Schiphol Biografie van een luchthaven

Van een boek over de geschiedenis van Schiphol kun je twee dingen verwachten: of het wordt een juichend verhaal over wat de mens allemaal vermag en tot stand heeft kunnen brengen en de betekenis van de luchthaven voor de Nederlandse economie, of het wordt een activistisch pamflet over alles wat er fout is aan de luchthaven.
Steinmetz is in beide kuilen niet gevallen. Zijn boek is een evenwichtig verhaal waarin hij enerzijds de ontwikkeling van de luchthaven vanaf het prille begin laat zien en anderzijds beschrijft met welke tegenkrachten Schiphol te maken heeft gehad, waarbij hij meestal in het midden laat hoe wij daarover “moeten” denken.
Ook geeft hij een inzicht in het politieke gekonkel, gepolder, en geneuzel wat vaak een rol speelt bij alle processen. Het wordt nooit een “droog” verhaal, daarvoor heeft hij té veel oog voor de mensen die overal achter zitten. Hij laat ook veel mensen aan het woord, zowel voor- als tegenstanders, zonder daarbij partij te kiezen. Dat is geen lafheid, maar een -wat mij betreft geslaagde- poging om het evenwicht te bewaren.
Al met al is dit een boek dat een plezier is om te lezen en dat de lezer een soms ongemakkelijk gevoel geeft, omdat het (net zoals in het echte leven) niet altijd duidelijk is wat de juiste keuze is.

Ik heb al meerdere boeken over luchtvaart gelezen, meestal biografieën van pioniers in het vliegwezen. Toen dit boek uitkwam was mijn aandacht onmiddellijk gewekt. De omslag van het boek sprak me direct aan: heerlijk terug gaan in de tijd van het begin van de luchtvaart. De tijd waarin het vliegen toch iets meer charme had dan in de huidige tijd.

Ik heb het boek met heel veel plezier gelezen. Het is een a-typisch 'geschiedenisboek'. Het is veeleer een prachtige biografie vol kleine anekdotes en verhalen van mensen. Verhalen die je achteraf bij blijven, die de geschiedenis van Schiphol vele gezichten geeft (letterlijk en figuurlijk). Je kijkt voortaan met een andere blik naar deze luchthaven.

Het boek bestaat uit twee delen. Het eerste deel is de biografie van de luchthaven zelf. Je leest er waarom precies daar de nationale luchthaven van Nederland ligt, hoe vooruitziend en vooruitstrevend Schiphol was waardoor het de modernste luchthaven was in z'n tijd.
Het boek belicht ook hoe landbouw en een luchthaven veel beter samen gaan dan woonbouw en een luchthaven. Je krijgt een inkijk waarom de landbouw niet zo hevig protesteerde tegen de uitbreiding (zoals je geneigd zou zijn te denken). Het protest bij de woonbouw nam pas toe naarmate de vliegtuigen groter werden en vooral meer geluid produceerden. Maar lange tijd was men net trots op deze moderne luchthaven.
Het eerste deel leest als een trein, mooi verhalend. Het is geen droge opsomming van feiten. Integendeel, de diverse persoonlijke verhalen van landbouwfamilies maken het boek waardevol en persoonlijker.

Het tweede deel behandelt vooral het vraagstuk van de geluidshinder sinds de jaren '60 en de luchtvervuiling en de verspilling van energie sinds de jaren '90. Aangezien de luchtvaart verbieden onmogelijk is, moet er naar compromissen gezocht worden tussen economie en de uitbanning van lawaai-overlast en milieu-overlast. Alles draait sindsdien om het bepalen van een geluidsgrens en milieugrens.
Dit heeft uiteindelijk geleid tot een moeras van bureaucratie met veel te veel organisaties die allemaal tegengestelde belangen verdedigen zodat men komt vast te zitten in interpretatieverschillen van definities, cijfers en meetmethoden. Het leidt tot besluiteloosheid en frustraties bij elke partij.
Uiteindelijk ontstaat er een trend waarbij Schiphol kop van Jut dient voor de luchtvaartsector: overlast van het geluid, de CO2-uitstoot, de beprijzing en de vervuiling van de lucht met fijn stof. De luchtvaartmaatschappijen krijgen het minder hard te verduren. Schiphol valt immers onder het Nederlands bestuur. Dat maakt het iets makkelijker om te beïnvloeden ten opzichte van de luchtvaartmaatschappijen die onder de regels van Europa vallen.
Toch scoort Schiphol wereldwijd al jaren hoog in de lijstjes van 'beste' luchthavens, omwille van de spectaculaire eenvoud van het ontwerp van de luchthaven waarbij men altijd uitging van de beleving van de passagiers. De focus lag dus steeds op veel daglicht en een goede akoestiek. Rust en orde.
Het tweede deel biedt dus een uitgebreide maar duidelijke analyse van de positieve en de negatieve aspecten van Schiphol. Daardoor is het tweede deel minder verhalend. Het wil vooral aantonen dat het geen zwart-wit verhaal is.

