Omgaan met problematisch gedrag een handleiding voor de basispolitiezorg

De totstandkoming van het boek Omgaan met problematisch gedrag. Handleiding voor de basispolitiezorg was niet gemakkelijk. Immers, wat moest erin worden vermeld? Of, anders geformuleerd, wat vinden politieagenten met betrekking tot dit onderwerp relevant? Om dit te weten te komen hebben wij politieagenten geïnterviewd. Uit deze interviews kwamen de volgende onderwerpen naar voren. — Basiskennis over psychische ziektes. De relevantie hiervan ligt besloten in deze mededeling van een van de ondervraagden: ‘Alles wat ik weet over psychiatrische ziektebeelden is me verteld door de artsen die we bij iemand riepen als we het niet wisten.’ — Basiskennis over het omgaan met mensen die in de war zijn. Vaak hoorden we opmerkingen als: ‘Het is moeilijk om hen te laten doen wat we willen’ of: ‘Veel psychiatrisch zieken schrikken als we komen.” Voor agenten die geconfronteerd worden met het problematisch gedrag van zielszieken is het belangrijk dat zij dit gedrag kunnen sturen. Uit hun antwoorden blijkt dat ze dat wel graag willen, maar vaak niet beschikken over inzicht in de beweegredenen van zielszieke mensen. Dit indachtig kwamen we tot de volgende indeling van de hoofdstukken. Eerst geven we een beschrijving van een bepaald ziektebeeld en uitleg over de manier waarop lijders aan dit ziektebeeld ermee trachten om te gaan. Dit geheel wordt aangevuld met voorbeelden van het probleemgedrag dat mensen kunnen vertonen wanneer ze aan een bepaalde psychische ziekte lijden. Het laatste gedeelte van elk hoofdstuk is steeds een stappenplan, waarin systematisch beschreven staat hoe je mensen met een psychische ziekte het beste kunt benaderen. Deze stappenplannen zijn natuurlijk geen wet van Meden en Perzen. Eerder vormen ze een handreiking waarmee de politieagent effectiever met de pers soon in kwestie kan omgaan en samenwerken.

Veel leesplezier! Theo Hazelhof Tejo Verdonschot

In dit boek staat de volgende vraag centraal: hoe ga je als politieagent om met mensen die zich problematisch gedragen ten gevolge van hun psychische ziekte? Voor de beantwoording van deze vraag geven we eerst een definitie van problematisch gedrag. Problematisch gedrag betekent in de eerste plaats het uitvoeren van handelingen die hinderlijk en/of schadelijk zijn voor de persoon zelf en/of anderen. Onder problematisch gedrag verstaan we in de tweede plaats het uitblijven van handelingen, waardoor hinder en/of schade ontstaat voor de persoon zelf en/of anderen. Vervolgens presenteren we een samenvatting van de oorzaken van problematisch gedrag. Daarna komen de onderhandelingsen motiveringstechnieken aan bod die veel gebruikt worden om het contact met de zich problematisch gedragende burger zo goed mogelijk te laten verlopen. Deze technieken vindt u onder elk hoofdstuk terug in het stappenplan van de best mogelijke omgang met een burger, gezien de specifieke oorzaak van zijn problematisch gedrag. Aansluitend bieden we basiskennis over psychische ziektes. U treft hoofdstukken aan over de psychose (de meest voorkomende ziekte in de psychiatrie), het delier (niet een strikt psychische ziekte, maar wel een verschijnsel dat verward gedrag oplevert en vaak verkeerd wordt begrepen) en over stemmingsstoornissen zoals de manie en de depressie. Het overzicht wordt gecompleteerd met hoofdstukken over ziekelijke achterdocht en angststoornissen. In deze hoofdstukken is getracht het onderwerp op een iets andere manier voor het voetlicht te brengen dan gebruikelijk. Na een korte beschrijving van de ziekte volgt een paragraaf over hoe de patiënt zijn ziekte beleeft en probeert met deze om te gaan. We realiseren ons dat we hier niet alles kunt uitleggen wat er over een bepaald ziektebeeld bekend is, maar dat al veel gewonnen wordt wanneer we mensen meer begrip geven van wat het ziektebeeld nu eigenlijk inhoudt.

We hebben besloten het boek uit te breiden met de behandeling van enige persoonlijkheidsstoornissen. Persoonlijkheidsstoornissen vallen weliswaar niet onder het begrip psychische ziekte, maar het lijden aan een persoonlijkheidsstoornis kan wel problematisch gedrag tot gevolg hebben en veel hinder veroorzaken. Dat maakt het noodzakelijk ze in dit bestek op dezelfde manier te behandelen. We besteden aandacht aan twee persoonlijkheidsstoornissen: de antisociale persoonlijkheidsstoornis en de borderline-persoonlijkheidsstoornis.

Wanneer je je de vraag stelt hoe je het beste kunt omgaan met probleemgedrag, veroorzaakt door psychische ziektes (en persoonlijkheidsstoornissen), is het nuttig je eveneens in twee andere vragen te verdiepen. Ten eerste: hoe handel je het beste als je in de persoonlijke leefcirkel van de persoon komt? Als agent moet je immers soms binnendringen in het territorium van mensen, zeker als je hen wilt aanhouden. Hoe doe je dat dan op een zo min mogelijk beschadigende manier? Ten tweede: hoe ga je door middel van de geleerde technieken om met agressie? (Een verschijnsel dat nogal eens voorkomt bij mensen met een zielsziekte.) Deze vragen worden elk in een apart hoofdstuk van dit boek beantwoord.