The Beginnings of Western Science The European Scientific Tradition in Philosophical, Religious, and Institutional Context, Prehistory to A.D. 1450

De zogenaamde wetenschappelijke revolutie van de 16de en 17de eeuw intrigeert zowel geschiedkundigen als wetenschappers, en bij uitbreiding zelfs iedereen die interesse betoont voor de (Westerse) cultuur.

Tot in de 20ste eeuw leek de intellectuele prestatie van de vaandeldragers van deze omwenteling (Copernicus, Descartes, Kepler, Galilei, Newton) des te groter omdat ze in schril contrast stond met de donkere duizend jaar van stilstand, de Middeleeuwen.

Historisch onderzoek in de tweede helft van de 20ste eeuw rehabiliteerde de faam van de middeleeuwers en belichtte de rol van de islamwereld in het verwerken van de geschriften uit de Oudheid.

Er is wellicht geen beter standaardwerk van alle proto-wetenschappelijke activiteit die aan de wetenschappelijke revolutie voorafging dan 'The Beginnings of Western Science' van Lindbergh.

Zowel op het vlak van volledigheid, deskundigheid als - niet te onderschatten - leesbaarheid is dit werk een voltreffer.
Lindbergh start zijn chronologisch overzicht in Babylonië en Egypte en eindigt net voor de start van de wetenschappelijke revolutie. Hij trekt de nodige tijd uit om de ontvangst van de geschriften uit de Oudheid in de islamwereld te beschrijven en verheldert hoe deze erfenis uiteindelijk terug voor het Westen beschikbaar kwam.

Aan het eind van het boek behandelt Lindbergh de hamvraag of er nu al dan niet continuïteit is tussen de periode van Galilei en Newton en wat eraan voorafging. Voor Lindbergh heeft er vooral een culturele transformatie plaatsgevonden. Het paradigma van de aristotelische metafysica (al dan niet in mengvorm met de platoonse) ruimt baan voor het epicurisch atomisme. De organische wereld met inherente doelgerichtheid transformeert in een mechanistisch universum waarin ondeelbare kleine deeltjes voortdurend met elkaar botsen, hooguit beantwoordend aan een externe doelgerichtheid.

Lindbergh verwerpt evenwel de these dat de wetenschappelijke revolutie vooral verbonden is met het mathematiseren van de fysica en het actief ondervragen van de natuur bij middel van gecontroleerde experimenten. Net op deze twee punten vind ik zijn betoog echter niet overtuigend. Zeker de impuls die het experiment gaf aan de nieuwe wetenschap lijkt mij nauwelijks te ontkennen, zeker in contrast tot het aristotelisch denken waarbij het experiment veeleer als een verstoring gezien wordt van het natuurlijk verloop van de dingen en dus ongeschikt is als middel om tot kennis over de natuur te komen.

Laat dit dan wat mij betreft meteen het enige punt van kritiek zijn op het prachitg boek van Lindbergh.