In ogenschouw essays over kunst

In zeventien essays over kunst en kunstenaars geeft Barnes zijn eigen kijk op een aantal schilderijen weer. Hij doet dit niet als een kunstkenner, maar als een liefhebber en wat nog belangrijker is: als schrijver. Hij houdt hier min of meer een chronologische volgorde aan: de oudste schilder, Géricault, is het eerste aan de beurt, en via beroemde namen als Cézanne en Redon eindigt hij ten slotte bij Freud en Hodgkin.
Hoewel Barnes in zijn inleiding aangeeft dat zijn ouders nooit geprobeerd hebben om hem cultuur op te dringen, zal het toch geen toeval zijn dat dertien van de zeventien schilders Frans zijn: beide ouders van Barnes waren docent Frans. Barnes vertelt over zijn eerste echte kennismaking met kunst: in het Musée Gustave Moreau bekeek hij voor de eerste keer bewust de schilderijen, 'in plaats van passief en gehoorzaam in hun aanwezigheid te verkeren.' Ook zegt hij: 'Misschien waardeerde ik Moreau vooral omdat dat van niemand moest.'

Deze instelling van geest is het uitgangspunt geworden voor deze bundel essays: Barnes trekt zich niets aan van gevestigde opinies of geijkte namen: hij kijkt op zijn eigen manier naar een schilderij en probeert de inhoud en de bedoeling te ontrafelen. Omdat hij zelf geen schilder is, besteedt hij nauwelijks aandacht aan compositie, techniek en gebruik van materialen. Wat hij wel naar voren haalt zijn de biografische gegevens van de kunstenaar en de wereld waarin deze leefde: de sociale context waarin het kunstwerk tot stand kwam is bij Barnes altijd veel belangrijker dan het plaatjes kijken of trachten het schilderij te vangen in een gestandaardiseerde categorie of stroming. Voor mij werkt het: liever dan een technische verhandeling van de kunstkenner lees ik de gepassioneerde verhalen van een beschouwer. Barnes verheft zich niet boven de gemiddelde museumbezoeker, maar gaat naast hem staan en wijst hem op details die eerder nog niet waren opgevallen, als twee vrienden die samen een expositie bezoeken.
Het zijn boeiende verhalen, waarin Barnes durft stelling te nemen tegen de gangbare oordelen over een kunstenaar. Bijvoorbeeld als hij schrijft over Degas, van wie men dacht dat hij een hekel aan vrouwen had, gelet op zijn schilderijen. Barnes stelt dat Degas zoveel tijd stak in het kijken naar zijn vrouwelijke modellen, dat hij daarna in staat was ze tot in de kleinste details weer te geven. Barnes vraagt zich daarbij af, of een kunstenaar zoals Degas 'voortdurend obsessief [zou] lopen te piekeren over de manier waarop je iets moet afbeelden waar je een hekel aan hebt of minachting voor voelt? […] Niet waarschijnlijk.'
Maar ook Barnes' mening is niet absoluut of afdoende. Hij houdt gelukkig ruimte voor twijfel aan zijn interpretatie en legt de lezer, of de kijker, geen vaststaande mening op. Niet voor niets luidt de oorspronkelijke titel: 'Keeping an eye open.' Niet alleen het oog, maar ook de geest moet openstaan voor het kunstwerk.

Het is jammer dat lang niet alle kunstwerken waarover Barnes spreekt in het boek zijn afgebeeld. Rechten en kosten maken dat ook vrijwel onmogelijk: het boek zou twee keer zo dik en zeker vijf keer zo duur zijn geworden indien dat wel het geval was. Maar het blijft jammer om niet te kunnen zien waar Barnes op doelt. Gelukkig valt er ondanks dat nog genoeg te zien en te ontdekken in zijn essays.

Deze essays over kunst geven een brede kijk op de evolutie van kunst,wat kunst juist is wet hij ook niet.
Er verhelderend ,zijn beschouwingen laten ons toe om anders naar schilderijen te kijken

"In ogenschouw" is een verzameling essays door de schrijver Julian Barnes. Het boek is een verzameling reflecties op kunstenaars en kunstwerken. In deze stukjes toont Barnes zich een goede observator, die mede door zijn brede achtergrondkennis, een kritische en soms ook humoristische kijk geeft op de kunstenaar als fenomeen in de maatschappij. Hij illustreert zijn stellingname op een aantal karakteristieke kunstwerken, waarvan sommige geïllustreerd zijn in het boek. Spijtig genoeg zijn echter niet alle werken waarnaar verwezen wordt afgebeeld zodat de lezer ook nog wat huiswerk moet verrichten om ten volle te kunnen volgen wat de auteur beweert. Het geheel levert een unieke kijk op kunst, kunstwerken en kunstenaars. Het boek leest vlot en de vertaling is trouw aan de oorspronkelijke tekst.

Geschreven bij In ogenschouw

Voor kunstliefhebbers een interessant en knap geschreven werk. Een nieuwe kijk op gekende kunstenaars en hun werk. Tip : koop het op papier, want in e-book op reader heb je niet zoveel aan de foto's van de schilderijen.