Het boek van hoop Levenslessen voor een mooiere toekomst

Jane Goodalls lange carrière als natuuronderzoeker en bioloog heeft haar de overtuiging gegeven dat er, ondanks de nijpende toestand van onze planeet, vier redenen zijn om hoop te houden dat het tij nog gekeerd kan worden. In Het boek van hoop spreekt zij hierover met Douglas Adams, de auteur die ook vraaggesprekken met Desmond Tutu en de Dalai Lama heeft gepubliceerd.

Het boek is opgedeeld in drie delen, waarvan het middelste bestaat uit de dialogen met Adams, door hem op papier gezet. Hij schrijft met veel aandacht voor de omgeving, mens en dier, zodat ik als lezer het gevoel heb er aan tafel bij te zitten. Het resultaat is een zeer persoonlijk, indringend gesprek, gelardeerd met persoonlijke foto’s uit Janes archief.

Na een verbluffend rake analyse in het voorwoord door de bijna 90-jarige Jane over huidige toestand van de aarde, begint de dialoog. Adams neemt veel ruimte voor de kennismaking met Jane en haar familie in Tanzania, zoals hij gedurende het hele boek veel ruimte zal nemen voor omstandigheden en omgevingsbeschijvingen.

Janes inzichten zijn scherp en fascinerend, hoewel sommige ook niet echt nieuw zijn. Grappig maar ook confronterend vind ik het om te merken dat mensen Janes opvattingen niet hetzelfde zullen ervaren. Grappig omdat waar bijvoorbeeld ik me er heel goed in kan vinden, lijkt co-auteur Adams soms het gevoel te krijgen dat (citaat) ‘zijn wereld op haar kop gezet wordt en hij in de war raakt nu hij de wereld in een nieuw licht zag.’ Confronterend omdat ik echt hoop dat de mensheid Janes woorden serieus neemt.

Jane bespreekt ook de rol van deze mensheid in bijvoorbeeld het klimaatprobleem en de bedreiging van diersoorten en natuur. Dat doet ze ondanks alles met mededogen. Haar opvatting hierover is heel verhelderend en doet me denken aan Rutger Bregman in zijn De meeste mensen deugen. Het is niet echt onverwacht dat zij in deze wereldomvattende kwesties raakvlakken heeft met zowel Bregman als ook met Yuval Noah Harari (Sapiens). Het is gedachtengoed, of eigenlijk bewustwording die steeds meer voet aan de grond krijgt. Gelukkig.

"We moeten manieren vinden om mensen te laten inzien dat iedereen een bijdrage kan leveren, hoe klein ook. Elke dag opnieuw kunnen we iets doen voor de planeet. En het cumulatieve effect van die miljoenen kleine ethische acties zal beslist effect hebben. Dat is de boodschap die ik wereldwijd verkondig."

Deze dialogen zouden ook zeer geschikt zijn als documentaire op camera. Het lijkt me fantastisch om Jane Goodall te horen spreken, haar mimiek en non-verbale communicatie te zien. Om nog maar te zwijgen van shots van haar omgeving, zowel in Afrika als in Groot-Brittannië. Gelukkig vergoed Adams met zijn beeldende schrijfstijl wel een flink stuk.

Het boek van hoop geeft inderdaad reden tot hoop. Het zijn indrukwekkende vraaggesprekken, waarin interviewer Adams eveneens een substantieel aandeel heeft. Een enkele keer wel met iets teveel sentiment naar mijn smaak. Maar dat doet niets af aan Janes boodschap. Er is altijd hoop.

"Ik geloof oprecht dat we het tij kunnen keren, Doug. Maar, er is een maar, we moeten de gelederen sluiten en nu handelen. We hebben een kleine kans en die wordt steeds kleiner."

Ik hoop dat iedereen wakker wordt.

Je moet wel haast onder een steen geleefd hebben om de legendarische en bekende antropoloog Jane Goodall niet te kennen. Met haar ‘Het boek van hoop’, hoopt Goodall mensen in het hart te raken en leert zij haar lezers hoopvol te leven en vertrouwen te hebben in de toekomst.
Goodall geeft ons vier redenen om hoop te houden: onze menselijke intelligentie, de veerkracht van de natuur, de kracht van jonge mensen en de ontembare menselijke geest. Een boek dat wellicht op het allerbeste moment verschijnt dat je voor mogelijk zou kunnen houden, omdat veel mensen door alles waar wij momenteel mee geconfronteerd worden (klimaatcrisis, pandemie, politieke onrust), de moed aan het verliezen zijn.

“Daarom zeg ik ‘intellect’ in plaats van ‘intelligentie’. Een intelligent dier zou zijn nest niet vernietigen, en dat doen wij al heel lang.”

Aan de hand van verhalen over haar bijzondere leven en carrière – van het overleven van de Tweede Wereldoorlog tot het naar buiten treden als natuuractivist – geeft Jane Goodall antwoord op de belangrijke vraag: hoe blijven we hoopvol? Haar boodschap: er is altijd hoop.

