De hark voorbij de wortels van Rijnlands denken, organiseren en werken

Wat mij betreft is het een mooi boek, met een mooie bedoeling: herijking van Rijnlandse bronnen (de tijden zijn weliswaar nieuw, maar de manier van organiseren die erbij hoort is zo oud als de wereld) met 3 mooie hoofdboodschappen:

1. Er is een tijd geweest waarin de werkelijkheid nog als een geheel beschouwd werd; we leven in een sociaal verbonden wereld. Pas sinds zo’n 200 jaar zijn er organisaties, die zich specialiseren op een deel daarvan. Mensen of aspecten die buiten hun scope vallen, bestaan voor hen niet.
Droom is dat we vooruit gaan als samenleving door terug weer de gehele werkelijkheid als uitgangspunt van ons handelen te nemen. Vandaar het herontdekken, her-ontwikkelen, vooruit naar vroeger, van ‘System first’ terug naar ‘People first’, de omkering van deze logica is de belangrijkste omwenteling van onze tijd!
Zie: Rotterdam CS Veilig (p. 146), 5 principes van Hamel (p. 147),, 9 zaken in H. 22, 7 criteria van Crew Resource Management (p. 161)
2. Door verbindingen door te knippen voorkom je dat het sociaal systeem werkt. Door op verbinden te beknibbelen creëren managers hun eigen werkgelegenheid. Keer het om (beknibbel niet) en het omgekeerd is waar.
In de kenniseconomie is denken het primaire proces geworden. De tijd waarin het loonde om op systematische wijze het denken weg te nemen bij de uitvoerende – de scheiding van denken en doen – behoort tot het verleden. (p. 34)
In plaats daarvan moet de vakman centraal staan. Niet als individu, maar datgene wat hem of haar te doen staat, in ‘het moeras van’ de realiteit, samen met anderen (p. 51)
3. Organisaties kunnen (vanuit hun ‘droge hoogland’) de problemen in het veld (in het ‘moerassige laagland’) helemaal niet oplossen.
Ook het andere grote fundament onder managementlogica verkruimelt: informatie reist alleen verticaal en horizontale communicatie is verboden. (p. 35)

De punten 2 en 3 doen mij sterk denken aan de Moderne Sociotechniek van De Sitter (complexe taken in een eenvoudige organisatie in plaats van het omgekeerde: eenvoudige taken in een complexe organisatie), met als heldere uitgangspunten (om geen afstemmingsverliezen te krijgen):
- denken en doen niet scheiden
- activiteiten binnen denken en binnen doen niet splitsen
Het prachtige/fundamentele van Punt 1 is dat het de punten 2 en 3 doortrekt naar buiten organisaties: niet alleen binnen organisaties niet scheiden en splitsen, maar ook tussen organisaties niet !

De 'hark' draait om organisatorische voorspelbaarheid en maakbaarheid, en de liefde daarvoor zit diep ingebakken in onze maatschappij. Net als de angst voor chaos. Nauwgezet en vol vuur, pleit Harold Janssen in 'De Hark Voorbij' voor de emancipatie van de vakmens die weer zélf over zijn vak gaat en daarin samen optrekt met anderen. Maar wat de auteur vooral niet doet is zijn lezers een succesrecept voor de toekomst bieden. De wereld zonder organisatie is namelijk niet keurig aangeharkt. Die moeten wij zelf ontdekken. Zoals dat een vakmens betaamt: nieuwsgierig, gepassioneerd, vertrouwend en verbindend.

Dat maar veel lezers zich aangesproken mogen voelen!