Voorbij, voorbij roman

Het is een prachtig boek, vanuit de schrijfster zelf geschreven over de impact van alzheimer op het dagelijkse leven van twee mensen. Het leven staat helemaal op zijn kop, net als bij mijn man en mij. Daardoor komt het boek wel heel dichtbij als je zelf in dezelfde situatie zit. Ik herkende ontzettend veel van de situaties in het boek, en dat deed vaak pijn. Toch heeft het me geholpen om zelf niet hopeloos ongeduldig te worden als je aan het einde van de dag sommige vragen voor de zoveelste keer beantwoord.

Het echtpaar Leo en Judith wordt jaren geleden geconfronteerd met ogenschijnlijk kleine veranderingen in het gedrag van Leo. Het begint met lichte vergeetachtigheid, maar allengs verergeren de symptomen. Het wordt hun duidelijk dat Leo de ziekte van alzheimer heeft, een onomkeerbare aftakeling staat hem (en haar) te wachten. Het boek begint met een scène die tekenend is voor de wanhoop van Judith. Zij wordt besprongen door sombere en zelfs suïcidale gedachten.

Vanaf een periode van lacherige ontkenning van de kant van Leo beschrijft Clairy alias Judith de voortgang van het ziekteproces. Die is even herkenbaar als vreselijk. Het geheugen van Leo wordt gewoonweg stapsgewijs gewist tot het moment dat hij zijn lief niet meer herkent en een gevaar voor zichzelf en zijn omgeving wordt.
Met diepe pijn in het hart van Judith volgt dan opname in een verpleeghuis. Van de beschrijving van de goedbedoelde, maar o zo onhandige en klinische gang van zaken bij een interview met een vrijwilliger van het Alzheimer Centrum en de toewijzing van een casemanager krijgt de lezer alweer een brok in de keel.

“Ze weet nog steeds niet goed wat ze moet antwoorden als iemand haar vraagt hoe het met Leo gaat. Hoe gaat het met iemand die niet meer weet wat zich een minuut geleden afspeelde, die geen concrete herinneringen meer heeft, noch taal om wat zich afspeelt in zijn hoofd, te verwoorden?”

Op een uiterst openhartige manier schrijft Clairy over de wanhoop, radeloosheid en eenzaamheid die regelmatig bezit van haar nemen.

“Eerst maar eens kijken of ze zich aan haar eigen haren uit het moeras weet te trekken.”

Ook de soms onhandige pogingen van haar omgeving om haar te steunen zijn aangrijpend. Het is voor vele mensen kennelijk erg moeilijk zich in te leven in de emotionele achtbaan waarin de mantelzorger van een alzheimerpatiënt zich bevindt. Overigens is dat toevalligerwijs op dit moment ook een actueel maatschappelijk thema.
Het leven van Judith wordt vanaf de opname van Leo bepaald door de regelmaat van haar bezoeken aan hem. En daarbij wordt de voortschrijding van de ziekte steeds pijnlijker duidelijk.

“Dat zijn leven geen zin meer heeft. Niet voor hem. En dat zij de zin van haar leven uitsluitend nog ontleent aan de instandhouding van die zinloosheid.”

Judith krijgt meer en meer sombere gedachten. Als het stadium is aangebroken dat er geen herkenning meer is, gaat Judith oude herinneringen van hen beiden ophalen en vertrekt voor een paar weken naar het bergdorpje Wengen in Zwitserland. In gesprekken ter plaatse komen zware onderwerpen aan de orde.

“Ziehier de essentie van haar bestaan teruggebracht tot één vraag, die blijft resoneren in haar hoofd: voor wie heb ik nog betekenis?”

“Voorbij, voorbij” is een indringend verhaal over de verregaande gevolgen van de ziekte van alzheimer, niet alleen voor de patiënt maar ook voor diens omgeving en in het bijzonder voor de partner. Clairy Polak heeft, het zal niet verbazen, de bedreven pen van een gelouterde journaliste. Het verhaal is indrukwekkend in zijn informatie én in zijn openhartigheid. De lezer die niet bekend is met de impact van alzheimer, zal veel leren en regelmatig moeten slikken. Maar dat laatste geldt evenzeer voor degenen die al wel het nodige over alzheimer weten.
Ofschoon het onwennig aandoet een boek over een onderwerp als dit met sterren te waarderen, is het onontkoombaar: het boek is buitengewoon en krijgt vijf sterren.

Geschreven bij Voorbij, voorbij

Aangrijpend verhaal over een verloren liefde als gevolg van Alzheimer. Triest en mooi tegelijk. Het wordt zo geschreven dat je door wilt lezen, al weet je eigenlijk al hoe het afloopt. Een aanrader.

'Voorbij, voorbij' is de debuutroman van journalist en radiomaker Clairy Polak. Na dertig huwelijksjaren werd het geluk van Clairy en haar man Nico wreed door alzheimer verstoord. Het verhaal is grotendeels uit het leven van Clairy en Nico gegrepen. Om de pijnlijke herinneringen te verzachten maakte Clairy van zichzelf en haar man twee romanfiguren, Leo en Judith.

