Pelgrim langs Tinker Creek

Pelgrim langs Tinker Creek door Annie Dillard

Kort gezegd is dit het verhaal van Dillard die op 26-jarige leeftijd (in 1971) een jaar lang in een vallei woont waardoor de rivier Tinker Creek stroomt. En dat is heel kort.

Dit met de Pulitzer Prijs bekroonde boek is veel meer dan dat. Ik ben blij dat het door de stijgende aandacht voor natuurklassiekers eindelijk in het Nederlands vertaald is. Wat voor mij een extra pluspunt is dat het een boek is van een vrouw, wat dan weer iets is dat Dillard zelf liever niet had verteld (zij wou het boek uitbrengen onder een mannelijk pseudoniem.) Ergens heeft ze gelijk, in haar verslag doet haar geslacht er totaal niet toe.

Pelgrim langs Tinker Creek leest als een onregelmatig bijgehouden dagboek (de omslag heeft ook iets van een dagboek; mooi) maar is daarnaast ook een verzameling essays (volgens Dillard is dat niet zo), het bevat pure poëzie en staat boordevol wetenschappelijke feiten en weetjes. Dat maakt dit boek niet altijd even vlot leesbaar maar elke zin, elke letter is zo boeiend dat je het trage leestempo er voor over hebt. Thoreau is nooit ver weg maar Dillard heeft een eigen stem. Een stem die jong, enthousiast, druk en wijs is.

Het boek begint met oog voor de schoonheid en complexiteit van de schepping; Dillard ziet wat wij niet zien omdat we er nooit de tijd voor nemen. Gaandeweg, als ze langer in de natuur vertoeft gaat ze zelfs, letterlijk, nog meer zien. Het ‘enige’ wat daar voor nodig is tijd, geduld en het afleggen van de eigen persoonlijkheid. Annie is op de duur meer zenboeddhist dan menig getraind yogi. Ik las pagina na pagina met een krop in de keel, vol verbazing over de schoonheid en de complexiteit van een wereld waar ik nooit genoeg van krijg. Door haar kennis en belezenheid maakt ze alles nog boeiender en wonderbaarlijker.

Ik heb zinnen, halve pagina’s onderlijnd. Omdat ze zo boeiend, grappig of onaards mooi waren.
Waar ze begint met de complexiteit en de willekeurigheid van de schepping eindigt ze met de complexiteit en de willekeurigheid van de dood. Als je met haar ogen kijkt is de aarde een massagraf waar continu geboren en gestorven wordt, waar eten en gegeten worden scheering en inslag zijn. Soms is dat gruwelijk om te lezen. Maar nooit niet interessant.

‘De club van 27’ zou nooit zo uitgebreid zijn als we allemaal op ons 26ste een jaar zouden doorbrengen zoals Annie Dillard deed. Als je zo intens hebt geleefd, gekeken, beleefd dan ben je nooit meer dezelfde. Dan is je ziel geraakt en je hart gevuld met schoonheid (en ok, ook wreedheid) op een manier die maakt dat vanaf dan alles zin heeft. Omdat wij gewoon een deel zijn van het geheel, en dat is ok.

Voor mij is dit boek een uitnodiging om meer naar buiten te gaan, stil te staan (stil te zitten) en te kijken, écht te zien.

Annie Dillard (1945) is zesentwintig wanneer ze een jaar lang in het Amerikaanse Virginia woont, in een vallei waar de Tinker Creek doorheen stroomt. Een schat aan natuurboeken en wetenschappelijke naslagwerken is voor haar een bron van inspiratie. Haar dagboeken waren de aanzet voor het schrijven van Pelgrim langs Tinker Creek, welke verscheen in 1974 en een jaar later beloond werd met de Pulitzer Price. Dit boek is als het ware een reisjournaal over een jaarlang slenteren langs de oevers van de kreek. Gedurende haar pelgrimage heeft ze alle zintuigen op scherp staan en door haar verhaal te lezen maakt ze de lezer deelgenoot van alles wat ze ziet, hoort, ruikt, voelt en proeft, wanneer ze alle vier de seizoenen letterlijk doorloopt.

Dillard vertelt dat ze religieus is opgevoed en vertelt over haar zoeken naar de Schepper en hoewel ze het er niet te dik bovenop legt, geeft ze hierdoor wel meer diepte aan wat ze schrijft, omdat ze haar eigen ideeën blootgeeft. Niet om de lezer te zien als parochie om voor te preken, maar contemplatief en op zekere manier ook meditatief. Haar kennis van de Koran, literatuur, het leven van de Eskimo's en diverse citaten verrijken haar teksten. Ze stelt zichzelf voortdurend filosofische vragen en is op zoek naar antwoorden over de natuur, het universum en het sterrenstelsel op micro-, meso-, en macroniveau.

Tijdens haar wandelingen langs de kreek is ze bijzonder opmerkzaam en met een natuurlijke nieuwsgierigheid neemt ruim de tijd om alles wat ze ziet in zich op te nemen en te mijmeren. Ze beschrijft hoe ze, haast oneindig geduldig, een muskusrat bestudeert die zich manifesteert in zijn natuurlijke habitat. Consciëntieus en met veel eruditie beschrijft ze hoe ze de mysteries van wat leeft en beweegt aan het determineren is, waarbij ze regelmatig verwijst naar de literatuur en wetenschap.

Haar schrijfstijl wisselt voortdurend tussen poëtisch, lyrisch, romantisch en wetenschappelijk, met een invoelbare en inspirerende passie. Toch is niet alles wat ze schrijft alleen maar mooi, want ook de onbarmhartige grillen, de afgrijselijke, smerige, wrede, parasitaire trekjes van moeder natuur komen aan bod. Steeds verlegt ze haar blikveld en richt ze zich op iets anders.

Gelukkig weet ze ook vele prachtige wonderen van de natuur te beschrijven, zoals de kleurrijke monarchvlinder die een heerlijk zoete geur verspreidt wanneer het met de vleugels wappert. Ook besteedt ze aandacht aan het fascinerende verschijnsel mimicry, wat inhoudt dat er dieren zijn die hun natuurlijke vijand misleiden door zich camoufleren met het uiterlijk van een planten of andere dierensoorten. Denk hierbij aan de wandelende tak, rupsen die op takjes lijken, of een ongevaarlijke soort die een gevaarlijk of giftig neefje nabootst en er op die manier voor zorgt om geen gemakkelijke prooi te zijn.

Over dit boek kun je onmogelijk uitgepraat raken. Het is zo´n rijk boek over zoveel rijkdom die de natuur te bieden heeft aan wie zich bewust is van al wat ons omringt. Dillards weet te ontroeren met haar woorden, haar gedetailleerde beschrijvingen lieten me niet los en in sommige passages zijn ze bedwelmend en louterend. Vanzelfsprekend zullen niet alle 304 bladzijden even levendig zijn voor iedere lezer, doordat de auteur af en toe veel feitenkennis aan het spuien is, maar het maakt duidelijk dat de mens zich nederig zou moeten voelen over het feit dat hij deel mag uitmaken van wat hem voedt, ook op geestelijk niveau.

Laat je meevoeren en verrassen door het mysterie van de kosmos met dit ontroerend mooie en beeldschone boek.