Vandaag koop ik alle kleuren het levensverhaal van een man en zijn psychoses

Het boek ‘Vandaag koop ik alle kleuren’ van Karin Anema biedt een interessante inkijk in de psyche van Twan, een man die in het verleden lange tijd psychotisch is geweest en daar stapje voor stapje op eigen kracht bovenop komt. Het laat op een meeslepende manier zien hoe dun de lijn is tussen ‘normaal’ en ‘waanzin’. Als lezer werd ik – zelfs tijdens zijn psychoses – lang meegezogen in zijn gedachtenwereld. Op het moment dat hij zichzelf als het ware ‘helemaal gek laat worden’ markeerde voor mij heel treffend hoe dun de lijn waanzin-normaal is.
Als je dan kijkt naar wat de huidige maatschappij (steeds meer) van mensen zelf verwacht, nl. het steeds groter appèl op zelfredzaamheid en het inzetten van het sociale netwerk van mensen (inclusief mensen met een psychische stoornis), dan zou het verplicht leesvoer moeten zijn voor politiek en beleidsmakers. Heel duidelijk blijkt nl. uit Twans verhaal hoe bepalend de sociale omgeving is, zowel in constructieve als in destructieve zin.

Twee mensen met een totaal verschillende achtergrond: Karin Anema, schrijfster en globetrotter en Twan, een geïsoleerd levende man met een psychiatrisch verleden, leren elkaar kennen op het ijs. Er ontstaat een voorzichtige vriendschap die in de jaren daarna intensiever wordt. Twan had zich ooit voorgenomen zijn verleden, waarin hij twee maal een psychose kreeg, gedwongen opgenomen werd met de diagnose 'schizofrenie' en lange tijd in een opvanghuis woonde, voor iedereen te verbergen. Maar door het contact met Karin ontstaat bij hem de behoefte zijn verhaal te vertellen. Dit boek is het resultaat van de intensieve samenwerking tussen deze twee mensen. Het verhaal van het gevoelige jongetje dat opgroeide in een groot Brabants gezin, met artistieke talenten, maar dat gaandeweg de grip op zijn leven verliest. In elkaar afwisselende perspectieven, waarin Twan de 'ik' en 'hij' is ontrolt dit leven zich, waarin Twan na jaren in een wachtstand geleefd te hebben werkelijk gaat leven. Door deze verschillende invalshoeken is het mogelijk het verhaal te lezen vanuit de hoofdpersoon en zijn binnenwereld in te gaan. Nooit eerder las ik een indringender beschrijving van wat iemand in een psychose beleeft. Het boek is ook een ode aan de geestelijke veerkracht van de hoofdpersoon. Omdat de behandelwijze in de geestelijke gezondheidszorg en reacties van anderen op een vanzelfsprekende manier aan bod komen, is het boek ook een mooi tijdsbeeld van de afgelopen veertig jaar.
Assia Vermeulen (boekverkoper)

Een bijzonder indringend portret van Twan, die het etiket schizofreen kreeg opgeplakt.
De schrijfster heeft zich zorgvuldig verdiept in zijn persoonlijkheid, mede dankzij de uitgebreide documentatie die Twan zelf heeft bijgehouden en bewaard. Een grote verdienste is dat ze zijn ‘menszijn’ wilde laten uitkomen, wat wonderbaarlijk goed is gelukt. Iedereen zal zich herkennen in de existentiële problemen die Twan in het groot ervaart. Ze geeft hem de woorden om zijn eigen levensverhaal te vertellen, van een jongetje dat bij zijn vader in het slachthuis werkte, via psychoses tot het bijna ongeloofwaardige moment dat hij vrij van medicatie zelfstandig, met een baan, in zijn eigen huis kan gaan wonen. Die chronologische lijn wordt geraffineerd onderbroken door hoofdstukken waarin de ontmoetingen en conversaties tussen hem en de schrijfster worden beschreven. Het gebruik van de tegenwoordige tijd maakt het geheel zeer aangrijpend. Voor Twan was het te boek stellen van zijn verhaal van levensbelang. ‘Als het boek af is, kan ik dood,’ zei hij. Dat hij is gestorven vlak nadat hij de drukproeven had gelezen, maakt het portret nog eens zo indrukwekkend.

Het bijzondere van 'Vandaag koop ik alle kleuren' schuilt voor mij in de meeslepende en gedetailleerde beschrijving van het dagelijkse leven van iemand die gekweld wordt door psychoses. Doordat het verhaal van Twan wordt verteld in de ik-vorm, kruip je als het ware in de huid van de hoofdpersoon, kijk je naar de wereld door zijn ogen en beleef je de reacties op zijn gedrag vanuit zijn visie. En dat maakt het lezen tot een heel intense en verrijkende ervaring.

Vandaag koop ik alle kleuren. Karin Anema

Een boek dat nog dagen na zingt in je hoofd. Het beschrijft het leven van Twan, een man die moedig en met doorzettingsvermogen zijn eigen leven weet te leiden ondanks, of misschien dankzij de bijzondere manier waarop hij denkt en tegen de buitenwereld aankijkt.
Door de onbevangen nieuwsgierigheid van Karin weet zij Twans gedachten zo op papier te zetten dat je ze haast begrijpt en meegezogen wordt met zijn gedachten-kronkels en psychoses. Maar ook de volharding waarmee Twan zijn eigen weg volgt en hoe Karin zijn vertrouwen weet te winnen worden mooi beschreven en laten je niet los.
“”Vandaag koop ik alle kleuren”” maakt dat je weer anders naar mensen gaat kijken en beseft hoe een ieder zijn eigen geschiedenis en behoeften heeft.
Twan blijft zichzelf trouw ondanks zijn kwetsbaarheid. Met doorzettingsvermogen wordt overleven er mogen zijn. En uiteindelijk zelfs zo willen zijn als je bent met je eigen aardigheden en niet anders.
Doordat Karin Twan echt ziet en blijft kijken krijgt hij de kans zich te ont- plooien en misschien zelfs gelukkig te worden. Hij wordt gezien, waardoor zijn leven zin krijgt.
Ongelooflijk dat Twan overlijdt nog voor het boek is uitgekomen! Hij heeft het manuscript nog wel gelezen en hij was er blij mee lezen we in het nawoord.

Een prachtig boek dat makkelijk leest en je tegelijkertijd erg raakt. Het maakt op een mooie, grappige en ontroerende manier duidelijk hoe pijnlijk, eenzaam, maar inspirerend het leven van iemand met een psychiatrische stoornis kan zijn.