Mismatch

‘Onze supermarkten puilen uit van calorierijk voedsel vol suikers en vet. Onze smaakvoorkeur naar vet en zoet stamt uit ons biologische verleden, toen het vergaren van calorieën een overlevingsmechanisme was voor slechte tijden. Tegenwoordig zijn er geen slechte tijden meer, en daarom is obesitas inmiddels gezondheidsvijand nummer één.’ Onze hersenen zijn voor een belangrijk deel nog net zo geprogrammeerd als die van onze prehistorische voorouders. Toch ziet de moderne omgeving er heel anders uit. Het gevolg is ‘mismatch’. Mismatch verklaart waarom er zoveel mensen rondlopen met rugklachten, hart- en vaatziekten, diabetes en overgewicht, depressies en burn-outs. Maar de invloed van mismatch reikt veel verder dan onze gezondheid. Ook in ons liefdesleven, opvoeding, politiek, werk, geloof en milieu komt het veelvuldig voor, zonder dat we ons ervan bewust zijn. In dit fascinerende populair-wetenschappelijke boek laten Ronald Giphart en Mark van Vugt zien hoe mismatch ons beïnvloedt en hoe we er in het dagelijks leven beter mee om kunnen gaan. Ronald Giphart (1965) schreef bestsellers als Ik ook van jou, Phileine zegt sorry, Ik omhels je met duizend armen, Troost en Harem. Hij is al jaren vaste columnist van het populair-wetenschappelijke blad KIJK en ook schreef hij Ten liefde!, over de wetenschap van de liefde. Mark van Vugt (1967) is professor in de Evolutionaire Psychologie aan de de VU en onderzoeker aan de Universiteit van Oxford. Hij schrijft ook voor Management Team en de Volkskrant en publiceerde eerder De natuurlijke leider en Gezag. Fragment: Status, salaris en seks Onze psychologie is gericht op het verwerven van een aantrekkelijke partner om daarmee de liefde bedrijven. Dat vergroot de kans op nageslacht. Door een koppeling te leggen tussen krijgen van nageslacht (is belangrijk) en seks (is fijn) heeft de evolutie een mooie oplossing gevonden en hoeven we er niet over na te denken of we al dan niet kinderen willen. Dat gaat vanzelf. Mannen en tegenwoordig ook vrouwen krijgen een aantrekkelijke status door inkomen en macht te veroveren. In de huidige samenleving is ‘lang studeren’ een belangrijke manier om geld en macht te verkrijgen. Een langdurige studie leidt er vaak toe dat partnerkeuze wordt uitgesteld, en daarmee mee ook het krijgen van kinderen. Dat kan ertoe leiden dat hoogopgeleide mensen hun verworven status, inkomen, en macht niet meer kunnen omzetten in reproductief succes. Een puur voorbeeld van mismatch, want door het krijgen van kinderen uit te stellen en onderschikt te maken aan opleiding en carrière zou hun genetische erflijn weleens dood kunnen lopen. Wat nu in westerse samenlevingen speelt is dat mensen niet meer kiezen voor veel kinderen, zoals tot voor kort nog gebruikelijk was, maar voor kwaliteit van opvoeding. Opleidingen worden duurder en luxer. In de oertijd kregen mensen twee kinderen vanwege de hardheid van het bestaan, in de huidige tijd krijgen we twee kinderen omdat we laat beginnen met kinderen en ze zo goed mogelijk in de wereld willen zetten. De keuze voor kwaliteit van nageslacht ten opzichte van kwantiteit zou wel eens voorbeeld van een mismatch kunnen zijn. Het is niet gezegd dat nadruk op kwaliteit (betere voeding, betere scholing, vakanties in Azië) ook zal leiden tot meer nageslacht in de volgende generaties, en dat is de enige Darwiniaanse valuta die uiteindelijk telt.

Recensie(s)

Omdat we pas slechts het allerlaatste korte momentje zo leven als we nu leven, zijn we als mensen niet goed aangepast aan onze omgeving van nu. Want in het overgrote eerste deel van onze evolutie zijn we geselecteerd op kenmerken waar we nu minder aan hebben. Dat is de stelling van dit boek, geschreven door hoogleraar Evolutionaire Psychologie Van Vugt en schrijver Giphart. De hoogleraar bracht de ideeën aan, de schrijver de prettige zinnen en grappige associaties. Het levert een vlot leesbaar boek op. Over het feit dat we het blijkbaar juist ontzettend goed doen, gezien de exponentiële populatiegroei en hoge levensverwachting, stapt het boek snel heen. De vele anekdotes over hoe het juist allemaal lastig is, zijn dan ook veel amusanter. Bijvoorbeeld over hoe mismatch kan verklaren waarom Mark Rutte noch Angela Merkel kinderen hebben, terwijl ze toch de risico's dragen van leiderschap. Of waarom mismatch zorgt voor hartaanvallen tijdens het kijken naar voetbal op televisie. Zeer leesbare populaire evolutiebiologie voor een breed publiek.

Dr. ir. P.C. Luttikhuizen