Apkalna - Widor & Vierne (CD)

Na bekendheid te hebben verworven als resident organist van de Elbphilharmonie in Hamburg, is Iveta Apkalna onlangs naar het Verre Oosten geweest, waar ze in 2018 het grootste concertorgel van Azië in Kaohsiung, Taiwan, in gebruik nam. Ze heeft nu haar nieuwe album opgenomen op het orgel in het National Kaohsiung Center for the Arts (Weiwuying).

Het is een indrukwekkend instrument: Bijna 10.000 pijpen in meer dan 120 registers, geplaatst in een tweelingorgel. Op de rechterhelft van het podium staat het grote symfonische orgel, dat de esthetische klankkleur van de Franse Romantiek nabootst. En aan de linkerkant bevindt zich het kleinere 'echo orgel', georiënteerd op het Duitse barokrepertoire. Op dit nieuwe album heeft Iveta Apkalna een programma samengesteld dat de twee orgels verenigt door de nadruk te leggen op de Franse Romantische stijl en een korte uitstap te maken naar de vader van de orgelmuziek, J.S. Bach.

De Vijfde Symfonie in F klein van Charles-Marie Widor voert de organiste terug naar haar studententijd en een heel bijzonder solorecital dat een droom in vervulling deed gaan. Nadat ze op 20-jarige leeftijd een belangrijk concours had gewonnen, kon ze spelen op wat altijd al haar droomorgel was geweest, het beroemde Walcker-orgel in de kathedraal van Riga. Iveta Apkalna beschrijft dat concert als haar doop als organiste. 'Dat kwam allemaal terug toen ik het werk speelde, ik had het de hele tijd in mijn hoofd,' herinnert ze zich.

In het tweede deel van haar programma staat Vierne's Derde Orgelsymfonie op het programma. 'Vierne's taal klinkt moderner,' zegt Iveta Apkalna over deze muziek, 'het is technisch ambitieuzer, het is moeilijker te zingen en de niveaus van zijn muziek naar boven te halen.' Wat de harmonie betreft, zijn Vierne's chromatische passages een prominent kenmerk dat ontbreekt bij Widor, wiens heldere toontaal in de 20e eeuw al snel als gedateerd werd beschouwd. 'De chromatiek leidt naar het onbekende. Je verliest je oriëntatie en je evenwicht; Widor is in dat opzicht anders', aldus Iveta Apkalna. De vorm van de orgelsymfonie die door Franck werd uitgevonden en door Widor ontwikkeld, bereikt zijn hoogtepunt bij Vierne.

Het slotstuk op het album - een eerbetoon aan het bijzondere tweelingorgel in Kaohsiung en een herinnering aan waarschijnlijk het grootste ijkpunt voor alle organisten - is van Johann Sebastian Bach, met de beroemde melodie 'Sheep may safely graze'. Ook hier denkt Iveta Apkalna na: 'Het is als een vrouw die zich chique maakt, maar zich slecht op haar gemak voelt omdat ze haar parfum is vergeten. Bach is mijn parfum, hij maakt dat ik me compleet voel.'