De begaafde sardine en andere ongeloofelijke verhalen over het leven in de zee

Bill François is natuurkundige met een grote liefde voor de onderwaterwereld. De begaafde sardine is zijn eerste boek. De jonge Franse schrijver (1995) geeft eerst een persoonlijke inleiding over hoe zijn liefde voor de zee en zijn bewoners is begonnen en gegroeid in zijn kinderjaren. En in zijn volwassen leven alleen maar groter is geworden.

Hij combineert zijn liefde, kennis en fantasie. Het is romantisch geschreven, maar wel wetenschappelijk bewezen. Dat leest prettig, geen droge teksten maar juist heel verhalend. François weet je echt in te pakken en mee de zee in te sleuren.

Ieder hoofdstuk is een eigen verhaal over de zee een haar bewoners. De verhalen gaan onder andere over de stem van vissen; hoe vissen op verschillende manieren geluiden maken om met elkaar te communiceren onder water en hoe die geluiden door de zee verspreid worden. Maar ook over de vis op je bord, overbevissing, vissen in de stad, verdwenen zeemonsters, oesters, tonijn en de sardine. En weet je al hoe en waarom de oester parels maakt?

De begaafde sardine is een interessant en vertederend boek, soms ook gruwelijk want vissen hebben het niet makkelijk met ons, de mens. Een fijne combinatie; lekker lezen en ook nog wat leren.

‘De begaafde sardine’ is het fijne debuut van natuurkundige Bill François.
In dit boek neemt de auteur ons mee naar de wondere wereld van de zee en zijn bewoners.
Het is overduidelijk dat hij begeesterd is van en door de zeehabitat.
Hij vertelt verschillende anekdotes, ontdekkingen, geschiedenis, mythes, wetenschappelijke feiten over de zee en haar bewoners en weet dit tot een boeiend verhaal neer te schrijven.
Het boek is ingedeeld in een voorwoord, gevolgd door dertien hoofdstukken en sluit af met een nawoord.
Vanaf het voorwoord waarin de auteur zijn voorliefde voor de zee in zijn kinder- en jeugdjaren beschrijft en beleeft, had hij mij al met zijn verhaal te pakken.
Elk volgend hoofdstuk verhaalt over een specifieke zeebewoner, over de communicatie tussen vissen onderling, over de relatie tussen mens en vis, over de overbevissing, over de onderwatergeuren, …
Erg enthousiasmerend, inspirerend en beschrijvend passeert de onderwaterwereld aan ons en is het net of we een mooie natuurdocumentaire of natuurfilm aan het bekijken zijn…levensecht weet Bill François te schrijven over het leven in zee.
Hij waarschuwt ons er ook voor dat we de zee aan het slopen zijn, aan het kapotmaken zijn en dat het leven in zee niet meer is wat het ooit was. Dat onze vismethodes best aangepast en ‘zeevriendelijker’ moeten worden of er komt een dag dat het leven uit zee zal verdwijnen!
Ik vond het fijn te lezen dat walvissen al zingend met elkaar communiceren, hoe een oester uit zelfbehoud, bescherming en levenskwaliteit voortdurend parelmoer produceert, dat vrouwelijke mosselen een oranjekleur hebben, …
Vol ongeloof las ik dat kinderen bij de opdracht ‘teken een vis’ een rechthoek op papier krabbelden…zij kennen alleen vissen in de vorm van diverse diepvriesexemplaren!
De auteur heeft een vlotte, fijne en beschrijvende schrijfstijl. Het boek leest als een trein en deed mij onmiddellijk denken aan de ‘Twintigduizend mijl onder zee’ van Jules Verne of de onderwaterreportages van Commandant Cousteau. De hoofdstukken zijn niet te lang en mooi opgesmukt met tekeningen.
Het boek noopt ook tot nadenken. Immers we lezen en leren over het onderwaterleven, maar vernemen ook dat door menselijke invloed(en) zoals vervuiling, overbevissing, … we de zee, haar fauna en flora, aan het kapotmaken zijn.
Laat dit boek inspirerend werken, zodat we ons gedrag aanpassen en de zee en zijn cultuur voor onze nakomelingen veilig kunnen stellen.
Ik sluit mij volledig aan bij de laatste zin op de achterflap: “Een dagje naar het strand of een duik in zee zal na het lezen van dit boek nooit meer hetzelfde zijn.”
Voor het heerlijke, inspirerende boek vol prachtige verhalen, voor de leuke schrijfstijl, voor de fijne illustraties, voor de mooie aantrekkelijk cover met een school sardines, waardeer ik dit debuut graag met 4,5 sterren.

