Leuk hè? de filosofie van plezier maken

De titel en ondertitel van dit boek wekken hooggespannen verwachtingen. Is het leuk om dit boek te lezen? Is het werkelijk de filosofie van plezier maken?

Als je een gemakkelijk boek verwacht, kom je bedrogen uit. Maar wie echt wil weten welke werelden er schuil gaan achter de vraag "leuk hè?" , komt zeker aan z'n trekken.

Waarom vinden we iets leuk? Dat blijkt veel ingewikkelder dan je op het eerste gezicht zou denken. Wat blijkt? Niet alles wat je zegt leuk te vinden, vind je ook echt leuk. Dit heeft onder meer te maken met groepsdynamiek, er bij willen horen.

In 16 hoofdstukken beschrijft de in Noord-Ierland geboren en in Londen wonende Michael Foley, met welke wetenschappelijke gebieden met plezier maken samenhangen. Zoals psychologie, antropologie en geschiedenis. Zo liggen er bijvoorbeeld relaties tussen plezier hebben en rituelen en ritme. De auteur gaat daarbij behoorlijk de diepte in. Dat maakt het lezen van dit boek leuk. Maar dat is niet het geval, als de schrijver komt met persoonlijke verhalen om iets uit te leggen. Dan haak ik even af. Ik zie daar de toevoegde waarde niet van in en leuk zijn die verhalen zeker niet, soms zelfs langdradig.

Of dit boek de filosofie van plezier maken is, weet ik niet, maar het biedt de lezer zeker inzicht in de mechanismen er achter.

De ondertitel ‘De filosofie van plezier maken’ dekt prima de lading van dit boeiende en ondanks de soms wat taaiere ‘stof’, met vaart geschreven boek. Humoristische anekdotes worden afgewisseld met stukken tekst die meer beschouwend van aard zijn. Elk hoofdstuk laat zich ook afzonderlijk goed lezen en zet aan tot nadenken.
‘Leuk’ en ‘plezier’ worden in een bredere historische en sociale context geplaatst. Waarom willen we zo graag bij een groep horen, welke rituelen hebben de plaats van godsdienst ingenomen, hoe is dat ontstaan en is ons leven pas geslaagd als we het maar leuk hebben en hoe pakken we dat aan? Allemaal vragen die aan bod komen. Aan het eind van het boek heb je misschien een antwoord op de vraag voor jezelf: “Is plezier maken en het leuk hebben zo belangrijk voor mij en waarom dan wel?” Het geeft in elk geval genoeg stof tot nadenken.

In "Leuk, hè?" begint auteur Michael Foley met zich af te vragen waarom mensen het leuk vinden zich in een grote groep te bevinden. Zelf vindt hij het helemaal niet leuk en zou hij grote massa's het liefst ontwijken maar wil erachter komen waarom een meerderheid van de mensen zegt het wel leuk te vinden.
En daarbij: wat is "leuk" eigenlijk? Bedoelt iedereen hetzelfde als ze iets leuk vinden? Als een soldaat oorlog leuk noemt, kan je je daar dan als niet-militair iets bij voorstellen?
In het inleidende hoofdstuk legt Foley uit wat de oorsprong en geschiedenis is van leuk en kan je lezen dat het een vrij recent begrip is.
Om "leuk" te kunnen begrijpen, behandelt de auteur een keur aan onderwerpen, die in verband kunnen worden gebracht met "leuk". Van rituelen en transcendentie, via de groep en verveling naar zonde en hedonisme. Ook hier blijkt dat leuk niet eenduidig valt te omschrijven. Toch geeft het wel meer inzicht in wat en waarom mensen dingen leuk vinden. Of juist niet.
In het volgende deel wordt ingegaan op de kunst van het plezier hebben. Zo kan de een dansen alleen leuk vinden als hij helemaal los kan gaan en zich niet aan regels hoeft te houden en een ander zal dansen juist alleen leuk vinden als er strak aan regels van danspassen gehouden wordt.
Hetzelfde geldt voor humor. Ook daar is geen definitie voor te geven en het heeft zich door de tijd ontwikkeld. Wat vroeger leuk gevonden werd, vindt men nu niet meer leuk. Daarnaast is humor ook persoonlijk en cultuurgebonden. En is seks leuk? Of moet het dan aan bepaalde voorwaarden voldoen?

Net als Michael Foley ben ik geen liefhebber van grote massa's mensen. Of kan ik na het lezen van dit boek beter zeggen dat ik dat niet was?
Een voor mij opvallende zin, die dit goed omschrijft, staat in het laatste hoofdstuk:
De mensenmassa in de binnenstad, die ooit als een bedreiging werd gezien, heeft als de meest losse en vluchtige groep onbekenden nu vaak juist een geruststellende werking.

