Eiland berg gletsjer

Wat volgt is een benadering, want deze bundel is peilloos.
De bundel heeft drie delen.
Het eerste deel bestaat uit twaalf gedichten, uiteenlopend van inhoud en van vorm. Samen vormen ze een desolaat commentaar op seks, liefde, trouw, overspel, voortplanting, nageslacht. De hevigheid van het geslachtelijke is wat de gedichten doet samenhangen. Maar het geslachtelijke is ook wat verwarring brengt, wat de overhand krijgt op idealen en ideeën. Het lijkt in de gedichten te gaan om vereniging, versmelting, maar met behoud van heldere grenzen tussen de geliefden. De grenzen lijken wel te blijven, maar in plaats van vereniging vinden er persoonsverwisselingen plaats: “Als ik je man ben doen we het/ook als ik je vrouw ben.” Vergeefse rollenspelen. “Iedereen zag dat ik iedereen kon zijn”. Waar blijf je dan? Aan het eind, je zit met een gezin, met een moeizame relatie, met stugge seks, het verlangen naar de tijd voor de zondeval: “Adonai /geef mijn impassen terug, mijn losse dagen, mijn hele vliezen.” (De naam van de Heer zal aan het eind van het derde deel terugkomen.)
Dit eerste deel is verlangen naar heelheid, vergeefs.
Het tweede deel brengt deze heelheid in zekere zin: één gedichtencyclus van acht gedichten, strak van vorm, tweeregelige strofen, de regels zo lang dat het gedicht dwars op de bladzijde gedrukt staat. Ook qua typografie dus een opzichzelf staande eenheid.
Elke strofe begint met “Ook als”. In elke strofe wordt met dit “Ook als” iets geïntroduceerd dat spelbreker zou kunnen zijn maar aan het eind van de strofe gaat het liefdesspel toch door, in wat voor vorm dan ook. Het liefdesspel krijgt hierdoor een eeuwige duur, en eeuwige verandering: in elk gedicht neemt het een andere gestalte aan. Het liefdesspel mag dan door gaan, de inzet moet onophoudelijk bevochten worden, het is een heel gevecht, een “diepteoorlog”. Beelden van aanvallen en verdedigen, van winst en verlies, wisselen elkaar af. Echt teder gaat het er niet aan toe, en ook niet even respectvol. Er is niet een winnaar, er is niet een verliezer. Maar er is ook geen bevrijdende vereniging. Aan het einde –dat toch komt- is iedereen op.
Dit tweede deel is overgave, op het masochistische af, tot het einde er op volgt.
In het derde deel komt dit einde. “Dochter van” is een verzetspsalm, die –in den beginne was het woord- begint met woorden die de schepping moeten duiden, en vooruitlopen op het eind “en toen alles achter de rug was/hadden we dood/doodwater”. Vegter hervertelt de mythe van Noach, vanuit het oogpunt van diens dochter. Deze ziet dat de heerschappij van haar vader op dezelfde puinzooi uitloopt die door God met de zondvloed was afgestraft. Ze stelt zich teweer.
Ze maakt daar nog iets heel seksueels van, dat wel, de pijn van de geilheid wil ze niet ontkennen, maar met lust tot voortplanting heeft het niets meer van doen. Integendeel, het is de dood, het einde. Als het ware het werk van God –toen hij de zondvloed over de zondaars afriep- alsnog voltooid.
Wonderlijk zijn dan de laatste drie regels, waarmee ze eigenlijk verklaart dat het voorgaande louter tekst is, taal. Waarin de god weliswaar geslacht wordt, maar waarmee Zijn Naam nog niet verdwenen is. Op deze drie laatste regels na golft het gedicht –eigenlijk de hele dichtbundel- als een zondvloed over de lezer heen, als het vleesgeworden woord zo geslachtelijk, maar in deze laatste regels droogt de vloed op, het woord blijft over. Op zo’n manier dat je je moet afvragen of je daar blij mee moet zijn, je weet immers wat er op dat Eerste Woord volgde. Een hele schepping, een hele religie, en niet al te veel verstand, zoals in het voorafje wordt gesuggereerd door de moeder. “Dochter van” maakt de schepping onklaar. Geen geringe inzet van Anne Vegter! Zoveel anarchie vernachelt vaak de poëzie. Niet in dit geval.
Dit derde deel is geweld, overdonderend, doodlopend in de Naam die blijft.
Maar met het bovenstaande is de waarheid van deze bundel nog lang niet in beeld. Gelukkig onnavolgbaar, gelijk geen profeet.