Taalwetten maken en vinden Het ontstaan van het Standaardnederlands

Nicoline van de Sijs ontkende decennia lang de theorie van Goropius Becanus. Toen zij er door Ans Schapendonk in 2012 op werd gewezen hoe ze diens klankhelix correct moest interpreteren, ging ze voortvarend aan de slag om haar fouten te herstellen. Becanus gold en geldt als 'vader der vergelijkende taalwetenschappen' met zijn theorie van (1) detractio (woorden slijten van voren af), (2) adjectio (woorden worden van achteren langer), (3) metathesis (klanken, lettergrepen, woorden en zinnen draaien om hun eigen as) en (4) permutatie (herhaling: koppiekoppie; retrogarde: lees van achteren naar voren: wraak / grief). Nu huidige taalkundigen Becanus’ theorie met het vierde rijtje van de consonant W eindelijk begrijpen en er mondjesmaat gewag van maken door de nadruk op de fonologie en de enclitische vormen te leggen, volgt de opmaat naar de volgende fase: het Duits helixt uit het Diets! Het Wilhelmus krijgt een gecorrigeerde regel: ben ik van Dietsen bloet! Onder de klankwet die van der Sijs hier opvoert – maar door Schapendonk is herkend – valt die van alfabetisch helixende klinkers! De geschiedenis van het Nederlands wordt in dit boek niet meer in alle toonaarden ontkend (Diets als oertaal). Jacob Grimm had het aan het verkeerde eind, want woorden worden langer en slijten juist niet van achteren af (wraak helixt in (w)Rache). Van der Sijs kan dit nu met de herontdekte klankwetten ‘staven’. Jammer is wel dat van der Sijs niet sportief genoeg is te verwijzen naar de publicaties van Ans Schapendonk die haar deze juiste wetten voorspiegelde, inclusief (5) delivery. Hier gaat het om de ‘spatie’ zoals na ‘hond’ via ‘honderd’ in ‘hun drietjes’. In hoeverre van der Sijs in haar boek hieraan conclusies verbindt, verklap ik niet. Wel dat het dan om theologie gaat, want het joodse matriarchaat alias het ‘madog’ (moeder, dochter) helixte in ‘dogma’ (3. Metathesis)! Het nieuwe taalbeleid van de regering focust vol op dit verband tussen taal en religie. De aandacht in het onderwijs gaat naar vakoverstijgend leren en het toepassen van multidisciplinaire technieken. Reden waarom dit boek over de universele klankhelix in geen enkele kast mag ontbreken!

Klanten lezen beter 'Taal als mensenwerk' omdat dit werk volstrekt geen nieuwe inzichten biedt en m.i. zelfs van verkeerde standpunten uitgaat. Zuid-Nederlandse dialecten én schrijvers zitten opeens in het verdomhoekje, terwijl Duitse dialecten er te kust en te keur worden bijgehaald. Dit opgeklopte verhaal strookt ook absoluut niet met de nieuwe theorieën over het ontstaan van talen. De logica ontbreekt ook. Van der Sijs schrijft bijvoorbeeld, dat Vondel de Duitse vormen 'du' laat vallen ten voordele van 'gij'. Elke Zuid-Nederlander weet dat het hier niet om een Duitse, maar om de Vlaamse en Brabantse vorm '-de' (stomme e) ging en dus om het Diets: "Hedde nog iets veur mèn asde gij komt?", waaruit het Duitse /doe/ voortkomt. Analoog aan d > g > j verandert 'de' via 'ge' in 'je'. Dat is een taalwet, waardoor ook de titel misleidend is, want over wetten lees je verder niets. De Hollandse dialecten ontstonden pas eeuwen later toen de veengronden werden drooggelegd. Wanneer je je uitleg beperkt tot de tijd dat het deze woongebieden economisch gezien meer voor de wind ging (o.a. door de gunstige ligging) heb je het al lang niet meer over 'de' standaardtaal. Ook van der Sijs' opvatting over het 'Hebreeuws' is achterhaald. Ik adviseer haar de originele werken van Jacob van Maerlant te lezen die 'Zeeuws' sprak! Het '-eeuw(s)' sluit meer aan bij geografische woorden als De Hondt (de historische naam voor de Schelde) en de Doggersbank, want alle drie de betekenissen verwijzen naar 'hond' (en dus ooit 'honderd'). Net als de hond en de kat (Katwijk, Kattegat) elkaar niet liggen, zo liggen Holland en de rest van De Nederlanden elkaar niet, want het Vlaams krijgt in dit boek helemaal geen inbreng meer, terwijl juist dit dialect de bakermat van het Nederlands is! De invalshoek van van der Sijs is te beperkt, terwijl juist de innovatieve klankwetten ons een veel breder perspectief bieden.