. Ook de illustraties uit haar boek zijn, met dank aan het Fries Museum, van een prima kwaliteit.