Een man uit het dal van Spoleto Franciscus tussen zijn tijdgenoten

Helene Nolthenius: 'Er leefde een man in de stad Assisi gelegen in het dal van Spoleto, en zijn naam was Franciscus.' Zo begint Thomas van Celano zijn eerste Franciscusbiografie (1229) in navolging van het boek Job. Hij vatte de woorden niet op als een programma. Mijn titel, die zijn woorden op hun beurt navolgt, doet dat wel.
Mijn uitgangspunt is geweest dat het fenomeen Franciscus niet los te zien is van zijn tijd. Dat inzicht is betrekkelijk recent. In vroeger eeuwen waren heiligen er niet om begrepen te worden. Hun status onttrok hen aan iedere vorm van interpretatie. Ze waren voorbeelden, toevluchten, geen levende mensen. Wat Franciscus betreft begint daar pas in onze eeuw verandering in te komen. De bronnen die ons ter beschikking staan worden kritischer geanalyseerd. Aan de algemene mediaevistiek wordt niet langer voorbijgegaan. Het besef dat Franciscus behalve 'kind Gods' een kind van zijn tijd was, doordringt de biografieën in toenemende mate.
Dit boek sluit zich aan bij de zoekactie naar de 'historische Franciscus'. Het laat tijdgenoten aan het woord, of vat tijdgenoten samen daar waar hun verhaaltrant te omstandig of te moralistisch is om een moderne lezer te boeien.
Deel een laat kroniekschrijvers en huns gelijken verhalen wat er tussen 1180 en 1226 zoal is voorgevallen in Assisi en daaromheen.
In deel twee berichten volgelingen van Franciscus wat ze zich van zijn leven herinneren. Mijn taalgebruik sluit zich zo nauw mogelijk aan bij het hunne.
In deel drie kom ik zelf aan het woord om mijn visie op het voorafgaande te geven.
Hans Warren in de Provincial Zeeuwse Courant: In dit deel geeft Helen Nolthenius eigen twijfels en overtuigingen en speelt zij soms op zeer geestige manier in op hetgeen in de twee eerste delen aan de orde is gekomen.

Een man uit het dal van Spoleto is niet alleen een belangrijke aanvulling op de bestaande Franciscusdocumentatie en de interpretatie ervan, maar tevens een verrukkelijk boek voor iedereen die zich door de middeleeuwen voelt aangesproken.
J.W. Schulte Nordholt in Trouw: Helene Nolthenius schrijft vanuiteen afstandelijke, maar toch diepe verwantschap, zij is, zo krijgt men de indruk, door het stadium van bewondering heen gegaan en gekomen tot dat van de verwondering. zo heeft ze dan ook nadrukkelijk geen hagiografie geschreven, maar een historisch werk en brengt ze toch iets over van de geheimzinnige extase die het leven van de heilige zo indrukwekkend heeft gemaakt, die zijn tijdgenoten al zo verbaasd heeft.