What Money Can't Buy : The Moral Limits of Markets The Moral Limits of Markets

Geschreven bij What Money Can'T Buy

Dit boek is al vaak genoemd en geprezen, maar het valt wel iets tegen. In de eerste plaats is het erg Amerikaans. Ik vraag me bijvoorbeeld af of de al gepubliceerde Nederlandse vertaling (als het tenminste alleen maar een vertaling is) wel zin heeft omdat ik vermoed dat mensen die genoeg over Amerikaanse zaken (zoals baseball) weten om het boek te waarderen ook wel Engels kunnen lezen.
In de tweede plaats is dit een boek van een filosoof en niet van een econoom. Het eerste hoofdstuk gaat over het passeren van wachtrijen zonder de functie van wachtrijen in de economie te beschrijven. In het nu verdwenen communistische stelsel was de wachtrij een belangrijker regelprincipe dan de prijs en dat leidde bijvoorbeeld tot volledige werkgelegenheid. Hetzelfde gold in Disneyland en dat kon je dus als een soort communistische enclave in de USA beschouwen.
Sommige onderwerpen worden niet of heel kort behandeld. De dienstplicht komt niet aan de orde, terwijl het toch een interessant gegeven is of die individueel (zoals bij het remplaçantenstelsel in het 19e-eeuwse Nederland) dan wel collectief (zoals in de meeste Westerse landen in de 21e eeuw) kan worden afgekocht. Prostitutie wordt terloops genoemd, maar andere vormen van betaalde liefde, zoals de verbintenissen met slavinnen of vrouwen uit de kolonie worden niet behandeld.
Het hoofdstuk over de markt van leven en dood gaat wel in op de handel in levensverzekeringen (in Nederland bekend van de firma Easy Life) maar niet op de vaak gemaakte berekeningen over de kosten van het voorkomen van doden.
De stelling dat met het geven van een cadeau altijd waarde verloren gaat wordt niet gekwalificeerd met de resultaten van Europees onderzoek waaruit blijkt dat de ontvanger vooral let op de opoffering die de gever zich getroost heeft.
Volgens de schrijver houden economen zich sinds de jaren 1970 meer en meer bezig met onderwerpen die vroeger buiten hun gezichtsveld lagen en gaat deze ontwikkeling gepaard met een toenemende neiging alles in geld uit te drukken, terwijl tegelijkertijd de verschillen in inkomen toenamen. Aangezien in de jaren daarvoor de inkomensverschillen juist zijn afgenomen zou je aan kunnen nemen dat er bijvoorbeeld in de 19e eeuw juist meer voor geld te koop was, maar dat de economen uit die tijd dat verzwegen. Wat niet in dit boek staat is dat bedrijfseconomen in de jaren 1970 juist geprobeerd hebben allerlei niet-financiële factoren in hun beslissingsmodellen op te nemen door middel van scoring cards.
De schrijver ziet twee bezwaren tegen de neiging om alles in geld uit te drukken: bepaalde zaken worden minder waard als ze te koop zijn en mensen worden bedorven als ze bepaalde waardevolle zaken te koop aanbieden. Dat is juist, maar er is minstens één andere reden, namelijk dat mensen niet altijd aan geldwaarden herinnerd willen worden omdat ze even vrij willen zijn van geldzorgen of van schaamte dat ze zo veel hebben. Een mooi voorbeeld is de skybox. Natuurlijk geeft die een mooie plaats voor veel meer geld dan de normale plaats op de stadiontribune, maar althans in Nederland wordt de plaats in de skybox juist als relatiegeschenk weggegeven omdat daar geen prijskaartje aan hangt zodat iemand het aan kan nemen zonder van corruptie te worden beschuldigd. Al met al een inspirerend boek dat hopelijk zal leiden tot boeken en artikelen die het onderwerp van nog meer kanten belichten.

Michael Sandel is one of the world's greatest economical philosophers. He drive his point home clearly with good examples. He's very patient in his explanations and will engage even non-economic minds.

This book is a must read for everyone. In what money cant buy, Sandel puts the neo lib ideology in perspective. It seems as if everything is for sale as long as there is a demand to it. From avoiding to stand in the queue for a ticket to betting on deaths of people. But as Sandel describes there are moral limits to eveything for sale. Just because something can be bought/sold, does not mean it should

zeer leerrijk