Net zoals de kleur blauw uit teveel schakeringen bestaat om op te noemen, zo worden de zeeën en oceanen bevolkt door ontelbare soorten uit het rijk der fauna. Het is zelfs zo dat wij als mensheid, nog maar beginnen beseffen hoeveel soorten we nog nooit te zien hebben gekregen en misschien wel nooit te zien krijgen. Bill Francois probeert 'De begaafde sardine' ons bewust te maken van de prachtige onderwaterwereld en hij doet dat door een soort onvermoeibaar enthousiasme dat voorkomt uit zijn liefde voor het waterrijk.

Francois begint zijn boek dan ook met een verhaal uit zijn kindertijd dat de lezer moet tonen waar die liefde vandaan komt. Doorheen het hele boek probeert hij zijn eigen leven als rode draad te laten lopen om daar de verhalen aan op te hangen. Of dat volledig lukt, is moeilijk te zeggen. Langs de ene kant is het amusant om een paar persoonlijke voetnoten verwerkt te zien, maar het lijkt niet altijd juist getimed en dan leidt het af van de kern van de boodschap. Toch geeft het de emotionele betrokkenheid van de auteur aan en die is ook te voelen in elk woord dat hij heeft opgeschreven.

Er zit zeker iets ludiek in 'De begaafde sardine'. Dat maakt het boek smakelijk om te lezen, maar ook hier, net zoals bij de persoonlijke band met de verhalen, is er af en toe een valse noot te vinden. En opnieuw heeft het deels met timing te maken, en deels met het woordgebruik. Er is erg veel beroep gedaan op beeldspraak en vergelijkingen. Dat bepaalt de stijl in grote mate en het zou interessant zijn om de originele, Franse, versie te kunnen lezen en dan de vergelijking met de vertaling te maken. De titel is namelijk ook al geen letterlijke vertaling, want de Franse titel wil zoveel zeggen als 'De welbespraakte sardine'. Nu is het te begrijpen dat 'welbespraakt' minder prikkelt dan 'begaafd' in een titel, maar toch is ook deze vertaling al een gevaarlijke greep. De sardine vertelt namelijk verhalen en daar past het 'welbespraakte' veel beter bij dan het 'begaafde'.

Ondanks deze kleine minpunten, blijft 'De begaafde sardine' wel boeien. Er is natuurlijk erg veel om uit te kiezen, als je het over de levende wezens in de zee wil hebben, maar dat maakt het niet altijd makkelijker. Wat ga je vertellen? Wat wil je overbrengen aan je lezer? Bill Francois heeft een goede keuze gemaakt en laat de verscheidenheid zien en de invloed van de mens op die verscheidenheid. Het is dus deels liefdesbetuiging, deels aanklacht.

Enige affiniteit met het dierenrijk zal wel nodig zijn om dit boek vol verhalen graag te lezen. Er zit namelijk, door het specifieke onderwerp, enige taaiheid in sommige stukken tekst. Zeker als de uitleg van iets vaag wordt, kan je de lezer nog wel eens kwijtraken. Kijk maar naar volgend voorbeeld.

"Ik kan ook de wereld van de elektrische velden niet beschrijven, het ontastbare element dat sommige vissen als de sidderrog aanvoelen en gebruiken om elkaar te seinen. Het moet een soort van tweede oceaan in een andere dimensie zijn, waarin elk levend wezen zijn spoor, uiterlijk en stem heeft. Als de nacht over de diepzeeriffen valt, zien de haaien dat tweede universum, zodat ze kunnen jagen en zich kunnen oriënteren. Hoe nemen ze dat universum waar? Dat mysterie zal hun stille geheim blijven."

Dit deel geeft de lezer weinig extra informatie, want het duikt erg diep op de materie in en is een beetje te ongrijpbaar. Gelukkig is het merendeel van de informatie die Francois beschikbaar stelt wel goed te volgen en ook heel interessant.

'De begaafde sardine' is leerrijk en bevat een soort tederheid. Ruim 200 bladzijden lang neemt Bill Francois je mee, maar het voelt alsof die pagina's in een zucht zijn uitgelezen. Als deze auteur ooit besluit een roman te gaan schrijven, zal er nog wat geschaafd moeten worden aan de stijl, maar dit non-fictieboek is mooi gebalanceerd en intrigerend genoeg om te blijven boeien.