Jane Goodalls lange carrière als natuuronderzoeker en bioloog heeft haar de overtuiging gegeven dat er, ondanks de nijpende toestand van onze planeet, vier redenen zijn om hoop te houden dat het tij nog gekeerd kan worden. In ‘Het boek van hoop’ spreekt zij hierover met Douglas Adams, de auteur die ook vraaggesprekken met Desmond Tutu en de Dalai Lama heeft gepubliceerd.

‘Het boek van hoop’ is opgedeeld in drie delen, waarvan het middelste bestaat uit de dialogen met Adams, door hem op papier gezet. Hij schrijft met zoveel aandacht voor de omgeving, dat je als lezer het gevoel hebt er aan tafel bij te zitten. Het resultaat is een zeer persoonlijk, indringend gesprek, gelardeerd met persoonlijke foto’s uit Goodalls’ archief.

“Ik ontving onlangs een brief van een veertienjarig meisje dat in een jeugdgevangenis zat. Ze schreef: Mijn leven was een puinhoop en ik zat aan de drugs, en toen belandde ik hier en ik haatte het. En toen ging ik naar de bibliotheek en vond een exemplaar van ‘Mijn leven met chimpansees’. Mijn moeder heeft mij nooit ergens in gesteund, maar toen ik dat boek las, dacht ik dat u mijn moeder zou kunnen zijn.”

Goodall is een vrouw waar je uitsluitend diepe bewondering voor kunt hebben. Haar scherpe inzichten, rake analyses (waarvan het voorwoord van dit boek overigens een treffend voorbeeld is), maar vooral haar daden, dwingen diep respect af. Dat veel mensen op zoek zijn naar de hoop waar Goodall zo treffend over schrijft, blijkt uit het nog altijd groeiend aantal fans, volgers en lezers van deze krachtige, prachtige vrouw.
In ‘Het boek van hoop’ is overigens ook een belangrijke rol weggelegd voor co-auteur en interviewer Douglas Abrams.

Op diezelfde rake wijze heeft Goodall het in haar boek over de rol van de mensheid in bijvoorbeeld het klimaatprobleem en de bedreiging van diersoorten en natuur. Wellicht de reden waarom deze vrouw zoveel mensen aanspreekt is het feit dat ze hoor woorden nimmer belerend zijn, maar ondanks dat toch kristalhelder haar boodschap weet te verkondigen. Zij neemt haar lezers mee in een gedachtengoed, bewustwording zo je wilt, dat allengs meer voedingsbodem vindt.

Kortom, ‘Het boek van hoop’ heeft mij in elk geval weer wat meer hoopvol gestemd, maar ook geïnspireerd en mijn bewondering voor Goodall nog verder doen toenemen.

Over de auteur
Valerie Jane Morris-Goodall (Londen, 3 april 1934) is een Engelse antropologe en biologe, gespecialiseerd in ethologie en primatologie. Ze is het bekendst van haar zestigjarige studie van het sociale en familiale leven van de chimpansee, die zij bestudeerde in het Gombe Stream National Park in Tanzania. Ze is oprichtster van het Jane Goodall Institute en het jongerenprogramma Roots & Shoots.

Uitvoering
Uitgeverij HarperCollins
ISBN: 9789402762822 , 9789402708752
Hardcover, 270 pagina’s

In dit ‘Boek van hoop’ toont Douglas Abrams een gedreven Jane Goodall die laat zien hoe we met de grote opgaven in deze tijd van leven zouden kunnen omgaan. Met Douglas Abrams spreekt ze haar vier redenen van hoop door. Ondanks dat het de bedoeling van de auteur is om de lezers met vele voorbeelden van hoop te activeren, werd ik er een beetje mismoedig van. Ik had graag over voorbeelden dichter bij huis gelezen. Haalbare ideeën over daden van hoop. Douglas Abrams verheerlijkt deze bijzondere vrouw, en terecht, maar doet je eigen minuscule ideeën over eigen bijdrage, daaraan afgespiegeld, verbleken. Tót! Het laatste hoofdstuk. Een boodschap van hoop geschreven door good old Jane Goodall herself. Dat maakt het verschil. Daar verwoordt ze onze bezorgde gevoelens afgezet tegen de moeilijke, complexe en over onze hoofden uitgegroeide problemen van deze tijd. Met haar laatste woorden weet ze op haar eigen directe en kalme wijze het hart van de lezer te raken en te inspireren. Ik ‘kan en zal’ mijn best ‘moeten doen’ om op eigen creatieve wijze uit te groeien tot een boodschapper van hoop en de moed genereren om die dingen te veranderen die op mijn bord komen te liggen.

“Together we can! Together we will!”

