Alleen In Berlijn roman

De eerste druk van dit boek verscheen na de oorlog onder de titel ' Ieder sterft in eenzaamheid' (vertaling van 'Jeder stirbt fur sich allein'. Ik heb de tweede druk - verschenen onder de titel ' De fuhrer heeft mijn zoon vermoord' - al sinds begin jaren ' 60. Het is vergeeld van het vele lezen: om de paar jaar pak ik het boek op en lees het opnieuw; weer geboeid door het verzet van een radeloos echtpaar tegen een wreed regiem.
Het blijft een mooi en aangrijpend verhaal. Fallada verstaat de kunst om de geschiedenis van de kleine man en de door hem ervaren misstanden in het toenmalige Duitsland op meeslepende wijze te vertellen.

In dit boek gaat het om het Duitse arbeidersechtpaar Anna en Otto Quangel die in 1940 hun zoon verliezen en radeloos van verdriet op eigen houtje een verzetsactie beginnen tegen de hoge heren die het toen in Duitsland voor het zeggen hebben. Je wordt meegesleept in hun dapperheid en angsten, in hun klungelige aanpak van hun verzet en de verbijsterende efficiency van de geheime dienst. Uiteindelijk vinden beiden een gruwelijk dood in de martelkamers van de Nazi' s.
Het boek is mooi, blijft boeien en je grijpt er - soms na jaren - telkens opnieuw naar.
Een aanrader !

De film er van, onder de titel ' Jeder stirbt fur sich allein', is een goede weergave van het boek.

De Tweede Wereldoorlog is net begonnen en in Berlijn gaat het leven ogenschijnlijk gewoon zijn gangetje. Maar onder de oppervlakte broeien allerlei sentimenten. Joden worden vervolgd, leden van de NSDAP zorgen voor intimidatie en verraad en de Gestapo loert op afwijkende elementen. Otto Quangel werkt al jarenlang als opzichter in een meubelfabriek en zijn vrouw Anna is huisvrouw. Voor politiek hebben zich nooit geïnteresseerd, maar als ze per brief te horen krijgen dat hun enige zoon tijdens de Franse veldtocht is gesneuveld, knapt er iets bij het echtpaar. Aanvankelijk worden ze alleen verteerd door verdriet. Otto, die altijd al weinig zei, wordt nog stiller en Anna kan haar pijn niet met hem delen. Als Otto de dood van hun zoon aan hun aanstaande schoondochter gaat vertellen, komt hij erachter dat ze in een kleine verzetsgroep zit. Daardoor vat hij het idee op om ook iets tegen het bewind van Hitler te doen. De Quangels gaan kaarten schrijven met anti-naziteksten en leggen die neer in trappenhuizen van allerlei openbare gebouwen. Zo hopen ze de mensen aan te sporen om zich te verzetten, maar de meeste kaarten worden meteen ingeleverd bij de Gestapo. Daar markeert een ambitieuze commissaris op een plattegrond van Berlijn de vindplekken met rode vlaggetjes. Langzaam maar zeker komen de Quangels in beeld.
Fallada, die zijn boek vlak na de oorlog schreef, baseerde zijn verhaal op de waargebeurde lotgevallen van het moedige Berlijnse echtpaar Otto en Elise Hampel. Het boek beschrijft minutieus de sfeer van intimidatie en terreur die in het Duitsland van die tijd heerste. Fallada neemt de tijd om behalve het echtpaar Quangel nog allerlei types uit de Duitse onderklasse te volgen en dat maakt de roman wat traag. Dat neemt niet weg dat het boek een schitterend monument is voor het verzet van gewone mensen tegen het naziregime.

Deze roman is op archiefmateriaal gebaseerd en speelt zich af in Berlijn in de Nazi-tijd. Er was verzet tegen het nazi-regime, maar er werd ook in eigen land keihard tegen opgetreden. Het boek geeft een onthullend en ontluisterend beeld over het dagelijkse leven, waarin individuele vrijheid volstrekt ondergeschikt is gemaakt aan de totalitaire staat. Niemand is te vertrouwen en het regime is genadeloos. Boeiend van begin tot eind, levensechte hoofdfiguren en een appendix met historisch materiaal.
Wij weten in Nederland weinig van het verzet in Duitsland in die tijd, maar het was er wel degelijk. Zeer aanbevolen.

Fascinerend beeld van Berlijn in de Tweede Wereldoorlog. Personages erg goed beschreven. Leerzaam, spannend en mooi. Een aanrader