Heerlijk boek. De auteur neemt je mee de onderwaterwereld in met allerlei gekke en bijzondere wezens. Als een natuurfilm van de BBC ziet de lezer de gebeurtenissen voor zich. Voor ieder natuurliefhebber, en onderwaterbewonderaar in het bijzonder, echt een aanrader.

Bill François, De begaafde sardines.
In de literatuur bestaan veel genres zo ook boeken over flora en fauna. Persoonlijk ben ik daar niet een groot liefhebber van met uitzondering de vogelboeken van Hans Dorrestein. Maar dat lijkt mij geen doodzonde een beetje biologische humor doet de mens goed.
Totdat het boek ´de begaafde sardines´ tot mij kwam. Ik dacht dat de titel een metafoor was van iemands persoonlijke leed maar dat is het niet.
Het boek geschreven door Bill François natuurkundige met een passie voor de mariene wereld gaat voornamelijk over het leven onder water.
De auteur, zowel wetenschapper als humorist-redenaar, deelt zijn twee passies met ons: de onderwaterwereld en de kracht van woorden, en verweven ze in de wervelwind van een intrige langs het water.

De auteur weet met zeldzaam talent wetenschappelijke kennis te combineren met een dosis droge humor.
Wat als we onder water luisterden? Grappig idee? Uit ervaring weet ik dat op en onder water geluid ver kan voortbrengen. In mijn jeugd en nu nog brengen wij veel uren op en rondom het water door, zo kon ik zelfs onderwater het geluid herkennen van enkele soorten motoren.
Zo kan ik mij ook voorstellen dat levende wezens in het water met elkaar communiceren. Walvisachtigen zijn daar een mooi voorbeeld van.
Vissen communiceren met elkaar middels een geheime taal die bestaat uit gegrom, gekwetter en pop-geluiden. Dat hebben wetenschappers ontdekt. De vissen gebruiken hun taal om hun geliefde te verleiden, anderen voor gevaar te waarschuwen of de te zwemmen route aan te duiden.
De vissen maken o.a. de geluiden door hun zwemblaas (een met gas gevulde blaas op de buik) te laten trillen. “Alle vissen kunnen het horen, maar ze kunnen het geluid niet allemaal maken,” weet onderzoeker Shahriman Ghazali.

Het trommelen van de kwabaal met hun zwemblaas, klikgeluidjes van de snoekbaars voor echolocatie of de zware brom van een meerval die zijn prooi verdoofd. Allemaal geluiden onderwater van vissen. Dat vissen dat doen is eigenlijk nog niet zo heel lang bekend. Baudewijn Odé, is als hobby in de materie gedoken. Inmiddels is hij een echte visgeluidenjager geworden.

In hun "wereld van stilte" praten de vissen echter, en ze hebben ons veel te vertellen!
De auteur neemt ons met eenvoud en humor mee naar de muzikale walvissen of de kabeljauw die Amerika ontdekten. Hij geeft een stem aan de sardines en laat deze een heel verhaal vertellen als waren het menselijke wezens. De meestal zeer oude legendes worden naar het heden verplaatst en krijgen daarmee een bijzondere meerwaarde. Wat ook een belangrijk thema is en wat toch op een lichtvoetige wijze beschreven is, is de overbevissing, kweekvis en daaraan gekoppeld de duurzaamheid.
Kortom een bijzonder boek wat ook interessant is voor een grote groep lezers, en hun zeker zal bekoren en verrassen.

Wist je dat sardines bijna onzichtbaar zijn in het water? Dat de poetslipvis een eigen schoonheidssalon heeft met lange wachtrijen? Dat de riemvis achtwaarts en verticaal zwemt, aardbevingen kan voorspellen en zichzelf in twee kan snijden? Dat een groep haringen bijna een oorlog hebben ontketend in Noord-Europa?

In De begaafde sardine neemt Bill François de lezer mee op een interessante en avontuurlijke reis onder water. Dit kleine boekje bevat enorm veel interessante informatie. Geschiedenis, mythologie, biologie, gastronomie,… zeer afwisselend en zeer boeiend!

Heel opvallend is de mooie vormgeving. Het omslagontwerp van Jan van Zomeren mag best eens in de kijker worden gezet! Maar ook inhoudelijk is het een zeer verzorgde uitgave. Met de mooie inleiding had de auteur al direct mijn sympathie gewonnen. Eenvoudige tekeningen, kleine visjes tussen alinea’s, diverse thema’s,… het plaatje klopt helemaal!

