A Line in the Sand Luisterboek Tooltip Luisterboeken beluister je met de bol.com Kobo app. Britain, France and the struggle that shaped the Middle East

Geschreven bij Line In The Sand

De inhoud van dit goedgeschreven boek is door andere recenten reeds beschreven. Wat vooral treft in deze grondige analyse is het imperialistische denken van zowel de Fransen (inclusief de Gaulle) en de Engelsen (inclusief Churchill): alles ging om vaste voet te houden in het Midden Oosten. Dat de lokale arabische bevolking misschien zelf ideeën had in Libanon, Palestina, Syrië of Mesopotamië (later Irak genoemd), etc. deed er eigenlijk niet toe. Sykes/Picot's streep in het zand van Acre aan de kust tot Kirkuk, en wat er daarna gebeurd is alleen te vergelijken met het Berlijnse vedrag dat Afrika opsneed in 1885 (zonder Afrikanen, uiteraard). T.E.Laurence (of Arabia) was en bleef een uitzondering en werd zo blijkt weer totaal niet erkend door de politieke beslissers in GB.
Veel is natuurlijk al bekend, maar het feit dat Barr net toegangkelijke bronnen in Frankrijk en Groot Brittanië heeft ontdekt en gebruikt, o.a. over de financiering door Frankrijk van het anti-Britse terrorisme van de Stern Gang in Palestina (later Israël), is nieuw en laat een wel een zeer koude Realpolitiek van Franse zijde naar boven komen. Waarmee de later beroemde "politique arabe" van de Gaulle minder vastberaden overkomt dan we wellicht vroeger dachten.
Verder zijn de vele bronnen en citaten daaruit met veel kunde in de tekst vervlochten. Leest als een Krimi. En dat was het natuurlijk eigenlijk ook...

Geschreven bij Line In The Sand

James Barr, A Line in the Sand. Britain, France and the Struggle that shaped the Middle-East (Simon & Schuster, London 2011), 454 blz.

Dr. Jan L.G. van Oudheusden

In 1916 kwamen de Britse politicus Mark Sykes en de Franse diplomaat François Georges-Picot namens hun regeringen overeen dat na afloop van de Eerste Wereldoorlog het Arabische deel van het Ottomaanse rijk tussen beide grootmachten zou worden verdeeld. Op de kaart van het Midden-Oosten trokken zij een kaarsrechte lijn, van Acco aan de Middellandse Zee tot Kirkoek in Noord-Irak; ten noorden daarvan (Syrië en Libanon) zou een Franse invloedssfeer gelden, ten zuiden (Mesopotamië) een Britse. De Sykes-Picotovereenkomst staat bekend als een onvervalst staaltje modern imperialisme: het werd geheim gehouden voor de Arabieren, aan wie de Britten tezelfdertijd in hetzelfde gebied een eigen koninkrijk hadden voorgespiegeld.
De historisch geschoolde onderzoeksjournalist James Barr komt op basis van grondige bronnenstudie (o.m. uit tot dusver gesloten archieven) tot duidelijke conclusies. Hij maakt aannemelijk dat de overeenkomst vooral bedoeld was om de verstandhouding tussen Parijs en Londen te redden; beide geallieerde machten wantrouwden elkaars inzet aan het Westfront, dat in 1915-1916 muurvast zat. Frankrijk had daar de zwaarste klappen opgevangen en eiste beloning; vaste voet in de Oriënt, het oude jachtgebied van Franse missiecongregaties. Verder treft ons de onverschilligheid van zowel Sykes als Picot jegens de Arabische bevolking. Door slordigheid in het beheer van zijn geheime brieven met Arabische nationalisten van Picot (als Franse consul in Beiroet) vielen diversen van hen in handen van het Turkse regime, wat hun doodvonnis bezegelde. Sykes ontbrak het ten enenmale aan kennis van de Arabische wereld.
De auteur laat duidelijk de kloof uitkomen tussen de retoriek waarmee de Britten en Fransen in 1920 hun mandaat aanvaardden, en hun werkelijke belangen. Wat Londen betreft gingen die om beheersing van het Suezkanaal en de oliepijplijnen, beide van vitaal belang voor de Royal Navy. De Britten wisten voor de vorming van hun mandaatgebied Irak nog beslag te leggen op de olierijke provincie Mosoel, ten noorden van de Sykes-Picotlijn, en daarnaast het mandaat over Palestina voor zichzelf in de wacht te slepen; Frankrijk ging akkoord, in ruil voor Britse steun voor de Franse annexatie van Elzas-Lotharingen.
In volgende decennia bleven Britten en Fransen elkaar in het Midden-Oosten als rivalen beloeren en bedriegen. Londen wakkerde onrust aan onder de Arabieren in Syrië, en Parijs betaalde later met gelijke munt terug door na 1945 actieve hulp te verlenen aan Joodse terroristengroepen in het roerige Britse mandaatgebied Palestina. Barr is de eerste auteur die dit Franse wapenfeit blootlegt.
Barr hanteert een vaardige pen, zoals hij eerder bewees met zijn boek Setting the Desert on Fire, over Lawrence of Arabia. Met veel oog voor menselijke trekken en tekortkomingen beschrijft hij het machtsspel tussen de hoofdrolspelers, waarin de Arabieren en de Joden slechts pionnen vormden. De geest van de middeleeuwse kruisvaarders was nog niet dood. De woorden die Henri Gouraud, de eerste Franse gouverneur, bij aankomst in Damascus sprak, waren omineus: ‘Saladin, wij zijn weer hier!’

