Omgaan met sociale complexiteit professionals in het sociale domein

Het zijn roerige tijden voor maatschappelijk werkers, pedagogische medewerkers, jeugdzorgwerkers, opbouwwerkers, en allen die werkzaam zijn binnen het domein van zorg en welzijn. De decentralisatie en transformatie van het sociale domein wordt ook wel omschreven als de grootste verandering sinds het ontstaan van de verzorgingsstaat. Dat vraagt natuurlijk om een herdefiniëring en herpositionering van al deze verschillende beroepen, tegenwoordig samengevat onder de term: sociaal werk. (De oude term ‘welzijnswerkers’ was enerzijds te beladen en dekt anderzijds de landing niet omdat de transformatie ook opgaat voor het domein van de langdurige zorg) Het betekent ook dat we een nieuwe mens- en maatschappijvisie nodig hebben waar de sociale werkers het in grote lijnen over eens moeten worden.
Dit is precies wat Van Ewijk beoogt met zijn boek ‘Omgaan met sociale complexiteit’. Een niet gering opdracht die hij zichzelf hier stelt. Voor die poging en moed om daar nu al mee te komen verdient hij respect. Maar de hamvraag is; slaagt hij in zijn opzet?
Ja, daar slaagt hij grotendeels in. Het is een gedegen analyse van hoe de sociale werker van nu om moet gaan met de kwetsbare burger en hoe de idealen van Welzijn Nieuwe Stijl er in de praktijk zouden kunnen uitzien.
Een grote omissie in het boek is echter dat een politiek statement over de organisatie van zorg en welzijn in Nederland ontbreekt, welke zoals we weten gefundeerd is op het vrije marktprincipe. Een markt die vooral op het gebied van zorg en welzijn ten onder dreigt te gaan aan de perverse prikkels en die dientengevolge leidt tot enorme ethische dilemma’s voor sociale professionals. Op de vrije markt geldt geen moraal, maar geldt de norm van de winst en dient de concurrentiepositie, ook als het ten koste gaat van de kwaliteit van de hulpverlening veilig gesteld te worden. Een analyse en herdefiniëring van het sociale werk kan daarom niet zonder een politieke stellingname over wat de rol en functie van de staat in de zorg voor de kwetsbaren zou moeten zijn en hoe deze georganiseerd zou moeten worden. Hoe complex deze analyse ook is.

Verzorgingsstaat is naar participatie maatschappij gegaan. Men verwacht meer initiatief van de burger. Het is meer een maatschappij van zelfredzaamheid en autonomie individualisme en eigen verantwoordelijkheid. Steeds meer groepen vallen tussen wal en schip zoals kwetsbare groepen in de samenleving. De wachtlijst voor complexe zorg en eerste lijnszorg en zorgzwaarte pakket. Het is een stuk ingewikkelder geworden. Er is minder solidariteit dan voorheen waardoor sommige f=groepen zich buitengesloten voelen. Het lijkt niet meer vanzelfsprekend meer dat je je zelf kunt zijn en er bij hoort hoorde je iemand van het Leger des Heils zeggen,. De polarisatie en groeiende ongelijkheid zwart, wit, arm, rijk, ziek ,gezond, jong, oud, hoger opgeleid, en lager opgeleid. Het lijkt nu niet meer zo vanzelfsprekend dat je er bij hoort.

Mooie historische beschrijving, prettig leesbaar en vernieuwende inzichten.