Alles is een machine Ebook Tooltip Ebooks kunnen worden gelezen op uw computer en op daarvoor geschikte e-readers.

Geschreven bij Alles is een machine

Ik begrijp dat Arjen Kleinherenbrink met zijn Alles is een machine leunt op postmoderne filosofen als Serres en Deleuze, die uitgaan van direct waarneembare verschijnselen. Hij rekent zeer toegankelijk en lucide en op overtuigende manier af met alle eng(e) dualistische concepten als God, communisme, kapitalisme, nationalisme. Dat vind ik zijn grootste verdienste.
Als deze bijzondere theorie grotendeels op het conto van de jonge filosoof zelf is te schrijven dan schroom ik niet hem op één lijn te stellen met de jonge Schopenhauer die, leunend op Kant, op zijn dertigste (deel 1 van) zijn eigenzinnige Die Welt als Wille und Vorstellung schreef en daarvan (veel later overigens) een voor leken zeer toegankelijke 'samenvatting' schreef: Parerga und Paralipomena.
Was Schopenhauer een geweldige stilist, woordkunstenaar Kleinherenbrink doet niet voor hem onder.
Toch vind ik het zwak dat deze theorie alle entiteiten (machines) - hetzij levend, hetzij dood - dezelfde metafysische status geeft. Zou niet juist de ontologie, nota bene de zijnsleer, zich geroepen moeten voelen een eigen bijdrage (niet meer en niet minder) te leveren aan de bepaling van het verschil tussen manieren van zijn als dood en leven? En zoals ik echt niet weet of Schopenhauers levensdrift metafysisch van aard is, zo weet ik natuurlijk ook niet of het machinisme de werkelijkheid voor eens en voor altijd verklaart. Maar lezen dit boek!

Geschreven bij Alles is een machine

Ik zou nooit van het bestaan van dit boek gehoord hebben als ik het niet cadeau gekregen had van een vriend. Aangezien deze vriend een uitstekende smaak heeft, heb ik niet lang gewacht om het boek te lezen, hoewel ik niet in de eerste plaats geïnteresseerd ben in filosofie.
Het gevoel dat mij het lezen van dit boek steeds vergezeld heeft is mijn bewondering voor de glasheldere taal waarin het geschreven is. Voor een niet-ingewijde is dit een moeilijk boek, ik heb het dan ook in kleine avondlijke porties tot mij genomen, maar dergelijke complexe materie op zo’n frisse, haast toegankelijke manier presenteren is een prestatie.
Mensen met meer filosofisch inzicht of een groter kritisch vermogen zullen wellicht deukjes kunnen kloppen in deze theorie die in talrijke facetten en mooi afgerond gepresenteerd wordt. Ik heb het boek zonder grote bedenkingen tot mij genomen en denk er mijn inzicht in de werkelijkheid (de dingenzwerm volgens de terminologie van dit boek) mee vergroot te hebben.
Een kerninzicht van dit boek is dat alle entiteiten in de werkelijkheid bestaan en zich tot elkaar verhouden zonder dat daar een overkoepelende entiteit (bijvoorbeeld ‘natuur’, ‘cultuur’, ‘religie’, ‘de markt’, …) voor nodig is waar de andere, in dat geval ‘ondergeschikte’ entiteiten zich naar te voegen zouden hebben. De filosofische strekking van het machinisme gaat met andere woorden in tegen alle vormen van reductionisme. Dit is naar mijn aanvoelen een fris basisinzicht om de werkelijkheid te benaderen.
Ook al is het boek voor een groot deel technisch-filosofisch, toch maakt het regelmatig ook duidelijk wat de kerninzichten van de theorie betekenen voor verschillende aspecten van de werkelijkheid. Zo wordt bijvoorbeeld duidelijk gemaakt waarom wij als individu nooit een optimale relatie kunnen bereiken met allerlei instituties, worden leerprocessen nauwkeurig beschreven en wordt aangegeven binnen welk kader verandering mogelijk is, pleit dit boek voor een pluralistische benadering van de werkelijkheid en wordt nostalgie naar simpele voorstellingen of oplossingen van de hand gewezen. Stuk voor stuk presenteert Kleinherenbrink heldere of op zijn minst uiterst helder geformuleerde ideeën. In al zijn nuchterheid vind ik dit een opbeurend boek.
Tot slot wil ik één minpuntje aanhalen, en dat is de bepaald niet uitnodigende titel. Aan het eind van zijn boek gebruikt Kleinherenbrink ook enkele keren het woord ‘entiteit’ in plaats van machine, en dat woord is m.i. neutraler en toegankelijker. Helaas vertegenwoordigt een titel als ‘Allemaal entiteiten’ of ‘Alles is een entiteit’ dan weer niet goed de filosofische strekking van het machinisme die in dit boek uit de doeken gedaan wordt.

Geschreven bij Alles is een machine

Modern past in deze tijd. Filosofie