Geschreven bij Line In The Sand

Barr beschrijft in dit boek hoe de koloniale ambities van Frankrijk en het VK het moderne Midden-Oosten hebben geschapen.

Barr start met het Sykes-Picot verdrag en gaat dan door naar de rest van de Eerste Wereldoorlog, de mandaten, de Tweede Wereldoorlog en tot slot, de stichting van Israël.

Barr onderbouwt zijn thesis goed. Hij laat duidelijk zien hoe koloniale visies op het Midden-Oosten het beleid beïnvloedde en hoe Frankrijk en het VK hiermee omgingen wanneer hun doelstellingen niet verenigbaar waren met elkaar, en hoe ze elkaar dwarsboomden door lokale partijen te steunen of aan te sturen waar zover mogelijk.

Echter, hier moeten wel 3 punten bij worden gemaakt. Allereerst focust Barr vrijwel uitsluitend op de regio van Irak, Syrië, Libanon, (Trans)jordanië en Palestina, wat een zeer nauwe definitie van het Midden-Oosten is. Egypte, het Arabisch schiereiland, Turkije en Iran komen bijna niet aan bod. Egypte bijvoorbeeld komt enkel aan bod als de uitvalsbasis van de Britten.
Ten tweede, door enkel op de partijen te focussen die steun ontvingen van het VK en Frankrijk, geeft Barr een vertekend beeld over hoe belangrijk die partijen waren. Over de stichting van bijv. Israël heeft Barr het uitsluitend over de Stern Gang en de Irgun, want deze werden door Frankrijk gesteund. Hierdoor lijkt het alsof het dat door de acties van deze twee partijen Israël was gesticht, wat een incompleet beeld is. Dit kan worden verdedigd op de grond van dat Barr dat niet probeert te doen - hij focust immers enkel op de rol van de koloniale machten, niet wat daar buiten valt. Zolang je dus maar in gedachten houd dat dit niet een "complete" geschiedenis is, valt dit te excuseren.

Ten derde gebruikt Barr vrijwel uitsluitend Britse, Franse en Israëlische bronnen. Arabische bronnen zijn nauwelijks aanwezig in zijn bronvermelding, dus de visie van lokale partners op beleid blijft onderbelicht.

Desalniettemin is dit een goed boek over de geschiedenis van het Midden-Oosten in de eerste helft van de twintigste eeuw, en kan ik het aanraden voor ieder die hierin een interesse heeft. Barr is een goede schrijver, en zijn gebruik van quotes maakt het erg makkelijk leesbaar.

Geschreven bij Line In The Sand

Een heel goed boek. Inhoudelijk zeer sterk met goed beargumenteerde conclusies. Barr heeft zijn boek duidelijk en in heldere lijnen opgebouwd. 'A Line in the Sand' is een zeer toegankelijk boek voor iedereen wiens Engels op een zeker niveau is. Lekker vlot geformuleerd en hoewel misschien niet per se zo bedoeld, leest het lekker weg. Veel verrassande informatie over de geopolitieke situatie in het Midden-Oosten destijds. Dikke aanrader!

Geschreven bij Line In The Sand

Goed geschreven boek dat inzicht geeft over het ontstaan van de problemen in het Midden-Oosten en de geboorte van de staat Israël. Het is erg verrassend om uit dit boek te ontdekken, dat Frankrijk en Groot Brittannië elkaar op een zo slinkse en keiharde manier hebben dwarsgezeten om hun invloed in het Midden-Oosten te vergroten of te handhaven. Niet alleen diplomatiek, maar ook feitelijk waren zij voortdurend met gebruik van andere bevolkingsgroepen als werktuigen met elkaar in oorlog, Hoewel bondgenoten van elkaar in de 1e en 2e wereldoorlog bleef hun onderlinge -verborgen- strijd almaar doorgaan. Je krijgt een nare smaak in je mond over de wereldpolitiek en het is de vraag of de zaken er tegenwoordig beter voorstaan.

Geschreven bij Line In The Sand

een prachtige boek over de nabije geschiedenis van de Middel-East. Jammer dat er geen Nederlandse versie is.