Het boek heeft niet als doel een oplossing te bieden. Daarvoor is de problematiek te complex. Zoveel mensen zijn immers betrokken partij. Waar de één zijn brood er mee verdient (economische belangen), ondervindt een ander vooral hinder (geluidshinder en milieu-effecten). Maar dan heb je ook nog heel wat mensen die er plezier aan beleven, ofwel onrechtstreeks (drang om te wereld te verkennen, te reizen) ofwel rechtstreeks (passie voor vliegen).
En zoals altijd geldt: je kan nooit iedereen tevreden stellen. Iedereen bekijkt het vooral vanuit z'n eigen standpunt.

Bijzonder blij dat ik dit boek aan mijn bibliotheek kan toevoegen!

Met het boek ‘Schiphol’ biedt Stephan Steinmetz een unieke inkijk in misschien wel de meest intrigerende plek van heel Nederland. Een stad op zich. Een plaats waar wordt gelachen, maar waar ook hartstochtelijk wordt gehuild. Een stad die op een plek ligt waar nog betrekkelijk kort geleden water was. Een stad in het meest dichtstbevolkte deel van Europa. Een stad die Schiphol heet.

De auteur neemt de lezer mee in het levensverhaal van onze nationale luchthaven. Er wordt uitgebreid aandacht besteed aan hoe het begon. Het is geweldig om te lezen hoe onze nationale luchthaven langzaam de vorm kreeg die het nu heeft. Van een paar grasvelden, naar een heuse verharde landingsbaan, naar de zee van asfalt die het nu is. De geschiedenis van onze nationale luchthaven is erg beeldend weergegeven. Ook ben ik allerlei dingen over Schiphol te weten gekomen die ik nog niet wist, over bijvoorbeeld lettertypes, reclame-uitingen en eventuele alternatieven voor Schiphol. Erg boeiend!

Tegelijkertijd wordt uitgebreid stilgestaan bij de keerzijden van een groeiende luchthaven: hele dorpen die plaats moeten maken, geluidshinder en het probleem van deze tijd: broeikasgassen. De auteur besteed terecht uitgebreid aandacht aan deze zaken, maar zou van mij iets beknopter mogen zijn. Waar het eerste deel van het boek las als een trein, leest het tweede boek iets moeilijker door de veelvoud aan namen die voorbij komen. Dit doet echter niets af aan mijn mening dat dit boek absoluut het lezen waard is. Zelfs als je nooit op Schiphol komt. En dit laatste zegt misschien nog wel het meest...

Dit boek is een aanrader voor een ieder die ook maar iets met Schiphol heeft. Of je toerist, bezoeker of omwonende bent, dit boek geeft je een overzicht van alle voors en tegens. Het is leerzaam om te lezen hoe Schiphol is ontstaan, op deze plek en hoe het zich verder heeft ontwikkeld tot wat het nu is. Ook de publieke opinie is zich in de loop der jaren anders gaan opstellen. Dit boek leest vlot weg en is zeker geen dorre opsomming van feiten en getallen, maar een mooi verhaal over onze grootste luchthaven van Nederland.

Schiphol, biografie van een luchthaven tot nu toe vind ik een mooi informatie boek over het ontstaan van onze nationale luchthaven van belangen van vliegtuigbouwer tot vliegtuigmaatschappijen, gebruikers en omwonenden, economie en grondeigenaren, geluidsnormen en milieunormen, plannen voor uitbreiding en waar dan in zee of in de polder. Hoe een klein land groot kan zijn in het willen ontwikkelen van een nationale luchthaven tot internationaal. Het staat allemaal in dit boek. Aanrader voor belangstellenden.

Iedereen kent Schiphol en velen van ons zijn er geweest, Maar hoeveel weten we eigenlijk over deze plek?

Dit was voor mij de vraag die maakte dat ik nieuwsgierig was naar een boek dat gaat over de geschiedenis en gebeurtenissen van Schiphol. In dit boek staat op een mooie manier de groei van Schiphol beschrijven met daarbij de voor- en nadelen van alle ontwikkelingen die hebben plaatsgevonden. Ook krijgen we meer informatie over de mensen die bij de ontwikkeling van onze nationale luchthaven zijn betrokken.

