Heksenmonument Een pamflet over eerherstel voor onschuldige slachtoffers van de heksenvervolgingen

Doordat ik kaartjes wilde kopen voor de theatervoorstelling 'De heks van Almen', kwam dit boek mij onder ogen en ik besloot dat ik meer wilde weten over dit onderwerp. Nog te vaak is 'heks' een scheldwoord in plaats van een geuzennaam (p. 39).
De auteurs die hebben bijgedragen aan dit pamflet, hebben telkens net weer een andere invalshoek voor het onderwerp. In het voorwoord geven de bestuurders van de Stichting Nationaal Heksenmonument een overzicht van een aantal geschiedkundige feiten aangaande de eeuwenlange (en nog voortdurende!) heksenvervolging. Ze bepleiten dat wordt erkend dat deze vervolgingen 'onjuist en onrechtvaardig zijn verlopen en dat de ter dood veroordeelden onschuldig zijn' (p.9). Het doel van dit pamflet en een monument is 'eerherstel en bewustwording' (p.10). Alle auteurs van het boek laten zien dat er een enorme invloed was van kerk, religie en patriarchaat in de wijze waarop vrouwen die krachtig en autonoom in het leven stonden, met kennis waarover lang niet iedereen beschikte, als een bedreiging werden gezien en vervolgens werden vervolgd. De oorsprong van het woord 'witch' is 'wijze vrouw'. Vergelijk dat met 'vroedvrouw', dat 'vroede, wijze vrouw' betekent, of met 'heks', waarin 'hexa' (zes) zit, verwijzend naar hoe deze vrouwen hun zesde zintuig, hun intuïtie inzetten bij hun werk en al hun handelen. In 'De heksenhamer', een 15e-eeuws gruwelijk handboek voor de vervolging en marteling van 'heksen' zei dan ook dat niemand gevaarlijker was voor het geloof dan de vroedvrouw. Veel 'heksen' waren vroedvrouwen. We zien hoe hier allerlei zaken door elkaar heen beginnen te lopen die ook heden ten dage nog een prangend thema zijn. Dit kleine, maar fijne boekje 'Heksenmonument' stipt al deze en nog veel meer thema's op boeiende wijze aan en is een pakkend begin voor als je je verder wilt verdiepen in alles wat hiermee te maken heeft... en dat is veel, als je het goed tot je laat doordringen: rol van de vrouw, misogynie, holisme, geneeskracht van de natuur, patriarchaat, vrouwelijke autonomie, emancipatie, geboortezorg, medicalisering, machtsverhoudingen, toxische relaties, 'othering', en natuurlijk: trauma. Als medisch antropoloog/socioloog, lactatiekundige en trauma-expert heb ik dit boek (en vervolgens ook nog 'De heks van Limbricht') met een lach (van herkenning, trots en moed) en een traan (van verontwaardiging, verwarring en verdriet) gelezen. Warm aanbevolen, als je niet de ogen wilt sluiten voor hoe vrouwen ook heden ten dage nog vaak te maken hebben met wat Susan Smit noemt 'brandstapelangst' (p.106)!

Wauw! Prachtig, helder en pijnlijk. Kippenvel over mijn hele lijf en geraakt tot op het bot. Dingen die ik niet wist, misschien eigenlijk niet eens wilde weten, tegelijk de ogen niet voor mogen worden gesloten.

Wat een fijn boek om te lezen. Het geeft echt meer inzicht in hoe de heksenvervolgingen zijn gegaan. Ook mooi hoe de link wordt gelegd naar deze tijd. Doordat het boek door verschillende schrijfsters geschreven is, is het heel gevarieerd. Wat mij betreft echt een aanrader?