"Leuk, hè?" is een filosofische bespiegeling op het begrip leuk dat op humoristische wijze, waar hij zo sterk in is, besproken wordt door Michael Foley.
Het boek zet je aan het denken over verschillende gebruiken en waarom je geacht wordt die leuk te vinden, ook al vind je dat niet, en hoe het komt dat iemand anders dit juist wel heel leuk zal vinden. Op die manier krijg je begrip voor de beleving van anderen.
De pakkende schrijfwijze boeit elke bladzijde en leest dan ook erg vlot. Door de veelheid van onderwerpen en de manier waarop daarop ingegaan wordt, nodigt uit tot verder lezen.
Omdat het volgende onderwerp weer een nieuw facet van leuk aan het licht brengt.

Van uitgeverij Atlas Contact mocht ik de proefversie van dit boek lezen en wil ze daar hartelijk voor danken. Voor diegenen die dit boek ook willen lezen, je zal nog even geduld moeten hebben, want de Nederlandse vertaling ligt pas op 1 april (of het een grap is, daar kom je op die dag achter als je het boek besteld) in de winkels.

Eigenlijk is het best wel grappig dat een boek wat over de filosofie van plezier maken gaat, op 1 april in de winkels ligt. Ik zie er eerlijk gezegd de humor wel van in.
Bij het zien van de cover begrijp je al dat het gaat over wat mensen vinden van plezier maken, wat ze er nu leuk aan vinden om in bijvoorbeeld een achtbaan te gaan zitten. De titel is alleszeggend, maar toch vind ik de cover van het origineel, Isn't this fun?, beter bij het boek passen. Een ouder echtpaar waar duidelijk is dat ze niet meer met, maar ook niet meer zonder elkaar kunnen, een dagje uit is en dan beiden denkt van 'moet dit nu leuk zijn?'
Het is dan ook een verhelderend boek waarbij je na het lezen van het boek anders gaat kijken naar diverse rituelen en gebruiken. De ontstaansgeschiedenis van bijvoorbeeld Halloween,Carnaval, dansen, voetbal en vakantie wordt uitgelegd. Waarom mensen het leuk vinden om hutje mutje op het strand te zitten bij mooi weer of in grote groepen bij een festival te zijn. Je krijgt er respect voor, je begrijpt de mensen die bijvoorbeeld van Carnaval of die van voetbalwedstrijden houden beter (het is overigens maar goed dat er tegenwoordig met de verliezers niet zo wordt omgegaan als in een bepaalde tijd. Het waarom kan je in dit boek lezen.). Ook krijg je respect voor de schrijver die op zijn leeftijd bijvoorbeeld naar een bijeenkomst is geweest waar mensen zich verkleden als hun helden.
Vrees niet dat het droge kost is, dat is het allerminst. Het boek is op een boeiende, vlotte manier geschreven met af en toe een vleugje humor.
Het boek zou geschikt kunnen zijn voor de lessen Maatschappijleer op de hogere scholen, want het is een heel erg leerzaam boek dat je laat nadenken over bepaalde dingen als humor en waarom je iets leuk vindt of niet. Bepaalde hoofdstukken zullen wat minder geschikt zijn, maar over het algemeen genomen zou dit een goed leerboek kunnen zijn.

Een boeiend, vlot geschreven boek. Een boek dat je laat ervaren dat er heel veel schuil gaat achter dat zo'n achterloos uitgesproken zinnetje: " Leuk he). Waar komt het vandaan dat we vandaag de dag alles "leuk" moeten vinden. Een boek dat graaft, zonder dat je het door hebt en zorgt dat als je zegt: " leuk hè", je er ook echt betekenis aangeeft.

Atlas Contact gaf me de kans dit boek voor publicatie te lezen. Leuk hė? Een retorische vraag die Michael Foley op cultuurwetenschappelijke wijze probeert te beantwoorden. Met veel humor en zelfspot onderzoekt hij waarom leuk het nieuwe heilige moeten is. Zelfs een notoire zwartkijker zal een glimlach met moeite kunnen onderdrukken.

Auteur Michael Foley vraagt zich oprecht af wat leuk eigenlijk is en waarom alles altijd maar leuk moet zijn. Hij zegt dat het woord leuk zo vaak en zo algemeen gebruikt wordt dat het een definitie ontstijgt. En hij heeft gelijk. Alleen in deze eerste alinea heb ik het woord al 4 keer gebruikt! Zijn zoektocht naar leuk resulteerde in een werk met 4 delen en een 16-tal hoofdstukken.

Foley laat ons leuk begrijpen door een aantal onderwerpen geducht uit te diepen. Dit doet hij met de nodige filosofische inslag en geestigheid. Vooral in het Westen is leuk steeds belangrijker geworden. Er is een overdaad aan activiteiten waarbij de een nog extravaganter is dan de andere. Denk maar aan kinderfeestjes, vrijgezellenparty’s en trouwpartijen. Een huwelijksaanzoek moet minimaal spectaculair zijn. Ook evolutionair gezien wordt leuk geregeld aangehaald. Zo is het trommelen met stokjes, tegenwoordig noemen we het drummen, net zo oud als met knuppels slaan. Dat maakt drummen tot een combinatie van viering plus geweld. Foley denkt werkelijk aan alles, wat heeft verveling met leuk te maken? Verveling is een modern fenomeen. Verveling en leuk zijn tegengestelde reacties op een gebrek aan betekenis. Het zet ons aan het denken.

