De relatie Persoonlijk contact als basis voor waardevolle zorg

Het boek start met een inspirerend voorwoord van Andries Baart, hoogleraar Presentie en Zorg. Kun je je een mooiere aanbeveling wensen? Hij zet mij als lezer direct met de beide benen op de grond. Er bestaat niet 1 waarheid over de relatie, en een relatie is nooit vanzelfsprekend, nooit makkelijk.

Vervolgens nemen Audry en Pieter de lezers in hun inleiding mee in hun gedachtengoed over de relatie: ze nemen Positieve gezondheid als uitgangspunt, en gaan terug naar de bedoeling: kwaliteit van leven. Ze dagen ons uit om ons bewust te zijn van normatieve professionalisering. Te reflecteren op het handelen en de achterliggende waarden. Maar meer nog, om de ander te ontmoeten en de dialoog te voeren over normen en waarden om zo samen te kunnen zoeken naar wat voor de ander waardevol is.

In deel 1 staat waardevolle zorg centraal. Begrippen als herstel en herstelbevorderend werken; zingeving; eigen regie en ervaringskennis worden op een laagdrempelige en inhoudelijke manier behandeld.

In deel 2 gaan de schrijvers in op wat persoonlijk contact nu inhoudt.

Het gaat daar over de ander ontmoeten, over de eerste indruk, gastvrijheid. Het begint met vragen stellen. Voor de hand liggend toch? In praktijk gebeurt het echter nog veel te weinig.

Het gaat bij persoonlijk contact over aandachtige aanwezigheid. Ook als de ander zich niet vanzelf laat kennen.

Het gaat over empathie en compassie. Inleven in de ander en in de situatie van de ander. Dat je als het ware zelf voelt wat de ander voelt. En vanuit compassie ook tot daden komt.

Het gaat over vertrouwen en betrouwbaar zijn. Over taalgebruik en afstemmen en aansluiten.

Over professionele nabijheid.

Over de ander begrijpen vanuit de ander (Levinas)!

In deel 3 gaan ze in op de context van de relatie.

Over het belang van een steunend netwerk. Over aandacht voor de leefwereld.

Ook teams en organisaties zijn onderdeel van de context. En wat er in die organisaties gebeurt is daarmee ook van invloed op de relatie. Heeft de organisatie een relationele focus? En komt dit terug in alle aspecten van de organisatie? In het leiderschap bijvoorbeeld. Maar ook in de manier waarop kwaliteitskaders gegeven en gemeten wordt. Mooi vind ik de verwijzing naar het pleidooi van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS, 2017) voor een context-based practice in plaats van een evidence based practice. Hiervoor is het nodig dat het bepalen van de kwaliteit niet alleen in getallen maar ook kwalitatief gebeurt: in de vorm van verhalen van gebruikers over ervaringen die zij hebben in de ondersteuningsrelatie.

Tot slot gaat het in de context natuurlijk ook over de samenleving, over participatie en inclusie.

Het boek is makkelijk geschreven, laagdrempelig, verbindt theorie aan praktijk en geeft praktische tips waarmee je aan de slag kunt. De kern van het boek wordt mede gevormd door 4 interviews met verschillende mensen die ons iets te vertellen hebben over de relatie. Deze verhalen brengen het boek echt tot leven. Het is fijn dat er in het boek ruimte is voor de dilemma’s die er ook zijn. Daardoor blijft het weg bij het opgeheven vingertje, ik lees respect voor alle hobbels die we in de relatie, in het contact met elkaar kunnen tegenkomen.