Dit boek, de titel zegt het al, Dit boek geeft hoop voor mens en dier en vegetaties maar dan zal wel de hebzucht een stap terug moeten doen.

Bijzonder boek, geschreven door Jane Goodall en Douglas Adams, vol hoop op een betere toekomst voor mens en dier

Zou verplichte kost voor elke wereldburger moeten zijn.
Vooral de wereldleiders.

Snel geleverd

Weinig nieuwe dingen. Aannames over pandemie waarvan de vraag is of die op waarheid berusten. Ook spreekt Jane zichzelf regelmatig tegen in dit boek om dan toch maar naar 'hoop' te kunnen schrijven. Ben ik niet van haar gewend.

Hè wat jammer. Ik ‘hoopte’ op een boek met de kwaliteit en overtuiging van Rutger Bregman, maar helaas is het een zeer Amerikaans, cliché boek. De interviewstijl geeft teveel randzaken om de content heen (elke alinea kent wel een onderbreking van een wandeling, de honden aaien etc.). Hierdoor zou je het hele verhaal kunnen indikken tot slechts een whitepaper - een gemiste kans! De enige hints naar wetenschappelijke onderbouwing zijn referenties in de appendix waarbij helaas de wetenschappelijke bevindingen zelf verder niet worden toegelicht, dus geen enkele feitelijke onderbouwing van wat gezegd wordt. We moeten het volledig doen met meningen. De auteur heeft het zich er heel makkelijk van af gemaakt!

In onze huidige tijd is het moeilijk om te hopen op een geweldige toekomst. We worden geteisterd door een pandemie en een nog grotere dreiging komt steeds dichterbij: de klimaatcrisis. Jane Goodall, redder van chimpansees en hun omgeving, natuuronderzoeker en klimaatactiviste op leeftijd, is echter niet moedeloos. Voor haar is hoop altijd aanwezig én noodzakelijk. Argumenteren lost niets op, vindt ze. Mensen veranderen door verhalen die hun hart raken. Dat is wat hun activeert om hun leefwereld te veranderen en zo redden we de wereld. Onvervaard geeft zij al jaren lezingen, activeert ze mensen en zet ze programma’s op om de wereld op allerlei manieren te verbeteren.
Douglas Abrams, co-schrijver van ‘Het boek van Hoop’ kende haar faam en besloot te onderzoeken waar Jane haar hoop vandaan haalde en hij vroeg haar wat hoop is.

Er zijn vier redenen om hoop te hebben aldus Jane. Gedurende het boek bespreekt en verdiept ze die redenen in de gesprekken die ze met Douglas Abrams voert. Abrams vraagt zich echter af of het niet al lang te laat is om de wereld te redden. Ze overtuigt hem ervan dat het niet te laat is als we nu in actie komen. En daarvoor is hoop nodig want hoop is een talent, een kracht, de eigenschap om te overleven en we bezitten hem allemaal. Het heeft niets te maken met optimisme want het leed moet verdragen worden en vandaaruit ontstaat opnieuw de kracht om actie te ondernemen. Hoop is niet iets ijls dat in de lucht hangt. Hoop is ook geen geloof, het is nederiger omdat niemand weet wat de toekomst brengt aldus Jane. Hoop is actie.
Het boek begint heel gestructureerd met een degelijke inhoudsopgave maar gedurende het lezen is dat niet altijd zo duidelijk meer te herkennen. Soms lijkt er veel herhaald te worden en raakt het zicht op de vooraf aangeboden structuur een beetje verloren. De boodschap komt echter wel heel duidelijk over. Zelfs ondanks of misschien juist wel dankzij de zoektocht naar wat hoop is. De gesprekken over hoop krijgen namelijk af en toe een esoterisch en/of filosofische randje. Janes praktische voorbeelden en levenservaringen kleuren deze verdieping effectief in zodat de boodschap over hoop handen en voeten krijgt. Sterker nog, je krijgt zin om haar voorbeeld te volgen.
Haar verhalen weten het hart te raken, zoals het ontroerende moment bij de ceremonie voor de Twin Towers. Een boom heeft de aanslag overleeft en hij werd verzorgd tot hij weer hersteld was. Bij de herdenking zag men in de boom een vogelnest waar de jongen het nest al verlaten hadden. De kinderen die bij de ceremonie waren kregen tranen in de ogen, en ook zij waren klaar om uit te vliegen.
‘En ik voelde een andere hoop in me oplaaien, dat ze genoeg kracht zou hebben om nog vele jaren hiermee door te gaan’
Zo eindigt Douglas Abrams, die net als ik het eind van dit verhaal bereikt heeft en hoopt dat Jane nog lang als inspiratie zal dienen voor de mensen op deze wereld.
Maar mocht ze onverhoopt sterven dan heeft Douglas inmiddels de hoop dat de ‘onverwoestbare geest in ons allen, zou afmaken waar zij niet aan toegekomen is.
Want : Together we can, Together we will.