Deze biografie over Schiphol is een geschiedenisboek, dat erg prettig wegleest en waarvan je niet altijd bewust bent dat het om een kennisboek gaat. Dit komt door de luchtige schrijfwijze die de auteur van dit boek (Stephan Steinmetz) heeft gebruikt. Ook worden meerdere kanten van Schiphol belicht, waardoor je vanuit verschillende oogpunten een kijkje krijgt in de wereld van en rondom Schiphol. Hierbij wordt niet een bepaalde mening of kant op gestuurd, maar krijg je verschillende aspecten waaruit duidelijk wordt dat er veel verschillende mensen met verschillende belangen bij de luchthaven zijn verbonden.

Een fijn boek waarbij je op een leuke wijze van veel informatie wordt voorzien, met een mooie cover!

Schiphol, biografie van een luchthaven, is meer dan een biografie. Het eerste deel van het boek beschrijft de geschiedenis van de luchthaven aan de hand van verhalen van betrokkenen, die worden ondersteund met mooie foto’s en verhelderende kaartjes. Het tweede deel van het boek, toepasselijk Lusten en Lasten genoemd, beschrijft met name de problematiek waar men vanaf de jaren zestig tegenaan loopt: geluidsoverlast door de vliegtuigen, de gevolgen van vliegen voor het klimaat en uitbreiding van de luchthaven. Het boek geeft inzicht in alle voors en tegens met mooie anekdotes en leuke wetenswaardigheden.

Het is een prettig, vlot geschreven boek. De inhoud vind ik erg interessant. Het belicht heel veel kanten van het verhaal van de luchthaven. Dat maakt het een compleet boek. De kaartjes en foto’s heb ik er vaak op nageslagen tijdens het lezen, met name de kaartjes maken de verhalen duidelijker. Het boek heeft mijn kennis verrijkt en mijn blik op de KLM, Schiphol en de luchthavenproblematiek verruimd. De inhoud is natuurlijk heel actueel, gezien de discussie over Lelystad en de stikstofdiscussie. Mede daarom een echte aanrader voor liefhebbers van de geschiedenis van het moderne Nederland.

Bij het zien van de schitterende cover van Schiphol van Stephan Steinmetz is het maar goed dat de titel van het boek erbij staat, want je kan je niet voorstellen dat Schiphol er ooit zo uitzag. Als de titel er niet bij had gestaan had je gedacht dat er ergens op de wereld een vliegtuig bij een van de boeren in zijn land is geland. Aan de kleding van de mensen kan je zien in welke tijd de foto ongeveer is genomen.

Schiphol van Stephan Steinmetz vertelt het levensverhaal van misschien wel 's werelds bekendste luchthaven. Je komt te weten hoe het allemaal begon, wie er destijds op onderzoek uit werd gestuurd voor een geschikte locatie voor een vliegveld, het vliegen in de beginjaren en daarna, de uitbreidingen, hoe plaatsen soms moesten verdwijnen voor de uitbreiding van Schiphol zoals het dorp Rijk en hoe dat ging, de Tweede Wereldoorlog en Schiphol, na de Tweede Wereldoorlog, hoe het daarna ging, hoe het heden ten dage gaat, over KLM, over wat ze doen aan de geluidshinder en het milieu. Je ziet het vliegveld steeds verder uitbreiden tot wat het heden ten dage is.

Stephan Steinmetz laat in Schiphol, zonder partij te kiezen, zowel voor- als tegenstanders aan het woord. Pas aan het eind geeft hij zijn mening. Hij laat ook mensen als Henk van Pelt aan het woord die vertelt over zijn herinneringen aan Schiphol. Ondanks dat het lijkt of het iets is van de laatste jaren, dat er tegenstanders zijn, blijkt het in dit boek dat men het in het verleden ook niet altijd voor de uitbreidingen was om diverse redenen. Dat er in de politiek ook geen mooie spelletjes zijn gespeeld met Schiphol en dat Schiphol voor een aantal dingen in het verleden heeft gewaarschuwd waar men in de politiek niet naar wilde luisteren. Het verhaal laat ook zien dat er heel in het begin van Schiphol ook al nijd was, dat niet iedereen het eens was met de locatie Schiphol en wat die persoon eraan deed om zijn zin te krijgen.