Een goede vriendin had Judith gevraagd een lijstje met nieuwe levensdoelen te maken. Wat zou Judith willen of juist moeten doen zodra Leo in een verpleeghuis zou komen te wonen? In eerste instantie was Judith hier wat kribbig over geworden; ze wilde Leo nog helemaal niet kwijt. Maar het advies was goed bedoeld. Judith had jaren lang dag en nacht voor Leo gezorgd, ze had geen eigen leven meer. Een lijstje zou houvast geven en voorkomen dat ze in een zwart gat zou komen te vallen. Na enig verzet kwam de lijst er toch. Naast allerlei praktische zaken zoals verhuizen, het testament veranderen en op zoek gaan naar een baan noteerde Judith op plaats nummer vijf het schrijven van een boek.

De titel van het boek is afkomstig uit het gedicht ‘Herinneringen’ van J.C. Bloem. Judith had Leo het boek van Bloem, jaren geleden, als verjaardagscadeau gegeven. Wanneer ze elkaar iets uit hun jeugd vertelde eindige ze steevast met de laatste regel van het gedicht: Voorbij, voorbij, o en voorgoed voorbij! Het boek staat vol mooie en dierbare herinneringen van Leo en Judith. Daarom past deze titel zo goed bij het boek. Judith vertelt in het verhaal wat er allemaal in hun leven zoal voorbij gekomen is en benadrukt dat het fijne leven wat ze samen hadden voorgoed voorbij is.

Als Judith's echtgenoot rond zijn vijfenzestigste wat verstrooit en vergeetachtig wordt, ontkennen beide echtelieden dat er wat aan de hand zou kunnen zijn. Wanneer uiteindelijk de diagnose alzheimer gesteld wordt, beseft Judith dat hun onbezorgde leven voorbij is. Stapje voor stapje wordt Leo’s leefwereld kleiner, maar niet alleen dat van Leo. Ook Judith kan geen kant meer uit en raakt aan huis gebonden. Ze kunnen niet meer naar het theater, een concert of gezellig met vrienden uit eten. Alles waar het stel altijd zo van heeft genoten is voorbij. Van echtgenoot verandert Judith in verzorger en oppas. Met pijn in haar hart laat Judith Leo opnemen in een verpleeghuis. Judith bezoekt haar man bijna dagelijks. Het is voor Judith ondraaglijk dat hij haar nauwelijks meer herkent en niet meer in staat is om te communiceren. Naarmate haar vertrouwen in de zorg van het verpleeghuis toeneemt, nemen Judith's schuldgevoelens af. Voor het eerst sinds 30 jaar gaat Judith zonder Leo op vakantie naar Zwitserland. Ze geniet van de mooie wandelingen, de rust, het lekkere eten en het bezoek aan oude bekenden. Judith durft weer een klein beetje naar de toekomst te kijken; een toekomst zonder haar geliefde Leo.

‘Voorbij voorbij’ is een ontroerend en openhartig verhaal. Naast het verloop van de ziekte en de invloed die alzheimer op zowel de patiënt als zijn mantelzorger heeft, komen er meer interessante thema’s voorbij in het boek, zoals schuldgevoelens, depressiviteit, wanhoop, eenzaamheid en de dood. Judith kampt voortdurend met schuldgevoelens (vooral over het feit dat ze haar geliefde man in een verpleeghuis op moest laten nemen). Wanneer Leo uit huis is voelt Judith zich vreselijk depressief (wat heeft het leven zonder Leo nog voor zin?). Niet alleen het naderende afscheid van Leo houdt Judith bezig, er spelen ook regelmatig zelfmoordgedachtes door haar hoofd. Ook besluit ze voor zichzelf een euthanasieverklaring op te laten stellen, want een leven zoals Leo nu leidt (of lijdt?) dat wil Judith niet. Het boek is geschikt als leesclub boek. Naast discussies over bovenstaande thema’s kun je ook uren praten over verpleeghuizen. Meer: https://www.hebban.nl/spot/boeken-met-een-ster/nieuws/voorbij-voorbij-clairy-polak

Indringend boek over een relatie waarin de partner van de hoofdpersoon Alzheimer krijgt. Het heeft me geraakt wat er dan op de hoofdpersoon afkomt en welke keuzes ze uiteindelijk maakt.

Ik las een interview met de schrijfster in de krant en ben daarna het boek gaan lezen. Wat een mooie roman! Mooi geschreven, en ook heel ontroerend. Clairy Polak raakte me echt met haar verhaal.

Inzichtelijke, autobiografische roman over Polaks (inmiddels overleden) echtgenoot Commijs, hoe alzheimer de laatste jaren van hun huwelijk bezette en de verschillende soorten rouw waar Polak mee te maken kreeg.

Iedereen zou dit boek moeten lezen, om te weten wat een mantelzorger van een Alzheimer-patiënt doormaakt.

Dit boek heeft mij zeer geholpen om ons leven dat in dezelfde omstandigheid verkeerde ,te verwerken.

Als haar echtgenoot alzheimer krijgt, moet Judith aanzien hoe hij langzaam zijn grip op de werkelijkheid, zijn herinneringen en uiteindelijk zijn identiteit verliest. Polak toont ons een liefdesgeschiedenis die zowel universeel als diep persoonlijk is, en weet in schitterende, trefzekere taal te verwoorden wat onuitsprekelijk lijkt. Een fijngevoelige, indrukwekkende roman.