Protest Van Erasmus Tegen Renaissance Van Hebreeuwse Literatuur

Het betreft hier een handzaam en verzorgd boekje.
De toegevoegde waarde van de uit 'domineesland' afkomstige inleiding van drs. ing. Van der Kamp ontgaat mij.
Dat de erudiete prof.dr. Hans Jansen op instigatie van een student (later ook professor geworden!) anders(??) over Erasmus moest gaan denken verbaast mij.
Met als bron kerkhistoricus Oberman komt de term antisemitisme opeens te voorschijn. 'Protest tegen renaissance van Hebreeuwse literatuur' blijkt een vorm van anti-semitisme!(?)
In het 2e hoofdstuk legt de schrijver het verband tussen Erasmus' opvattingen en die van de kerkvaders uit.
In hoofdstuk 3 belicht Jansen beknopt (en toch te gedetailleerd) de renaissance van het Hebreews, de Hebreeuwsche (religieuze) literatuur en Joodse culturele uitingen (m.n. in Italië).
Hoofdstuk 4 is een schets van Erasmus' opvatting van het Christendom en de basis daarvan.

Opm.
Noot 36 is niet helemaal correct in druk verschenen. Andere noten verschijnen elders als essay-tekst. Het opsommen van zo'n 150 Spaanse steden en dorpen in de noot op blz.82 suggereert ten onrechte wetenschappelijke nauwgezetheid. Het notenapparaat is niet bedoeld om Internet-zoekwerk te vervangen.

In hoofdstuk 5 en 6 neemt de schrijver het Erasmus kwalijk dat hij in de kwestie Reuchlin (deze laatste achtte Hebreeuwse literatuur wel belangrijk!) ten eigen bate het standpunt inneemt, dat Hebreeuwse literatuur niet verboden c.q. verbrand mag worden. Ondanks theologische verschillen van mening met Reuchlin bemiddelde Erasmus bij Paus Leo X! Dat prof. Jansen de brief met steunbetuiging aan Reuchlin kwalificeert als "nietszeggend" begrijp ik niet, mede in het licht van Erasmus mededeling inzake de betrouwbaarheid van de bezorger van de brief!

Nu ik het toch over betrouwbaarheid heb:
het gebruik als wetenschappelijke bron van het werk van G.Kisch, welke publicist slechts een studie gemaakt heeft van Erasmus brieven en op grond daarvan baarlijke nonsens meent uit te moeten slaan (blz.61) en ook maar het vermelden van de pennevruchten van Harry S. May - ik hoop dat de betreffende paper niet typerend geweest is voor het niveau van het Sixth Congress of Jewish Studies - doen ernstig afbreuk aan de beoogde kwaliteit van het hier besproken boek.

In hoofdstuk 5 blijkt Erasmus weerzin overigens in de openingszin plotseling ook het Hebreeuws te betreffen. Ik wil er in dat kader op wijzen, dat juist in de periode dat de kwestie Reuchlin speelde met name Erasmus er zich voor inzette (en met succes!) in Leuven het zgn. Drie-talen-college van de grond te krijgen!
Erasmus had derhalve niets tegen het Hebreeuws als taal! Maar wel tegen 'de Hebreeuwse literatuur'!!
In de hoofdstukken 9,10 en 11 legt prof. Jansen -als een goed docent zichzelf af en toe herhalend- duidelijk uit waarom Eramus het judaisme als een bedreiging ziet voor het Christendom. De na-bijbelse Joodse boeken zijn daarom niet wenselijk, evenmin als het (in Erasmus ogen) onoprechte uiterlijk godsdienstige vertoon: samen te vatten als judaisme is gevaarlijk.

Prof. Jansen citeert dan in hoofdstuk 12 -zonder commentaar maar met instemming- Jonathan I. Israeli, die stelt dat Erasmus 'de absolute exponent was van het christelijk-humanistische antisemitisme'.
Een paar bladzijden eerder was de conclusie nog: "Erasmus is geen anti-semiet"! {Dat kan ook moeilijk anders als een van je beste vrienden (Vives) een bekeerde Joodse Spanjaard is!!}
De schrijver laat op dit punt althans mij in verwarring achter.

Het aangename van dit boekje was dat het aanleiding gaf om weer eens 'in Erasmus te duiken'.