Tijdens het lezen besef je steeds meer dat Schiphol niet zomaar een luchthaven is, maar dat er nog heel wat bij komt kijken om alles goed te laten lopen en dat er achter de schermen veel gebeurt waar je als reiziger of vliegtuigspotter geen weet van hebt zoals bijvoorbeeld het ontwerpen van de luchthaven, dat er letterlijk aan alles gedacht wordt, tot aan de lettertypes op de borden toe en waarom er geen bepaalde pieren zijn. Achteraf gelezen is het heel erg logisch. Tevens wordt je er een spiegel voorgehouden over wat de een als hinder ervaart en de ander niet. De foto's maken het boek compleet. Je krijgt een mooi beeld van hoe Schiphol er vroeger uitzag en een beeld van een paar van de genoemde personen in dit boek.

Kortom; Schiphol van Stephan Steinmetz is een boeiende levensverhaal van een van 's werelds bekendste luchthavens. Ook als je er nog nooit bent geweest, is het een boeiend verhaal om te lezen. Je kan merken dat de auteur heel veel onderzoek heeft gedaan en met veel mensen heeft gepraat om zijn boek te schrijven.

Het is een interessante, onconventionele inkijk in het ontstaan van Schiphol, de glans die het ooit had, en de achterliggende strijd waarmee de meeste facetten van Schiphol mee te maken hebben gehad. Veel boeiende verhalen, van topmannen tot doodgewone mensen. Vooral ook het verhaal van de voor mij wat onbekende Jan Dellaert, die je achteraf toch wel Mr. Schiphol kunt noemen. Steinmetz komt ook zo nu en dan met scherpe observaties, en weet goed te verwoorden hoe ongelooflijk ingewikkeld de onwikkeling van Schiphol (en de bijbehorende problematiek) is geweest.

‘Hoe komt wie vliegt ooit tot bedaren, en wie niet vliegt ooit van zijn plaats?’ Met deze dichtregel van Jan Emmens vangt Stephan Steinmetz zijn biografie van luchthaven Schiphol aan, en deze zelfde vraag loopt, als metafoor voor de paradoxale verhouding van Nederland met het eigen nationale vliegveld, als een rode draad door het boek. Voor het schrijven van het boek dook Steinmetz niet alleen in de archieven, maar sprak hij ook met betrokkenen. Op deze manier weet hij een interessante en veelzijdige geschiedenis te schetsen van de luchthaven, die tegelijk onmiskenbaar actueel blijkt.
Steinmetz laat zien dat Schiphol al sinds de oprichting in de eerste wereldoorlog in meerdere opzichten een strijdperk is geweest, maar dat de rollen in de tussentijd veelvuldig zijn gewisseld. Waar Schiphol en de niet-direct-van-de-grond-gekomen luchtvaartsector zich in de wieg moesten weren tegen de grote Nationale en Rotterdamse belangen enerzijds en bombardementen in de oorlog anderzijds, treedt zij na de jaren zestig steeds vaker zelf naast het nationale bestuur als grote boeman op. Daarbij treedt de luchthaven afwisselend op als attractiepark, nationale trots en vehikel van een ‘luchtvaart-industrieel complex’. Het ene moment verschijnt zij als hét symbool van de Nederlandse ondernemersgeest, het andere moment moet een weerloos dorp wijken voor de uitbreiding. ‘Dat dit kán, zal worden uiteengezet. Dat dit móét, is een heilige overtuiging’ vat de geestelijk vader van Schiphol, Dellaert, samen. Het consequent falen van zowel luchtvaartsector als overheid in het adequaat anticiperen op de ontwikkelingen leveren zonder meer de interessantste passages van het boek op. Niet altijd even sterk zijn de interviews met dorpelingen in de buurt: het anekdotische karakter van deze gesprekken, in combinatie met de soms wat wispelturige schrijfstijl van Steinmetz, zal deze niet altijd even aansprekend maken voor lezers die zich minder voor de lokale geschiedenis en meer voor de politieke kwesties interesseren.
Het boek geeft overigens geen eenduidige antwoorden op grote politieke vraagstukken: zowel voor- en tegenstanders komen bij iedere nieuwe crisis aan bod, en alleen de goedkope prijsvechters krijgen uiteindelijk een onvoorwaardelijke veroordeling op hun dak. Tegelijk maakt juist dit het boek bij uitstek geschikt voor mensen die een neutrale geschiedenis van Schiphol zoeken. Juist in een periode waarin discussies over de toekomst van Schiphol (en de luchtvaart) niet weg lijken te slaan uit het nieuws en gedomineerd worden door ideologische stemmen, biedt het boek het broodnodige perspectief.