De tandeloze tijd 10 - Stemvorken

Uiteraard wilde ik het nieuwe boek van A.F.Th. Van der Heijden lezen, een auteur die zo beeldend en in prachtige volzinnen kan schrijven. Ook in Stemvorken blijkt dat talent, maar hij heeft deze keer misschien wel iets te beeldend geschreven. Halverwege het boek ben ik gestopt, ik werd wat moe van de uitgebreid beschreven vrij-/sexscenes en het gefilosofeer eromheen. Als het nou nog opwindend was, maar nee dat juist niet. Het schoonlikken van elkaar bezwete en zwarte (als in vuil) tenen, het uitwisselen van microben, het zal wel. De diepere laag van het boek is mij dus ontgaan. Misschien als ik het helemaal had uitgelezen, maar na pagina 400 kon ik de moed voor de volgende ruim 400 pagina’s niet meer opbrengen. Jammer.

Geschreven bij De tandeloze tijd 10 - Stemvorken

Oeverloos gedoe over elkaars lichaamsdelen, vermoeiend. ik ben gestopt.

Wat een teleurstelling! Ik was altijd dol op A.F.Th., maar wat een vervelend boek is dit! Dialogen zoals een gewoon mens ze nooit zouden uitspreken, onzingefilosofeer, vieze tenenlikkerij, hoe verzint ie t. Ik heb nu ongeveer viervijfde gelezen, en worstel nog even door. Echt geen aanrader.

Veel van ons hadden al eens iets van Van der Heijden gelezen. Tot het collectief beoordelen een A.F.Th. (een ingeslopen, maar onderscheidend geworden merknaam) was het nog niet gekomen. Wij kozen voor Stemvorken, dat voor elk van ons nog blanco was en binnen de cyclus De Tandeloze Tijd separaat leesbaar zou zijn. Omdat dit boek bijna 900 pagina’s telt (wij lezen altijd de dezelfde lay-out en doen daarom niet aan e-books), zijn wij van onze regel afgestapt om uitsluitend van papier te lezen. Bij wijze van uitzondering lazen 48 van ons 63 LetterenTribunalisten een non-printed pdf. Dat scheelde dus 43.200 kantjes kopieerpapier...
Hoewel het gegeven dat A.F.Th. in vertragend volle volzinnen schrijft ons bekend was, hadden wij iets anders van dit boek verwacht. Zijn ouwelijke, maar nergens Ilja Leonard Pfeijffer-achtig artistieke taal bevindt zich aan de goede kant van de grens tussen acceptabel en irritant, maar te veel dialoog ontbindt. In de hedendaagse literatuur is het zaak om zo filmisch mogelijk te presenteren; niet elkaar verdikkende verhevenheden, maar snelle en elementaire indrukken zijn de norm van de beleversmarkt. Tv-series, hoe succesvol ook, kan men niet oneindig uitspinnen en boekverhalen mogen al helemáál niet buiten hun essentie uitdijen, ook niet als de schrijver nog dossiers vol inpasbaar materiaal heeft liggen. A.F.Th. had moeten weghakken, niet moeten bijkleien. Qua plot gaat hij in zijn stroef saffische Stemvorken nog pijnlijker onderuit. Niet alleen blijkt hij onthutsend weinig van de door hem zowat zompig beschreven damesliefde te kunnen doorgronden (Een clitoris vergelijken met een minifallus - dat cliché is wel héél erg gefossiliseerd hoor...), ook toont hij zich steeds meer een koetsier die de teugels van zijn eigen verhaal niet meer in de greep heeft. Eerste paarden lopen te laat, laatste paarden galopperen meer dan eens te vroeg. Zó tandeloos kan tijd niet zijn. En knippen en plakken is een ambacht; dat geldt niet in het minst voor Querido’s redacteur in kwestie. Stukken daardoor letterlijk misplaatste tekst tasten de chronologie dermate aan dat de ouderen onder ons dat vergeleken met een doorlopende, direct weer herhaalde matineevoorstelling waar bezoekers de bioscoop elk moment konden betreden. En verlaten, een neiging die veel van ons bij het lezen van dit te lijvige, te versuffende, te oubollige en te duidelijk bij elkaar geraapte boek niet de baas konden blijven. Stemvorken deed ons wat dat betreft denken aan De Procedure, van de steeds zwakkere bindmiddelen destillerende Mulisch-op-leeftijd, een werk waartegen wij in een andere Bol.com-review stelling dienden te nemen.
We hadden vooraf niet verwacht ook A.F.Th. in de roastee-rol te moeten duwen. Waarom heeft uitgeverij Querido haar paradepaard niet tegen zichzelf in bescherming genomen? Dat had ook háár de kosten van heel wat papier gescheeld... Wij hopen dat Stemvorken een eenmalig dal in het oeuvre van Van der Heijden zal blijken en dat hij de terugroute naar zijn eerdere en rijkelijk bekroonde niveau snel mag vinden.

Langdradig, saai en zeer teleurstellend. Een oudere man die absoluut niks begrijpt van de vrouwenliefde. Twijfel vooraf bij aanschaf is veranderd in spijt na aanschaf.

Het gaat maar door en het gaat maar door met veel herhalingen. Van der Heijden zegt dat zijn geheugen nog uitstekend is, ik waag het te betwijfelen. En dan zijn ook alle hoofdpersonen nog eens ongeloofwaardig of vreselijk saai Amsterdams grachtengordelachtig. Van die nare zelfingenomen types die niet verder kunnen kijken dan naar hun volgevreten leventje en menen de wijsheid in pacht te hebben en daarbij dan ook nog eens mislukt decadent zijn. Misschien wel een beetje zoals Van der Heijden?

Mag dan literair goed zijn, persoonlijk vind ik het niks. Heb m' n best gedaan om in het verhaal te komen. Vreemde beschrijvingen allemaall.

Dit is 'm niet. Oeverloos geneuzel, geen enige herkenbaarheid. Ik had continu het gevoel dat ik een of andere verloren weddenschap aan het lezen was.

Ja, dit boek zal voor mij nu altijd met 'de Procedure' van Harry Mulisch verbonden blijven. Te veel woorden voor te weinig verhaal, ik kwam tot de helft, toen heb ik het dichtgeklapt en weggegeven.

Zorgwekkend, hoe een gerespecteerd schrijver zo is afgezakt. Ik hoop maar dat het een eenmalig dieptepunt was, een iets te gewaagd experiment misschien, en dat het met deze grote naam weer helemaal goed komt.