Baudolino Pap

Geschreven bij Baudolino

Na een aantal boeken van Eco gelezen te hebben, moest ik ook maar eens in dit boek beginnen. En wat ben ik blij dat ik dat heb gedaan. Naar mijn mening beter dan de Slinger van Foucault, simpelweg omdat het leesbaarder is, minder ingewikkeld en toch net zo meeslepend. Hoewel ook dit boek in het begin wat doorbijten vergt.
De 4e Kruistocht, doge Dandolo van Venetië heeft nog geld te goed van de Kruisvaarders en is derhalve de baas over de af te leggen tocht, mede omdat ze van Venetiaanse schepen gebruikmaken. En zo komt het leger bij Constantinopel terecht in 1204, uit boosheid jegens de Grieken en onder druk van de Venetianen, die niet zo goed kunnen opschieten met die Oost-Romeinen. Politieke chaos in de grootste stad van het christendom leidt tot de overwinning, en gedurende de plunderingen redt de oude Baudolino de Byzantijnse geschiedschrijver en ambtenaar Nicetas uit de handen van de kruisridders. Baudolino vraagt de man om hem te helpen zijn verhaal te herschrijven, wat het begin wordt van een lange tocht door de geschiedenis en door werelden die zo ongelofelijk lijken, dat Nicetas eraan begint te twijfelen of Baudolino wel de waarheid spreekt. Maar het verhaal boeit hem zo, hij wil het helemaal horen.
En dat verhaal, over de reizen van Baudolino, over Frederik Barbarossa, dat verhaal blijft je boeien. Want je wil uitvogelen welk gedeelte een bron van waarheid bevat en welk gedeelte verzonnen is. En hoe meer het verhaal vordert, des te fantastischer wordt het. Meegesleurd door de hoofdpersonen reis je door verre landen, met de eindbestemming in gedachten...

Baudolino is een schelmenroman van Umberto Eco die zich afspeelt in de 12e eeuw.

Baudolino is een raamvertelling: bijna het hele verhaal is een terugblik van de hoofdpersoon Baudolino (een enkele keer die van Nicetas), die tijdens de verwoesting van Constantinopel door de kruisvaarders in 1204, aldaar zijn wedervaren vertelt aan de (historische) Griekse geschiedschrijver Nicetas Choniates.

Baudolino is overduidelijk een fantast, en vertelt dat ook eerlijk aan Nicetas; het is voor hem (en de lezer) echter nooit precies duidelijk waar de waarheid ophoudt en Baudolino's (en Umberto Eco's) fantasie begint. De gehele roman is een spel met de historische werkelijkheid.

Op het moment van vertellen is Baudolino 65 jaar oud. Zijn verhaal begint als hij een jongen van een jaar of veertien is, van eenvoudige komaf, in een dorpje op de plaats waar niet veel later de stad Alessandria zal verrijzen. Bij toeval komt Baudolino in contact met keizer Frederik Barbarossa, die gecharmeerd is van de gewiekstheid van de knaap, hem als zoon adopteert en meeneemt op zijn veldtochten. Baudolino wordt aan het hof alom gerespecteerd door zijn uitspraken die veelal zijn ingegeven door een mengeling van naïviteit en boerenslimheid. Barbarossa leunt zwaar op zijn oordeel, en Baudolino zal er ten overstaan van Nicetas dan ook prat op gaan dat hij grote invloed gehad heeft op het doen en laten van Barbarossa, en dus ook op het verloop van de geschiedenis.

Baudolino gaat met Barbarossa mee op kruistocht. Op de heenweg overlijdt Barbarossa, door een bizar ongeluk (of wellicht is het geen ongeluk) waar Baudolino en een groepje andere vertrouwelingen van de keizer op een complexe manier bij betrokken zijn. Uit angst dat men de ware toedracht niet zal geloven, en Baudolino c.s. voor de dood van de keizer verantwoordelijk zal houden, wordt besloten Barbarossa (die in het verhaal een goede zwemmer is) in een riviertje te gooien, zodat het lijkt alsof hij verdronken is; de historische doodsoorzaak van Barbarossa. Verderop in het verhaal wordt overigens duidelijk dat de keizer niet dood was, maar bewusteloos, waardoor hij dus alsnog verdrinkt, zonder dat Baudolino dat doorheeft, waarmee de auteur zijn eigen complexe "geschiedvervalsing" weer ongedaan maakt.

Baudolino trekt met een groepje oostwaarts, naar het rijk van Priester Johannes. Onderweg komen ze door landstreken die gevuld zijn met steeds fantastischer volkeren en natuurlijke (op het laatst magische) obstakels. Ook het rijk van Johannes is bevolkt met allerhande antipoden en fabelwezens die allemaal verschillende (historische) stromingen van het christendom aanhangen.

Als Baudolino er niet geweest was, had de geschiedenis er heel anders uitgezien, is de moraal van Baudolino’s verhaal. Echter, Nicetas ziet Baudolino als een geboren leugenaar, en neemt hetgeen hij hem vertelt dus ook met een flinke korrel zout. Hij zal uiteindelijk besluiten de `verzinsels’ van Baudolino niet in zijn geschiedschrijving op te nemen.