Een gegeven leven een Zaanse vrouw, een Joodse baby en een daad van verzet

In “Een gegeven leven” vertelt Parool-journalist Hanneloes Pen zakelijk, zonder poespas, en bijna zonder emoties, het verhaal over de ondergedoken Joodse peuter Marion Swaab. Ik vind dat wel mooi. Want wat beschreven wordt is soms zo gruwelijk dat er geen woorden voor gevonden zouden mogen worden. Het verraad, de vernietigingskampen, de trauma’s na de oorlog… Het verslag ontbeert dan ook alle kits en valse romantiek die vaak rond WOII-verhalen hangen.
Daarnaast getuigt het boek ook van de verbazingwekkende inspiratie die mensen kunnen putten uit hun geloof: daardoor wisten sommigen het goede in praktijk te brengen.
Pen heeft aan de hand van een persoonlijk levensverhaal en met verwijzing naar tientallen bronnen, een aangrijpend stuk verleden uit de doeken gedaan. Wat mij betreft is dat de mooiste manier om geschiedenis te schrijven.

Wat ik verwachtte van dit boek was - gebaseerd op de informatie die ik had gekregen - dat het een boek zou zijn waarin de worsteling van de als baby en kind ondergedoken Marion breed aan de orde zou komen. De titel riep die verwachting ook op. Het bleek echter een boek te zijn waarin het leven van een aantal gezinnen in oorlogstijd wordt beschreven. Met name het gezin Pel - waar Mappie (haar naam toen) als Joodse baby werd opgevangen - komt uitgebreid aan de orde. Daarnaast is er aandacht voor de familie Brand waar zij later naar toe ging en natuurlijk haar eigen ouders, die de Tweede Wereldoorlog overleefden. Het is een verhaal dat boeiend weergeeft hoe complex het leven in die tijd was en hoe verschillend mensen met hun verantwoordelijkheid omgingen. De achtergrond van de familie Pel, doopsgezind, wordt op een positieve manier belicht. De inzet voor Mappie kostte de moeder van dit gezin haar leven. Duidelijk is dat Marion het later in haar leven heel moeilijk heeft gehad. Dat is zeer begrijpelijk: iemand aan wie jouw leven was toevertrouwd heeft er met de prijs van haar leven ervoor gezorgd dat jij in leven bent gebleven. 'Een gegeven leven' is daarom de wat dubbelzinnige titel van dit bijzondere boek, al had ik graag meer gelezen over wat dit met Marion heeft gedaan.

Goed geschreven, meeslepend verhaal gebaseerd op waargebeurde geschiedenis. Niet in één keer uitgelezen, want er gebeurd zoveel, dat er steeds wat tijd nodig is om het een beetje te bevatten. Gruwelijke gebeurtenissen en een bijzonder einde van het boek. Dit boek zou iedereen moeten lezen!

Op Holocaust Memorial Day, 27 januari 2013, ontvingen twee Zaanse dames de Yad Vashem onderscheiding. Deze onderscheiding wordt uitgereikt aan niet Joodse mensen die zich tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben ingezet om het leven van hun Joodse medemensen te redden. Journaliste Hanneloes Pen kreeg van Dagblad Het Parool de opdracht een artikel te schrijven over de geschiedenis achter deze twee medailles. Echter na het verschijnen van het artikel besloten de krant en de journaliste dat het verhaal van moeder Geertje en baby Mapppie een boek waard was. Hanneloes Pen nam verlof en schreef Een gegeven leven, het verhaal van een Zaanse vrouw, een Joodse baby en een daad van verzet.
De Zaanse familie Pel en de Amsterdamse familie Swaab waren voordat de oorlog uitbrak goed met elkaar bevriend. Toen het in 1942 voor de Joodse familie Swaab niet meer veilig was besloot het gezin te vluchten, baby Marion kon echter niet mee. Weduwe Geertje Pel nam de baby, die zij Mappie noemde, op in haar gezin alsof het een eigen kind was. Twee jaar lang woonde het meisje bij hun in huis totdat de buurman het kind verraden. Tot twee maal toe wist Geertje, met gevaar voor eigen leven, het kind uit handen van de Duitsers te houden maar in februari 1944 zag zij geen andere mogelijkheid dan zich te melden bij de Sicherheidsdienst. Samen met haar dochter Trijnie en baby Mappie vertrok moeder Geertje naar de boot. Hier aangekomen gaf ze de wandelwagen aan Trijnie en verzocht haar Mappie naar een ander onderduikadres te brengen. Met deze daad wist zij het leven van het kleine meisje te sparen, maar tekende hiermee haar eigen doodsvonnis….
Toen de inmiddels zeventig jarige Marion in 2011 met haar zoon de eremuur van Yad Vashem bezocht miste zij daar de naam van haar redster Geertje Pel. Bij thuiskomst besloot zij de eretitel ‘Rechtvaardige onder de Volkeren’ aan te vragen voor moeder Geertje en haar dochter Trijnie. Op 27 januari 2013 werden de medailles uitgereikt aan de inmiddels 89- jarige Trijnie, zus Annie nam de onderscheiding van haar moeder in ontvangst. Hun namen staan nu , met dat van ruim 5000 andere Nederlanders, op de eremuur van Yad Vashem geschreven.

Boek gelezen als drukproef. Het is een indrukwekkend waargebeurd verhaal over een vrouw uit Zaandam. Die geschiedenis kende ik niet. Nu blijk ik als inwoner (import) van Zaandam bijna dagelijks langs haar standbeeld te komen.
Bovendien woon ik tegenover de kerken, waarover in het boek vaak gesproken wordt.
Het verhaal gaat over een moedige vrouw en moeder, die de zorg voor een Joodse baby op zich neemt.De hele familie zit in het verzet. Dingen doen vanuit je hart wordt binnen het gezin dan ook als gewoon ervaren. De hoofdpersoon in het boek neemt beslissingen, zonder aan de consequenties voor zichzelf en haar gezin te denken.
Consequenties die tot op de dag van vandaag door betrokkenen gevoeld worden.
Boek is toegankelijk geschreven, het is boeiend tot de laatste pagina, ondanks de vele boeken die er al over de oorlog geschreven zijn.
Geertje, zoals de vrouw heet, sterft in een concentratiekamp. Haar beschermelinge heeft ervoor gezorgd dat ze postuum een onderscheiding kreeg.
Geïnteresseerden in WOII en het verzet raad ik aan dit boek te lezen.

Meeslepend geschreven en schrijnende geschiedenis van een Zaanse moeder die tijdens de bezetting een Joodse baby in huis neemt. De gevolgen leven nog tot in deze tijd door. Hanneloes Pen doet je beseffen dat WOII nog maar pas geleden is en beslist geen voltooid verleden tijd.

De artikelen van journalist Hanneloes Pen in het Parool lees ik altijd met grote interesse. Ik ben ook zeer enthousiast over haar boek Een gegeven leven. Ze vermengt in dit non-fictie boek persoonlijke tragedies vanwege de Tweede Wereldoorlog zeer kundig met historische feiten over deze tijd. Ik heb haar op geen enkele historische onjuistheid kunnen betrappen. Een zekere Willemine schrijft in een recensie op deze site dat ze 'diepgang en de emotionele kant van het verhaal' miste. Ik ben het hier absoluut niet mee eens.

Mooi boek in 1 adem uit gelezen

Wat ik goed vind aan dit artikel: compleet.

Leest enorm gemakkelijk en waarheidsgetrouw