Geschreven bij Line In The Sand

Geweldig interessant boek over het onstaan van het Midden -0osten tijdens WWI.En vooral wordt er heel duidelijk en zeer nauwkeurig uitgelegd wat de Sykes-Picot scheidingslijn tussen Irak,Syrië,Transjordan,Libanon,Palestina allemaal heeft veroorzaakt en waar we nu nog steeds de gevolgen in het nieuws van kunnen zien!
Het is met nu een stuk duidelijker geworden wat England en Frankrijk tijdens WWI allemaal met het Midden -Oosten van plan waren.

Geschreven bij Line In The Sand

Voordeel: compleet. Nadeel: ingewikkeld.

Geschreven bij Line In The Sand

Interessant historisch boek van James Barr over de verwikkelingen die tussen Groot-Brittanie en Frankrijk speelden na 1916 bij de verdeling van het Nabije Oosten bij de ondergang van het Ottomaanse rijk. Daartoe werd een plan opgesteld in 1915 dat na de oorlog in april 1920 door de geallieerden werd goedgekeurd tijdens de San Remo conferentie - waarbij mandaten werden verleend voor zuidelijke gebieden aan de Britten (Palestina, Transjordanië en Mesopotamië) en noordelijke (Libanon en Syrië) aan de Fransen. Daarnaast waren de Arabieren zelf ook actief tegen de Turken met de bevrijding van Mekka in 1916 door sharief Husein van Saoudie Arabië, en was hun ideaal voor na de oorlog een groot Syrië wat ze met de Britten hadden besproken en waarvoor ze Syrische onafhankelijkheid uitriepen in 1920, en dan was er nog een Britse Balfour verklaring van 1917 aan de Joodse gemeenschap met de bereidheid om in Palestina een veilige thuishaven te maken.
Ik las het eerlijk gezegd om meer achtergrond te krijgen na het boek De Parijzenaar van Isabella Hammad met een Arabisch/ Palestijnse visie die een eigen waarde heeft, ook aan te bevelen.
Het lijkt er in het boek van Barr op dat de Britten de Fransen het liefst helemaal uit Syrië en Libanon (de twee mandaatgebieden van de Fransen) hadden gewerkt, omdat ze zelf betere relaties met de Arabieren wilden hebben, en er goed voor zorgden dat de belangen in Irak behouden bleven door koning Faisal Husein van Saoedie-Arabië daar in 1932 aan te stellen en financieel van hen afhankelijk te maken. Van de andere kant was er ook reden voor de Britten om niet vijandelijk te zijn met de Europese buur Frankrijk na de Entente Cordiale van 1904. Voor de Fransen gold dat ze het mandaat (over Syrië en Libanon) van 1920 liever zo lang mogelijk wilden laten doorlopen en dat de leden van de Comitee de l’Asie Française daar lange tijd op aandrongen. Dat het heeft geleid tot voortdurende irritaties en zelfs tot ondersteuning van terrorisme (door de Britten voor Syrische nationalisten en door de Fransen voor Joodse terreurbewegingen Irgun en Stern gang) is het nieuwe wat James Barr hier brengt.
Barr’s boek bevat kaarten en foto’s van de belangrijkste personen, met levendige citaten. Dat maakt het menselijk, karakter, leeftijd en afkomst worden uitgebreid beschreven, soms als terzijde vermeld maar het heeft duidelijk een functie in het verhaal. Zoals aan Britse zijde de wat eenzijdige Mark Sykes, de heetgebakerde en rusteloze premier Lloyd Jones, de ‘altijd nette’ Anthony Eden, en de legendarische Louis Spears die eerst als liaison van de Gaulle optrad totdat hij door deze niet meer vertrouwd werd, en die vrije verkiezingen afdwong in Libanon en Syrië in 1943, en het volste vertrouwen had van Churchill, of de botanische Lord Moyne, advocaat, die uiteindelijk vermoord word door Stern gang leden; aan Franse zijde personen zoals premier Clemenceau (streng en kaal, de premier die het Franse defaitisme van 1917 had verbroken), generaal Gouraud (de ‘kruisvaarder’ in hoofdstuk 7 die de opdracht heeft van premier Clemenceau om Syrië te veroveren in 1919 en Damascus ingaat in juli 1920) en de hoge commissaris van Frankrijk Maurice Sarrail die faalde in een beleid voor Syrië en verantwoordelijk is voor de verwoesting van Damascus in 1925 (hoofdstuk 10) of de drankzuchtige Vichy Fransman Helleu die in Libanon nog een coup probeert te plegen na de onafhankelijkheid (hoofdstuk 20). Schitterend is op zich het verhaal van TE Lawrence in hoofdstuk 3 en de connectie met de eveneens jonge kolonel WF Stirling die in het laatste hoofdstuk nog aanwezig is.

Geschreven bij A Line in the Sand

Goed boek dat uitleg geeft over het ontstaan van de huidige staten in het midden oosten en de daaruit voortk9mende problemenen