In deel drie wordt het leuk hebben belicht. Wanneer heb je het leuk: als je kunt dansen, vakantie vieren of mee doet aan een wedstrijd. Met zeer herkenbare, levendige voorbeelden vooral voor de babyboomers en geboren jaren zestigers onder ons. Spijtig is wel dat er ook geregeld voorbeelden zijn die voor de Nederlandse lezer minder relevant of herkenbaar zijn. Dat is de schaduwzijde van een vertaling, ondanks dat sommige passages aangepast zijn aan de Nederlandse lezer. In dit deel profileert niet zozeer de filosofie van leuk zich, dan wel de filosofie van dans, humor, seks, vakantie, wedstrijd, spiritualiteit en politiek (denk dan vooral aan politieke tegenbewegingen). Dit alles gelardeerd met geschiedkundige wetenswaardigheden. Erg leerzaam en leuk natuurlijk!

Leuk hè, de filosofie van plezier maken is een zeer luchtige filosofie. Foley’s levendige vertelstem, zijn grappige metaforen en zijn ongezouten meningen maken het geheel aangenaam leesbaar. Aan het eind een slotrede wat iets weg heeft van een conclusie. Inclusief noten en een register.

*****
{ “Wat is leuk en waarom zijn er zoveel mensen die het zo hoog aanslaan en het zo fanatiek najagen? “}

Het boek van Foley geeft een filosofische blik op het woord “leuk” en alles wat daarom heen hangt. Hij gaat op zoek naar antwoorden, waar komt het woord vandaan? Wat betekent het? En geeft antwoord op vragen als: waarom bevinden mensen zich graag in groepen? En waarom anderen dat moeilijker vinden.
Zo zegt Foley, is het woord “leuk” uitgegroeid tot een bijvoeglijk naamwoord dat elke vorm van plezier op een laagdrempelige manier beschrijft: een leuk gebeurtenis, een leuk iemand, ed. Maar kan ook een voor de hand liggend fenomeen zijn, zonder verdere verklaring.

Foley heeft vermoedens dat het woord nog niet zo heel lang bestaat ( na de 18e eeuw). En vertelt zijn bevindingen hierover. Hij geeft vele betekenissen met uitleg, en vind Leuk niet-individualistisch, maar sociaal. Daarnaast verbind hij het woord Leuk, aan verschillende onderwerpen zoals leuk en groepen, rituelen, dansen en humor. Hierbij geeft hij uitgebreid uitleg en geeft inzichten die een nieuwe blik op zaken geven. Zo blijkt Leuk ook met zijn tijd mee te gaan en heeft het een ontwikkeling meegemaakt. Wat toen leuk was, hoeft nu niet leuk te zijn.

{ “Leuk is in veel een ervaring net als geluk, waar iedereen naar streeft, maar is vaag en ongrijpbaar”}

De elementen:
De cover ziet er kleurrijk uit, en ziet eruit als een soort rollercoaster ..een snel karretje uit de achtbaan, die zeer binnenkort over de kop zal vliegen. De titel “Leuk he”, vind ik wat kort, maar dekt de lading wel. De schrijfstijl is prettig, maar ook wat zwaar en filosofisch. Er wordt uitleg gegeven over de verschillende betekenissen van het woord Leuk, en ook verschillende definities. Daardoor is het boek luchtig, maar toch ook weer niet. Foley heeft dit laatste opgelost door er de nodige humor toe te voegen. Het boek bestaat uit 4 delen, en begint met de definitie van leuk, en eindigt met Leuk beoordelen. En wordt uitgesplitst in 16 aparte hoofdstukken met allen een interessant item.

Mijn mening over het boek:
Michael Foley heeft hiermee een zeer interessant boek geschreven over het fenomeen “leuk”. Het is een bijzonder filosofisch verhaal en tevens een diepgaand onderzoek naar het woord “leuk”. Wat is leuk?, Waarom vind iedereen alles zo leuk? Waarom zijn groepen mensen leuk? Is leuk eigenlijk wel zo leuk?
{ “Want stel je voor dat je Leuk afwijst, dat zou vergelijkbaar zijn als een soort verbanning uit de sociale netwerken. Het moderne alternatief voor de brandstapel”}

Het intrigeert Foley, om hier een heel boek over te schrijven en dat is te merken. Hij geeft uitleg over het woord en fenomeen “leuk”, gaat dieper op de materie in en heeft er een hele studie van gemaakt. Het boek leest prettig weg, en geeft per onderdeel nieuwe inzichten zodat de lezer op een andere manier tegen sommige zaken zal gaan aankijken. En dat is heel knap. Het is geen boek dat je snel uitleest, maar per hoofdstuk in gaat zodat de inhoud langer blijft hangen.

Het is een heel bijzonder boek!