Bill François maakt de lezer ook bewust van de industrialisering van de visvangst. Het eten van vissticks, sardientjes, zalm of mosselen zal voor mij nooit meer zoals vroeger zijn. Respect en dankbaarheid voor de mooie waterwereld, waar ik me nu veel bewuster van ben!

Fijn boekje, graag gelezen!

In het boek vertelt Bill François over zijn eigen ervaringen met de oceanen. Dat zorgt voor een groot spectrum aan onderwerpen. Hij vertelt over de schoonheid van de zee en het leven erin, maar ook over de gevaren die de mens veroorzaakt (bv. overbevissing en de opwarming van het zeewater). Naast een aangename leeservaring, kan je dus ook heel wat bijleren!

De schrijfstijl is het allerleukste aan het boek. Doordat het zo vlot, sappig en rakend verteld wordt, lijkt het alsof je een roman aan het lezen bent in plaats van een non-fictieboek. Heerlijk! Het boek is een aanrader voor iedereen die van de oceaan houdt, maar ook voor iedereen die er nog veel over wil leren.

Vanaf het voorwoord had Bill François mij te pakken met zijn debuut “De begaafde sardine” en was mijn nieuwsgierigheid gewekt.
Uit de verhalen die Bill François vertelt blijkt duidelijk hoeveel liefde hij heeft voor de dieren en de zee. Hij wisselt wetenschappelijke ontdekkingen, mythen, geschiedenis en anekdotes met elkaar af en maakt ze samen tot één verhaal. Ik heb mij dromerig laten onderdompelen en waande mij op of in de zee.

Het eerste deel van het boek gaat over de unieke eigenschappen van de dieren, in het tweede deel neemt ook de invloed van de mensen op de zee(dieren) een belangrijke plaats in.
Ik vond het fantastisch om te lezen dat walvissen met elkaar communiceren door gebruik te maken van de temperatuurverschillen van waterlagen. Hoe natuurkundig dat ook lijkt, Bill François heeft dat heel eenvoudig uitgelegd zonder veel gebruik te hoeven maken van natuurkundige termen.
Ik genoot van de verhalen van de “kindertijd” van vissen, over geslachtsverandering en over kuit schieten. Een aantal vissen die François hier beschreef had ik vorige jaren bewonderd tijdens het snorkelen in de Ionische Zee. Ik was onder de indruk van hun verschijning, maar ken nu meer verhalen.

François vertelt aantrekkelijke verhalen hoe de mens vroeger met de zee en zijn dieren omging. Ik kende het verhaal van de ‘spiegellegende’ uit de Oudheid nog niet. Dat volgens onze voorouders de onderwaterwereld een parallelle wereld was, die geschapen was als het spiegelbeeld van het land vind ik fantastisch en volkomen voorstelbaar.
De Aboriginals sloten zelfs een verbond met de orka’s en leefden in harmonie met elkaar.
Helaas is de mens wegens concurrentie, hebzucht en vervuiling zijn respect voor de zee en alles wat daar groeit kwijtgeraakt. De onuitputtelijke voorraad van de zee is allang niet meer onuitputtelijk. Ik hoop dat de mens de komende jaren weer bewuster zal omgaan met de wereld en dat ook de zee en het zeeleven meer met rust worden gelaten.

Na het lezen van dit boek zal ik tijdens het snorkelen op een andere manier kijken naar de vissen in de zee. Die vis op mijn bord of in de winkel zal ik nooit meer op dezelfde manier zien.

De auteur heeft een heerlijke schrijfstijl in het eerste deel van het boek beschrijft hij alle wetenswaardigheden over onderwater wezens alsof je naar een documentaire zit te kijken op national geographic. Regelmatig google ik wat namen om een plaatje op te zoeken over wat hij beschrijft. In het tweede deel van het boek wordt vooral de relatie van de dieren met de mens beschreven. Hele mooie verhalen maar soms ook hele trieste. En inderdaad op mijn volgende snorkeltrip zal ik toch anders naar de vissen kijken.

Bill François dompelt met zijn boek ‘De begaafde sardine’ de lezer onder in de boeiende en fascinerende onderwaterwereld waar nog zoveel te ontdekken valt. Zijn heldere, eenvoudige schrijfstijl nodigt uit om het boek in één ruk uit te lezen. Enorm veel wist-je-datjes zonder ook maar op enig moment belerend over te komen. Vertellen kan Bill François als geen ander.
Een verhaal dat het grote publiek zonder meer zal aanspreken. Dit is een boek dat nog lang nadat de laatste bladzijde is omgeslagen in het geheugen zal blijven hangen. Een aanrader voor iedereen!