Bedrogen door de elite? kritische beschouwingen bij Theodore Dalrymples cultuuranalyse

De Britse psychiater Theodore Dalrymple staat bekend als een spraakmakend cultuurcriticus. Dag- en weekbladen publiceren zijn columns en al vijf van zijn boeken zijn in het Nederlands vertaald. Politici lezen en becommentariëren zijn werk en sociale wetenschappers beschouwen hem als een belangrijke discussiepartner.
Dalrymple dankt zijn bekendheid aan Leven aan de onderkant. Het systeem dat de onderklasse instandhoudt, waarin hij scherpe kritiek op het sociaal werk formuleert. Het sociaal werk richt zich eenzijdig op de materiële leefomstandigheden van de onderklasse en verwacht dat een verbetering daarvan automatisch tot aangepast gedrag zal leiden. Dalrymple betwist dat en stelt dat we de onderklasse beter op hun eigen verantwoordelijkheden kunnen wijzen. In de huidige aanpak draait de elite de onderklasse een rad voor ogen met haar egalitaire overtuiging dat alle levensstijlen en culturen evenwaardig zijn, en haar sociaal deterministisch credo. Zelf weet ze maar al te goed welke wegen tot een interessant leven leiden, maar vermeende solidariteit en heilige schrik voor paternalisme belet de elite de weg te wijzen.
In andere publicaties spreekt Dalrymple over politiek en ideologie, hedendaagse kunst en onze omgang met drugs- en verslavingsproblemen. Hij hekelt intellectuelen en politici die denken met popularisering en vulgarisering van onze cultuur de democratie een goede dienst te bewijzen. Door hun ontkenning van klassenverschillen behoort sociale mobiliteit weldra tot het verleden en verwordt onze klassenmaatschappij tot een kastenmaatschappij.
Dalrymple brengt zijn inzichten met Brits flegma en de zelfrelativerende toon van een gentleman. Belezen en wereldwijs - door zijn ervaringen als arts in gevangenissen, achterbuurten en de derde wereld - werpt hij zich op als een nieuwe, authentiek conservatieve stem, hoewel zo'n politieke positionering hem naar eigen zeggen niet interesseert.

Bedrogen door de elite is het titelessay van deze bundel. In deze nog niet eerder gepubliceerde tekst bespreekt Dalrymple het onvermijdelijke onderscheid tussen hoge en lage cultuur. Centrale thema's uit zijn werk komen er aan bod, zodat dit essay een goede inleiding biedt voor wie nog niet met zijn ideeën vertrouwd is. De hierop volgende reacties van o.a. Hans Boutellier, Tsjalling Swierstra, Evelien Tonkens en Bart Pattyn bieden kritisch weerwerk aan Dalrymples standpunten, wat zijn gedachten over sociaal werk, klassieke moraal en conservatisme meer reliëf geeft. Dit boek is bestemd voor degenen die zich niet louter willen verlustigen in Dalrymples anekdotiek, maar ook kritisch wensen verder te denken op zijn inspirerende inzichten.

De redacteuren, Paulus Van Bortel en Jelle Zeedijk, zijn beiden verbonden aan het Overlegcentrum voor Ethiek van de Katholieke Universiteit Leuven.